Yapay zekânın günlük hayata artan entegrasyonu göz önüne alındığında, bu teknolojilere yönelik toplumsal algı ve tutumların anlaşılması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, bireylerin yapay zekâ teknolojilerine yönelik algı ve tutumlarını kapsamlı bir şekilde ölçmek için “Yapay Zekâ Algı ve Tutum Ölçeği”ni (YAZAT) geliştirmektir. Ölçek, birbiriyle ilişkili ancak ayrı dört alt boyutu değerlendirmektedir: Olumlu Algı (iyimser görüşleri ve algılanan faydaları değerlendiren), Olumsuz Algı (endişeleri ve kaygıları ölçen), Üretken Medya Kullanımı (yaratıcı medya üretiminde yapay zekâ ile etkileşimi belirleyen) ve Sohbet Robotu Etkileşimi (sohbet tabanlı yapay zekâ deneyimlerine odaklanan). Geçerlilik ve güvenilirlik analizleri, Türkiye'den 1600 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Açımlayıcı Faktör Analizi, 24 madde ve dört faktörden oluşan net bir yapının toplam varyansın %73,59'unu açıkladığını ortaya koymuştur. Doğrulayıcı Faktör Analizi bu yapıyı doğrulamış ve güçlü uyum indeksleri sunmuştur (x²/sd = 1.54, RMSEA= .07, CFI= .97, TLI= .97). Ölçeğin Cronbach alfa ile ölçülen genel iç tutarlılığı .93 ile mükemmel düzeydedir; alt boyut alfa katsayıları ise .90 ile .96 arasında güçlü bir aralıkta değişmektedir. Bulgular, YAZAT'ın, özellikle Türkiye bağlamında yapay zekâ ile ilgili algı ve tutumların çok yönlü doğasını incelemek için incelikli bir araç sunan ve gelecekteki araştırmalar ile politika oluşturma süreçleri için değerli bir kaynak teşkil eden geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir.
yapay zeka yapay zeka algısı yapay zeka tutumu sohbet robotu üretken yapay zeka yapay zeka medya araçları ölçek geliştirme
Given the increasing integration of artificial intelligence (AI) into daily life, understanding public perception and attitudes towards these technologies is crucial. This research introduces the ‘Artificial Intelligence Perception and Attitude Scale’ (AIPAS), developed to comprehensively assess individuals' perceptions and attitudes towards AI technologies. The instrument evaluates four distinct yet interconnected sub-dimensions: Positive Perception (evaluating optimistic views and perceived benefits), Negative Perception (assessing concerns and anxieties), Generative Media Use (gauging interaction with AI in creative media generation), and Chatbot Interaction (focusing on experiences with conversational AI). Validation and reliability testing involved 1,600 participants from Türkiye. Exploratory Factor Analysis revealed a clear four-factor structure with 24 items, accounting for 73.59% of the total variance. Confirmatory Factor Analysis affirmed this structure, yielding strong fit indices (x²/sd = 1.54, RMSEA = .07, CFI = .97, TLI = .97). The scale’s overall internal consistency, measured by Cronbach's alpha, was excellent at .93, with sub-dimension alphas ranging robustly between .90 and .96. These findings demonstrate that AIPAS is a reliable and valid tool, offering a nuanced instrument for examining the multifaceted nature of AI-related perceptions and attitudes, particularly within the Turkish context, and providing a valuable resource for future research and policy-making.
Artificial intelligence AI perception AI attitude scale development AI media tools AI Chatbots Generative AI
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Scale Development, Educational Technology and Computing |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | October 30, 2025 |
| Submission Date | December 16, 2024 |
| Acceptance Date | September 2, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 14 Issue: 4 |
All the articles published in the journal are open access and distributed under the conditions of CommonsAttribution-NonCommercial 4.0 International License

Bartın University Journal of Faculty of Education