Yeniden Çevrimlerde Toplumsal Cinsiyet Odaklı Değişiklikler: The Split ve Evlilik Hakkında Her Şey

Yıl 2024, Sayı: 37, 99 - 120, 30.12.2024

Göknur Öner , A. Şirin Okyayuz , Sinem Sancaktaroğlu Bozkurt

https://doi.org/10.37599/ceviri.1490322

Öz

Bu çalışma, yeniden çevrim olgusunu Çeviribilim bağlamında ve onun iki önemli alt alanı olan görsel-işitsel çeviri (GİÇ) ve feminist çeviribilim kesişiminde ele almakta ve özellikle The Split dizisinin Evlilik Hakkında Her Şey adlı Türkçe yeniden çevrimine odaklanmaktadır. Çalışmada, kaynak ile yeniden çevrim ürünleri karşılaştırılarak toplumsal cinsiyet perspektifinden incelenmektedir. Çalışma, çevirinin yalnızca kelimelerin bir dilden diğerine aktarılmasından ibaret olmadığını, bunun yanı sıra üreticilerin kullanabileceği çok sayıda çeviri yaklaşımı, gerçekliği ve mekânı bulunduğunu vurgulamaktadır. Dolayısıyla, görsel-işitsel ürünlere artan ilgiyle birlikte, izleyici taleplerine ve tercihlerine hitap etmek için yeni içerik ve yapım teknikleri kullanılmaktadır. Yeniden çevrimler, televizyonun en yaygın izleme platformlarından biri olduğu Türkiye de dâhil olmak üzere birçok ülkede görsel-işitsel içeriğin çevrilmesi ve aktarılması için popüler yöntem haline gelmiştir. Yeniden çevrimler temel olarak başka bir kültür tarafından üretilen görsel-işitsel içeriğin erek tüketicilerin tercihlerine ve kültürel değerlerine uyarlanarak yeni bir izleyici kitlesi için yeniden çekilmesi ve sunulmasıdır. Günümüzde Türkiye çok sayıda yeniden çevrim içerik üreten ülkelerden biri haline gelmiştir. Yeniden çevrimlerin Türk kültürünün izleme alışkanlıkları içinde görsel-işitsel ürünlerin büyük bir bölümünü oluşturduğu düşünüldüğünde, bu alışkanlıkların bu tür görsel-işitsel ürünler tarafından nasıl şekillendirilebileceği sorusu ortaya çıkmaktadır. Toplumsal cinsiyet çalışmaları, GİÇ ve yeniden çevrimler de dâhil olmak üzere Çeviribilim perspektifinden ve yaklaşımlarından yararlanan bu karşılaştırmalı incelemede söz konusu diziler çalışılırken, yeniden çevrim Evlilik Hakkında Her Şey dizisinin toplumsal cinsiyet meselelerinin, özellikle de kadınlarla ilgili olanların temsilinde önemli değişikliklerle üretildiği belirtilebilir. Çalışmanın yönteminde Katerina Perdikaki'nin (2017) film uyarlamalarını göstergelerarası çeviri olarak inceleyen modeli benimsenecektir. Sonuç bölümünde, Türk kültürüne ait yeniden çevrim dizilerindeki toplumsal cinsiyet temelli değişimler ve bu değişimlerin olası nedenleri sunulacaktır. Böylece, incelenen iki kültür arasında toplumsal cinsiyet konularına ilişkin kültürel bakış açılarındaki farklılık vurgulanarak popüler bir yeniden çevrimden örneklerle bu konuların nasıl ele alındığına dair son eğilimler gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

görsel işitsel çeviri, feminist çeviribilim, yeniden çevrimler, toplumsal cinsiyete dayalı kaymalar, Türk dizileri

Gender-Based Shifts in Remakes: The Case of The Split and Evlilik Hakkında Her Şey

Öz

This study examines the phenomenon of remake in the context of translation studies, with a particular focus on the Turkish remake of The Split series entitled Evlilik Hakkında Her Şey. The study analyses the original and remake products from a gender-based perspective. The study emphasizes that translation is not only about transferring words from one language to another, but that there are many translation approaches, realities and venues available to producers. Thus, with the growing interest in audio-visual products, new content and production techniques are being used to cater to audience demands and preferences. Remakes have become a popular method for translating and transferring audio-visual content in many countries, including Turkey, where television is one of the most common viewing platforms. Remakes are basically the remaking and re-presentation of audio-visual content produced by another culture for a new audience by adapting it to the preferences and cultural values of the target consumers. Given that remakes make up a significant portion of audio-visual products in Turkish culture, it is worth considering how these products shape viewing habits. This comparative analysis draws on perspectives and approaches from gender studies, AVT, and Translation Studies, including remakes. It is noted that the remake Evlilik Hakkında Her Şey significantly changed the representation of gender issues, particularly those related to women. The study’s methodology adopts Katerina Perdikaki's (2017) model, which analyses film adaptations as intersemiotic translation. The conclusion will present gender-based shifts in the Turkish remake series and the possible reasons for these shifts, highlighting the difference in cultural perspectives on gender issues between the two cultures studied, and demonstrating recent trends in how these issues are portrayed, with examples from a popular remake.

Anahtar Kelimeler

audiovisual translation, feminist translation studies, remakes, gender-based shifts, Turkish series

Kaynakça

• Abdal, G. (2022). Türkiye'de feminist terminolojinin çeviri yoluyla inşası [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2018). Türkiye aile yapısı araştırması ileri istatistik analizi. TDV Yayın. https://www.aile.gov.tr/media/35869/taya- 18_turkce_kitap.pdf
• Akyil, Y. (2012). Family value transition in a changing Turkey [Yayımlanmamış doktora tezi]. Antioch University.
• Anık, M., & Barlin, R. (2017). Türkiye’de çocuk gelinler sorunu: Balıkesir örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1827-1841. https://doi.org/10.15869/itobiad.332107
• Berk, Ö. (1999). Translation and westernisation in Turkey (from the 1840s to the 1980s) [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of Warwick.
• Beyaz, D. (2021, Temmuz 30). Türkiye’nin ilk hukuk dizisi: The Split uyarlaması “Ayrılık”ta çekimler başlıyor. Kayıp Rıhtım. https://kayiprihtim.com/haberler/dizi/ayrilik-the-split-uyarlamasi- turkiye-ilk-hukuk- dizisi/#:~:text=T%C3%BCrkiye'nin%20ilk%20hukuk%20serisi,yap%C4%B1m %C4%B1%20The%20Split'ten%20uyarlan%C4%B1yor.&text=Ayr%C4%B1l% C4%B1k%20i%C3%A7in%20%C3%A7ekimler%20ba%C5%9Fl%C4%B1yor.,Ya zkan%20gibi%20isimler%20yer%20al%C4%B1yor.
• Bilgin, V. (1998). Türk toplumunda aile kurumunu benimseme ve sahiplenme düzeyleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(10), 387-414. https://doi.org/10.17120/omuifd.24507
• Bourdieu, P. (1976). Le champ scientifique. Actes de la Recherche en Sciences Sociales, 2(3), 88–104. https://doi.org/10.3406/arss.1976.3454
• Chaume, F. (2013). The turn of audiovisual translation: New audiences and new Technologies. Translation Spaces, 2(1). https://doi.org/10.1075/ts.2.06cha
• Çelik, K. (2022). Çeviride kadın izi: Feminist çeviri stratejileri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 27, 853-868. https://doi.org/10.29000/rumelide.1106163
• Dağabak, E. S. (2018). Çeviri stratejileri kullanılarak masallardakı kadın imajının yeniden kurulması: Politically Correct Bedtime Stories kitabı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deniz, A. B., & Aydemir, İ. (2021). Üniversite öğrencilerinin aile ve evliliğe ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 59–78. https://doi.org/10.33417/tsh.799078
• Diaz Cintas, J., & A. Remael. (2007). Audiovisual translation: Subtitling. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315759678
• Duman, D. (2022). Translation studies and remakes: A case study on translation of culture specific items in Turkish remake of tv series shameless (Us) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe University, Institute of Social Sciences.
• Ergun, Y. (2022). Prime-time dizi yanılgısı: Kadınlar ve evlenme merakı. BOBOscope. https://boboscope.com/icerik/primetime-dizi-yanilgisi- kadinlar-ve-evlenme
• Ergün, E. (2016). Translational beginnings and origin/izing stories. L. von Flotow & F. Farahzad (Ed.), (Re)Writing the history of the contemporary feminist movement in Turkey içinde (ss. 41-55). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315624730
• Evans, J. (2014). Film remakes, the black sheep of translation. Translation Studies, 7(3), 300-314. https://doi.org/10.1080/14781700.2013.877208
• Evans, J. (2018). Film remakes as a form of translation. L. Pérez- González (Ed.), The Routledge handbook of audiovisual translation içinde (ss. 160-174). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315717166
• Fox TV. (t.y.). Evlilik hakkında her şey – Hakkında. https://www.nowtv.com.tr/Evlilik-Hakkinda-Her-Sey/bilgi
• Gambier, Y. (2003). Introduction, screen transadaptation: Perception and reception. The Translator, 9(2), 171-189. https://doi.org/10.1080/13556509.2003.10799152
• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu. (2024). 2023 yıllık veri raporu. https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/3088/2023- yillik-veri-raporu
• Kahraman Yüce, L., Kahraman, A. B., Ozansoy, N., Akıllı, H., Kekillioğlu, A., Özcan, A. (2014). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi toplumsal cinsiyet algısı araştırması. Turkish Studies (Elektronik), 9(2), 811-831. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6244
• Karadağ, A. B. (2013). Tanzimat Dönemi’nden İkinci Meşrutiyet Dönemi’ne kadın çevirmenlerin çeviri tarihimizdeki “Dişil” izleri. HUMANITAS, 2, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87007
• Kisbu, Y., Akçinar, B., Kuşcul, G. H., Bozok, M., Turunç, G., & Fişek, G. (2023). Protective and risk factors associated with involved fatherhood in a traditional culture. Family Relations, 72(1), 294–324. https://doi.org/10.1111/fare.12679
• Kutlu, A. (2010). Televizyon dizilerinde toplumsal cinsiyet açısından kadının sunumu: Kanal D’de yayınlanan “Yaprak Dökümü” dizisinde kadın karakterler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Leitch, T. (2002). Twice told tales: Disavowal and the rhetoric of the remake. J. Forrest ve L. R. Koos (Ed.), Dead ringers: The remake in theory and practice içinde (ss. 37–62). State University of New York Press.
• Okyayuz, A.Ş. (2016). Seyir halinde hikayeler ve yeniden çevrimler. E. İ. Keloğlu İşler (Ed.), Algı, illüzyon, gerçeklik içinde (ss. 213-268). İmge Kitabevi.
• Okyayuz, A. Ş. (2017a). Power, society and GİÇ in Turkey: An overview. M. Deckert (Ed.), Audiovisual translation- research and use içinde (ss. 115- 134). Peter Lang. https://doi.org/10.3726/b11097
• Okyayuz, A. Ş. (2017b). Çevirmenlikte yaratıcılık ve yeniden çevrimler: The Jeffersons dizisinin tatlı hayat olarak yeniden çevrimi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi.
• Okyayuz, A. Ş. (2019). Görsel-işitsel çeviride yenilikçi araştırma alanlarına örnekler ve Türkiye’de araştırma boşluklarına bir bakış. Turkish Studies Language and Literature, 14(3), 1395-1415. 10.29228/TurkishStudies.25883
• Okyayuz, A. Ş., & Kaya, M. (2017). Görsel-işitsel çeviri eğitimi. Siyasal Kitabevi.
• Orero, P. (Ed.). (2004). Topics in audiovisual translation. Benjamins Translation Library.
• Orero, P. (2008). Three different receptions of the same film. European Journal of English Studies, 12(2), 179–193. https://doi.org/10.1080/13825570802151454
• Özbay, C., & Öktem, K. (2021). Turkey’s queer times. New Perspectives on Turkey, 64, 117-130. https://doi.org/10.1017/npt.2021.4
• Özkan, Ö. (2019). Medyadaki etik sorunlardan biri olarak cinsiyet ayrımcılığı: Magazin basınından örnek haber incelemesi. OPUS International Journal of Society Researches, 10(17), 877-903. https://doi.org/10.26466/opus.524006
• Paker, S. (Ed.). (2002). Translations: (re)Shaping of literature and culture. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Perdikaki, K. (2017). Towards a model for the study of film adaptation as intersemiotic translation. Intralinea. Special Issue: Building Bridges between Film Studies and Translation Studies, http://www.intralinea.org/specials/article/2246
• Pérez-Gonzalez, L. (2014). Audiovisual translation. theories, methods and issues. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315762975
• RTÜK (2011). Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında 6112 Sayılı Kanun. https://www.rtuk.gov.tr/en/audio- visualmedia-law/5350/5139/the-law-no6112-on-the-establishment- of-radio-andtelevision-enterprises-and-their-media-services- march-3-2011.html
• RTÜK. (t.y.). Radyo ve Televizyon Üst Kurulu. https://www.rtuk.gov.tr/
• Sancaktaroğlu Bozkurt, S. ve Okyayuz, A. Ş. (2021). Gender identification in the portrayal of female roles in the remakes of American TV series in Turkey. Babel, 67(3), 255-272. https://doi.org/10.1075/babel.00224.san
• Scognamillo, G. (2014). Türk Sinema Tarihi (Haz. F. Özgüven & S. Sökmen). Kabalcı Yayıncılık.
• Szulc, L. (2011). Contemporary discourses on non-heterosexual and gender non-conforming citizens of Turkey. International Review of Turkish Studies, 1, 10-31. https://www.eui.eu/Research/Library/News/2013/07- 01InternationalReviewofTurkishStudies
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2009). Translation, presumed innocent. The Translator, 15(1), 37–64. https://10.1080/13556509.2009.10799270
• Tekkas Kerman, K., & Betrus, P. (2020). Violence against women in Turkey: A social ecological framework of determinants and prevention strategies. Trauma, Violence, & Abuse, 21(3), 510-526. https://doi.org/10.1177/1524838018781104
• Toury, G. (2012). Descriptive translation studies - and beyond. John Benjamins Publishing. https://doi.org/10.1075/btl.4
• Ünal, N., & Durualp, E. (2012). Televizyonun okul öncesi çocuklar üzerindeki etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 93-104. https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/254163
• Venuti, L. (1993) Translation as cultural politics: Regimes of domestication in English. Textual Practice, 7(2), 208-223. https://10.1080/09502369308582166
• von Flotow, L. (1991). Feminist translation: Contexts, practices and theories. TTR: Traduction, Terminologie, Rédaction, 4(2), 69-84. https://10.7202/037094ar
• Yaygın, M. (2022). Remaking sex-related humor: A case study on the Turkish remake “Dadı” of The Amerıcan Sitcom “The Nanny” [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe University, Institute of Social Sciences.
• Yıldız, M. (2023,). Life is not easy at all for single mothers in Turkey. Gerceknews. https://www.gerceknews.com/special-reports/life-is- not-easy-at-all-for-single-mothers-in-turkey- 218634h#:~:text=Single- parent%20families%20are%20alienated,especially%20by%20their%20m arried%20counterparts
• Yusuf. (2022, Aralık 16). Türkiye’de kaç tane kanal var?. Retete Fitness. https://retete-fitness.ro/turkiyede-kac-tane-kanal-var/
• Yücel, Y. G. ve Orhan, G. (2018). Yayıncılık dünyasının feminizasyonu süreci: Kadın çevirmenler üzerine bir inceleme. Kebikeç: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 46(46), 367-380. https://drive.google.com/file/d/1SfAXlpOXUZqjUXgKFyTyCSKg- ncAIJ0n/view