The Epistemologic Value of Report (Khabar) in Kalam

Yıl 2006, Cilt: 6 Sayı: 4, 153 - 176, 01.08.2006

Cemalettin Erdemci

Öz

Being a means of acquiring knowledge, report (khabar) has been the subject of various disciplines such as history, logic and h?adith. Kalam also regarded report as a means of knowledge and criticized such sects as Berahima and Sumania, which do not count with report as the source of knowledge. Mutakallimun used report in proving the truth of earlier prophets and their miracles and the Prophet Muhammad’s. They also disputed with Jewish and Christian theologians over this issue. The present-day studies tend to ignore the roles played by role in demonstrating the earlier prophets and their miracles and take it in a quite limited sense. This study intends to elaborate on the epistemologic value of report in demonstrating the earlier prophets and their miracles

Anahtar Kelimeler

Khabar/report, prophethood (nubuwwah), miracle, certain knowl-edge, necessary knowledge

Kelam İlminde Haberin Epistemolojik Değeri

Öz

Haber, bir bilgi elde etme vasıtası olarak tarih, mantık, hadis gibi farklı disiplinlerin konusu olmuştur. Kelam ilminde de haber bir bilgi vasıtası olarak kabul edilmiş, haberi bilgi kaynağı olarak kabul etmeyen Berahime ve Sümeniye gibi fırkalara eleştiriler yöneltilmiştir. Kelamcılar haberi, geçmiş peygamberler ve onların mucizeleri ile Hz. Muahmmed’in (s.a.v) peygamberliğini ve onun mucizesini ispatlamada kullanmışlardır. Bu bağlamda Yahudi ve Hıristiyan din alimleri ile de tartışmışlardır. Günümüzde haberin geçmiş peygamberler ve onların mucizelerini ispatlamadaki rolü göz ardı edilerek daha çok Hz. Peygamber’in hadisleri bağlamında çok dar bir çerçevede ele alındığı görülmektedir. Bu çalışmada klasik kelam kitaplarında bir bilgi elde etme vasıtası olarak görülen; peygamberler ve onların mucizelerini ispat etmede kullanılan haberin epistemolojik değeri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Haber, nübüvvet, mucize, kesin bilgi, zaruri bilgi

Kaynakça

• Âmidî, Seyfuddin Ebi’l-Hasan Ali b. Ebi Ali b. Muhammed el- Âmidî, el-İhkâm fi usûli’l-ahkâm (thk.İbrahim el-Acûz), Beyrut, 1985
• Bâkıllânî, Muhammed b.Tayyib, Kitabu Temhidu’l-evâil ve talhisu’d-delâil (nşr. İmaduddin Ahmed Haydar), Beyrut, 1987
• Bebek, Adil, “İmam Maturidi ve Kadi Abdulcebbar’a Göre Haber-i Vahidin Epistemolojik Değeri” Kelamda Bilgi Problemi Sempozyumu, Bursa, 2003
• Basrî, Ebu’l-Huseyn Muhammed b.Ali, el-Mu’temed fi usûli’l-fkh (thk. Halil el-Meys), Beyrut, 1983
• Cahız, Ebu Osmân Amr b. Bahr, Resâilu’l-Câhız el-kelâmiyye (thk. Dr. Ali Ebu Muhlim) Beyrut, 1987
• Cürcânî, Seyyid Şerif, et-Tarifât, tsz
• Cüveynî, İmamu’l-Harameyn Ebu’l-Meâlî Abdulmelik, Kitabu’l- irşad ilâ kavâti’i’l-edille fi usûli’l-i’tikâd (thk. Es’ad Temîm), Beyrut, 1985
• Cüveynî, Ebu’l-Meâli Abcdulmelik, eş-Şamil fi usûli’d-din (thk. Abdullah Mahmud-Muahmmed Ömer) Beyrut, 1999
• Ebu’l-Bekâ, el-Kefevî Eyyub Musa, Külliyâtü Ebi’l-Bekâ (neşr.Adnan Derviş-Muhammed el-Mısrî) Beyrut 1413/1993
• El-İsfehânî Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fi ğaribi’l-Kurân, İstanbul, 1986
• Et-Tavil, Ahmed Hamid, Tevâturu’l-Ahbâr, Beyrut,1999
• Gündoğar, Hamdi, “Geleneksel Kelam Sürecinde Sünnet-İtikad İlişkisi” Kelam İlminin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri Sempozyu- mu, Elazığ, 2004
• Hansu, Hüseyin, Mutezile ve Hadis, Ankara, 2004
• Humphreys, R. Stephen, İslam Tarih Metodolojisi (çev. Murtaza Bedir-Fuat aydın), İstanbul, 2004
• İbn Furek, Mucerredu makâlâti’l-Eş’ari (thk. Danıel Gımaret), Beyrut, 1987
• İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, c. V
• İbn Sina, İşâretler ve Tenbihler (el-İşârât ve Tenbihât), (çev.Ali Durusoy-Muhittin Macit, Ekrem Demirli), İstanbul, 2005
• İbn Teymiye, Takiyyudin Ebu’l-ِِِAbbas Ahmed b. Abdulhalim, er- Red ale’l-mantıkıiyyin, (thk Rafik el-Acem) Beyrut, 1993
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, Ankara, 1999
• Kâdi Abdulcebbâr, Ahmed el-Hemedâni el-Esedâbâdî, el-Muğni fi ebvâbi’t-tevhidi ve’l-adl (thk. Mahmud el-Hudayrî- Mahmud Mu- hammed Kasım), Kahire,1965, c.XV
• Kâdi Abdulcebbâr, Ahmed el-Hemedâni el-Esedâbâdî, Şerhu’l- usûlu’l-hamse (tahk. Ahmed b. Hüseyn b. Ebi Haşim), Beyrut, 2001
• Kubat, Mehmet, “Kelam İlminin Yeniden İnşasında Hadisin Rolü” Kelam İlminin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri Sempozyumu, Elazığ, 2004
• Koçyiğit, Talat, Hadis Usûlü, Ankara, 1993
• Maturidi, Ebu Mansur, Kitabu’t- Tehhid Tercümes i(Çev. Bekir Topaloğlu), Ankara, 2002
• Nesefî, Ebu’l-Muin, Tabsıratu’l-edille fi usûli’d-din, (thk. Hüseyin Atay) Ankara, 1993
• Şehrezuri, Şemseddin, Resailu şecereti’l-ilahiyye fi‘l-ulumi’l- hakâiki’r-rabbâniyye, (thk Necip Görgün), İstanbul, 2004
• Togan, A. Zeki Velidi, Tarihte Usûl, İstanbul, 1989
• Özcan, Hanefi, Maturidi’de Bilgi Problemi, İstanbul, 1998
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, el-Mahsul fi ilmi usûli’l-fıkh, Beyrut, 1988
• Yavuz, Yusuf Şevki, “ Haber-i Vahid” TDİA, İstanbul, 1996, c. XIV