HALKA HESAP VEREBİLİRLİĞİN SAĞLANMASI BAKIMINDAN TÜRKİYE’DE OMBUDSMANLIK KURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, Sayı: 16, 388 - 407, 01.09.2016

Mehmet Özel

Öz

Farklı şekillerde tanımlanabilen ve belli bir bağlam içerisinde anlam kazanan hesap verebilirlik, günümüzde olmazsa olmaz bir yönetim ilkesidir. Kamu yönetiminin yürüttüğü hizmetlerin, kullandığı yetki ve kaynakların niteliği, kamu kurumlarının daha fazla hesap verebilir olmasını zorunlu kılmaktadır. Bu zorunluluk, farklı hesap verebilirlik türlerinin de ortaya çıkmasına yol açmıştır. Nitekim artık siyasal otoriteye, hukuk sistemine, idari mekanizmaya ve halka karşı hesap vermek söz konusudur. Yönetim anlayışındaki demokratikleşmeye koşut olarak, halka hesap verebilirlik ön plana çıkmaya başlamıştır. Kamu yönetiminin halka hesap verebilirliğinin sağlanabilmesi için birtakım mekanizmalar, kurum ve kurallar geliştirilmiştir. Bunların içerisinde ombudsmanlık, halkla idare arasında arabuluculuk yapma niteliği ile önem taşımaktadır. Bu makalede, halka hesap verebilirlik açısından Türkiye'de Ombudsmanlık Kurumu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda Kurum kararlarının ve şikayet başvurularının niteliği tartışılmış, Ombudsmanlık Kurumunun halka hesap verebilirlik açısından işlevsel hale gelebilmesi için kararlarının yaptırım gücünün yeniden ele alınması ve Kuruma başvurma konusunda halka ulaşılabilirliğin arttırılması gerektiği vurgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Hesap Verebilirlik, Halka Hesap Verebilirlik, Ombudsmanlık, Şeffaflık, Etkinlik

EVALUATION OF THE OMBUDSMAN INSTITUTION IN TURKEY IN TERMS OF ENSURING PUBLIC ACCOUNTABILITY

Öz

Accountability which can be defined in different ways and gains meaning in a specific context is a sine qua non governance principle. The services performed by the public administration, the nature of authority and resources it uses mandate public institutions to be more accountable. This requirement has led to the emergence of different types of accountability. Indeed, now it is said to account for the political authority, the legal system, administrative mechanism and the public. Public accountability comes into promince as parallel to the democratization of management mentality

Anahtar Kelimeler

Accountability, Public Accountability, Ombudsman, Transparency, Efficiency

Kaynakça

• Ataman, Taykan. (1997), “Ombudsman ve Temiz Toplum”, Yeni Türkiye-Siyasette Yozlaşma Özel Sayısı II, C.3, S. 14, s. 779-789.
• Balcı, Asım. (2013), “Kamu Yönetiminde ‘Hesap Verebilirlik’ Anlayışı”, Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, (Editörler) Ahmet Nohutçu, Asım Balcı, Namık Kemal Öztürk, Bayram Coşkun, Seçkin Yayıncılık, Ankara, s. 155-179.
• Bovens, Mark. (2005), “Public Accountability”, The Oxford Handbook of Public Management, (Editörler) E. Ferlie, L. E. Lynn Jr., C. Pollit, Oxford University Press, New York, s. 182-208.
• Bozkurt Ömer, Turgay Ergun, Sözen Seriye. (2008). Kamu Yönetimi Sözlüğü, TODAİE Yayınları, No: 342, Ankara.
• Çevik, Hasan Hüseyin. (2010), Kamu Yönetimi Kavramlar, Sorunlar, Tartışmalar, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Çukurçayır, Mehmet Akif. (2003), “Çok Boyutlu Bir Kavram Olarak Yönetişim”, Çağdaş Kamu Yönetimi 1, (Editörler) Muhittin Acar ve Hüseyin Özgür, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, s. 259-276.
• Dillard, Jesse ve Brown, Judy. (2014), “Taking Pluralism Seriously Within An Ethic Of Accountability”, Accounting For The Public Interest Perspectives On Accountability, Professionalism and Role in Society, (Editörler) Steven Mitz, Springer Dordrecht Heidelberg, New York, s. 75-90.
• Ebrahim, Alnoor. (2003), “Accountability in Practice: Mechanisms for NGOs”, World Development, C. 31, S. 5, s. 813-829.
• Eryılmaz, Bilal. 2004. ”Kamu Yönetiminde Değişim”, II. Kamu Yönetimi Forumu Bildirileri, Hacettepe Üniversitesi İİBF, Ankara.
• Eryılmaz, Bilal ve Biricikoğlu, Hale. (2011), “Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik ve Etik”, İş Ahlakı Dergisi, C. 4, S.7, s. 19-45.
• Gedikoğlu, Tokay. (2012), “Yükseköğretimde Hesap Verebilirlik”, Yükseköğretim Dergisi, C. 2, S. 3, s. 142-150.
• Goetz, Anne Marie ve Gaventa, John. (2001), Bringing Citizen Voice and Client Focus into Service Delivery, Institute of Development Studies, Sussex, England.
• Göksu Turgut, Çevik, Hasan Hüseyin, Filiz, Orhan, Gül, Serdar Kenan. (2011), Güvenlik Yönetimi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• GÜL, Serdar, Kenan. (2008). “Kamu Yönetiminde ve Güvenlik Hizmetlerinde Hesap Verebilirlik”, Polis Bilimleri Dergisi, 10(4), s.71-94.
• Hall, Angela T. (2005), Accountability in Organizations: An Examination of Antecedents and Consequences, The Florida State University College of Business Doctoral Dissertation, USA.
• İKYAE (İrlanda Kamu Yönetimi Araştırma Enstitüsü). 2001. “İrlanda Kamu İdaresinde Yönetişim ve Hesap Verme Sorumluluğu”, (Çeviren) Sacit Yörüker, Sayıştay Dergisi, S. 40, s. 1-30.
• Karaosmanoğlu, Fatih. (2012), İnsan Hakları, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Malena, Carmen, Forster, Reiner, Singh, Janmejay. (2004). “Social Accountability An Introduction to the Concept and Emerging Practice”, Social Development Papers Participation and Civic Engagement, Paper No. 76, The World Bank, Washington.
• Mulgan, Richard. (2003), Holding Power to Account: Accountability in Modern Democracies, Palgrave Macmillan, Basingstoke, GB.
• ______. (2000), “Accountability: An Ever-Expanding Concept?”, Public Administration, C. 78, S. 3, s. 555-573.
• Oliver, Dawn. (1991), Government In The United Kingdom: The Search For Accountability, Philadelphia.
• Özden, Kemal. (2007), “Yerel Demokrasi Bağlamında Türkiye’de Ombudsman Denetimi”, Kamu Yönetimi Yazıları, (Editörler) Bilal Eryılmaz, Musa Eken, Mustafa Lütfi Şen, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, s. 384-410.
• Özden, Kemal, Gündoğan, Ertuğrul. (2000), “Ombudsmanlık Sistemi: Tanımı, Tarihi Gelişimi, Dünyadaki Uygulamalar ve Türkiye’deki Uygulanabilirlik Tartışmaları”, Türkiye Günlüğü, S. 62, s. 48-54.
• Polat, Necip. (2003), “Saydamlık, Hesap Verme Sorumluluğu ve Denetimin Etkinliği”, Sayıştay Dergisi, S. 49, Ankara, s. 65-80.
• Radın, Beryl, A., Romzek, Barbara, S. (1996), “Accountability Expectations in an Intergovermental Arena: The National Rural Development Partnership”, The Journal Federalism, C. 26, S.2, s. 59-78.
• Romzek, Barbara, S. (2000), “Dynamics of Public Sector Accountability in an Era of Reform”, International Review Administrative Sciences, S.66, s. 21-44.
• Ruige, Anke, Üskent, Sezin, Micka, Pavel. (2014), Yönetişim ve Katılım Etkili Katılım İçin Araçlar Yöntemler Mekanizmalar, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Başak Matbaası, Ankara.
• Samsun, Nihal. (2003), “Hesap Verebilirlik ve İyi Yönetişim”, İyi Yönetişimin Temel Unsurları, Maliye Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Ankara, s. 18- 33.
• Schacter, Mark. (2005), “A Framework for Evaluating Instituations of Accountability”, Fiscal Management, (Editörler) Anwar Shah, The World Bank, Washington DC, s. 229-245.
• Schwartz, R., 2002. “Accountability in New Public Management”, Public Administration: An Interdisciplinary Critical Analysis, (Editörler) Eran Vigoda, Marcel Dekker Inc., USA, s. 63-84.
• Sözen, Süleyman. , Algan, Bülent. (2009), İyi Yönetişim, İçişleri Bakanlığı, Genel Yayın No: 654, Ankara.
• Streets, Julia. (2010), Accountability in Public Policy Partnerships, Palgrave Macmillan, England.
• Şahin, Ramazan. (2010), “Ombudsman Kurumu ve Türkiye’de Kurulmasının Türkiye’nin Demokratikleşmesi ve Avrupa Birliği Üyeliği Üzerine Etkileri”, Türk İdare Dergisi, S. 469, s. 131-157.
• Taner, Ahmet. (2011), “Kamuda Hesap Verme Sorumluluğunun Aracı Olarak Performans Esaslı Bütçeleme”, Sayıştay Dergisi, S. 83, s. 3-30.
• ______. (2012), “Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma Arayışları ve Hesap Verme Sorumluluğuna Etkileri”, Sayıştay Dergisi, S. 85, s. 27-50.
• UNDP. (2010), Fostering Social Accountability: From Principal To Practice Guidance Note, Oslo Govarnance Centre, Norway.
• UNDP. (2013), Reflections On Social Accountability- Catalyzing Democratic Governance To Accelerate Progress Towards The Millennium Development Goals, New York.
• UNESCO. (2007), Social Audits For Strengthening Accountability: Bulding Blocks For Human Rights- Based Programming, Practice Note, UNESCO Asia and Pacific Regional Bureau For Education, Bangkok-Thailand.
• Walker, Samuel. (2006), “Police Accountability: Current Issues and Research Needs”, National Institute of Justice Police Planning Research Workshop, Washington DC.
• www.merriam-webster.com/dictionary/accountability, (Erişim Tarihi: 27.02.2016).
• www.ombudsman.gov.tr/content_detail-318-714-kamu-denetciligi-kurumu-organizasyon- semasi-.html, (Erişim Tarihi: 27.03.2016).
• Yılmaz, Mustafa. (2010), “Yönetimden Yönetişime: Trabzon İlçe Belediyeleri Üzerinde Bir İnceleme”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, S. 5, s. 83-100.
• Zengin, E. ve Öztaş, C. (2008), “Kamu Yönetiminde Çağdaş Gelişmeler ve Türkiye”, Alotoo Academic Studies, C.3, S.1, s. 85-92.