Kant ve Darwin'de Ahlaklılık Problemi

Yıl 2021, Sayı: 20, 89 - 114, 29.12.2021

Mehmet Eren Gedikli

Öz

Çalışma, ahlaklılığı, özgür iradeye, rasyonelliğe ve erekselliğe dayandıran Kant ile onun tam karşıtı bir biçimde ahlaklılığı, zorunluluğa, içgüdülere ve doğal determinizme dayandıran Darwin arasında bir karşılaştırılmayı ve diyalogu içerir. Bu bağlamda Kant’ın idealist ahlak anlayışının, aklın pratik ama saf kullanımının ortaya koyulmasını mümkün kılan ahlak yasası üzerinden nasıl şekillendiği ifade edilirken, karşıt kutbunda Darwin’in evrimsel etiğinin, ahlaklılığı, toplumsal içgüdüler bağlamında nasıl belirlediği ortaya koyulmuştur. Karşılaştırma bölümünde, Darwinci evrimsel etik ile Kantçı etiğin farklılıkları ortaya konulmuş ve sonuç bölümünde, her iki ahlak kuramının olası uzlaşımının imkânı sorgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlaklılık, İçgüdü, Saf Pratik Akıl, Özgürlük, Zorunluluk, Doğa, Evrim, Ahlak Yasası

Kaynakça

• Akarsu, B. (1999). Immanuel Kant’ın Ahlak Felsefesi Ahlak Öğretileri 2. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Bravo, H. (2018). Doğanın Armağanı Olarak Ahlak: Darwinci Etik", Historia 1923: Tarih ve Kültür Dergisi (Sayı: 5, s. 127-142.). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Cevizci, A. (2018). Etik (Ahlak Felsefesi). İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (Ed.). (2007). Felsefe Ansiklopedisi. Ankara: Ebabil Yayıncılık.
• Copleston, F. (2004). Felsefe Tarihi, Çağdaş Felsefe Cilt 6-Bölüm 2: Kant, İstanbul: İdea Yayınevi.
• Darwin, C. (2008). İnsanın Türeyişi. Çev. Sevim Belli. Ankara: Onur Yayıncılık.
• Darwin, C. (2009). Türlerin Kökeni. Çev. Sevim Belli. Ankara: Onur Yayıncılık.
• Darwin, C. (2020). İnsanın Türeyişi. Çev. Bahar Kılıç. Alfa.
• Dawkins, R. (2014). Gen Bencildir. Çev. Tunç Tuncay Bilgin, Uygar Polat. İstanbul: Kuzey Yayınları.
• Kant, I. (1999). Pratik Aklın Eleştirisi. Çev. İoanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, I. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. Çev. İoanna Kuçuardi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, I. (2008). Arı Usun Eleştirisi. Çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi.
• Mayr, E. (2017). Biyoloji Budur, Canlı Dünyanın Bilimi. Çev. Afife İzbırak. İstanbul: Say Yayınları.
• Mayr, E. (2018). Evrim Nedir?. Çev. Nurdan Soysal. İstanbul: Say Yayınları.
• Öktem. Ü, (2010). Olgu, Kuram, Darwin öncesi evrim kuramları ve Darwin’in evrim kuramı, Antropoloji Dergisi (Sayı:23, Sayfalar: 21-39). Ankara Üniversitesi.
• Özlem, D. (2004). Etik (Ahlak Felsefesi). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Rosenberg, A. (2015). Bilim Felsefesi Çağdaş Bir Giriş. Çev. İbrahim Yıldız. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Stevenson, L.; Haberman, D.L.; Wright, P. M.; Witt, C. (2018). İnsan Doğası Üzerine Onüç Teori. Çev. Damla Tanla. İstanbul: The Kitap Yayınları.
• Wilson, O. E. (2013). Doğanın Gizli Bahçesi. Çev. Aslı Biçen. İstanbul: Say Yayınları