A Group of Jewellery from Diyarbakır Archaeological Museum

Yıl 2021, Sayı: 27, 33 - 56, 07.11.2021

Bilcan Gökce , Esra Kaçmaz Levent

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.1001581

Öz

In this article, we present a selection of previously unpublished metal jewellery (decorative pins, fibulae, bracelets, neck rings, and earrings) housed at Diyarbakır Museum, where they were acquired by requisition or purchase. The objective of this study is to evaluate these jewellery items with common characteristics as a group and to provide a chronological assessment based on comparative typological analysis in reference to ancient Near Eastern jewellery. This contribution furthers our knowledge about the archaeological record of the Upper Tigris basin in southeast Turkey, where Diyarbakır province is located. All categories of jewellery items examined in this study show typological variability in sub-types and exhibit stylistic diversity. The majority are made of bronze, while fewer are gold-plated or made of gold, silver or iron. Jewellery items vary in terms of manufacturing technology, as well: toggle pins are produced by lost wax (cire pérdue) technique; fibulae and bracelets are made by casting; and earrings and metal neck rings are made by hammering. Decorations are executed as incised patterns in linear style. Figurative adornments of toggle pins, fibulae, bracelets, and neck rings bear testimony to the high level of craftsmanship that their makers had achieved. These artefacts from Diyarbakır Museum, like most known jewellery in the archaeological record, must have been used as grave offerings or worn as items of personal adornment, amulets or accessories for garments. Based on comparative analysis, the 47 jewellery items in Diyarbakır Museum examined here are dated to the Early and Middle Iron Age.

Anahtar Kelimeler

Jewellery, Necropolis, Pin, Fibulae, Bracelet, Assur, Caucasia, Urartu, Iran

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Takı

Öz

Bu makalede Diyarbakır Müzesi’nde sergilenen süs iğneleri, fibulalar, bizlezikler, metal halka boyunluklar ve küpeler çalışılmıştır. Söz konusu eserler müzeye satın alma ve müsadere olarak kazandırılmıştır. Bu calışmanın amacı Diyarbakır Müzesi'nden bir grup takıyı değerlendirmek, Yakındoğu’daki benzerlerinden yola çıkarak tarihleme yapmak ve bu konuda yapılacak araştırmalara katkı sağlamaktır. Takıların her biri kendi içinde tipolojik ve stil olarak farklılık göstermektedir. Söz konusu takıların üretiminde çoğunlukla bronz nadiren altın, altın kaplama, gümüş ve demir madeni kullanılmıştır. Takılardan gözlü süs iğneleri cire pérdue tekniği; fibulalar ve bilezikler döküm tekniği; küpeler ve metal boyun halkaları ise dövme tekniğinde üretilmiştir. Süslemeler ise linear yöntemiyle yapılmıştır. Süs iğneleri, fibulalar, bilezikler ve boyun halkalarında görülen süslemeler dönemin ustalarının kuyumculukta ulaştığı seviyeyi de göstermesi açısından önemlidir. Bu güne kadar bilinen takılarda olduğu gibi Diyarbakır Müzesi takıları da ölü armağanı, kişisel süs eşyası, kötülüklere karşı muska veya giyim kuşamda aksesuar olarak kullanılmış olmalıdır. Çalışmamızda incelenen Diyarbakır Müzesi koleksiyonuna ait 47 metal takı benzer örneklerinden yola çıkılarak Erken ve Orta Demir Çağ’ına tarihlendirilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Takı, Nekropol, Süs iğnesi, Fibula, Bilezik, Assur, Kafkasya, Urartu, İran

Kaynakça

• ABAY, SAĞLAMTİMUR and ÖZKAN 2000: E. Abay, H. Sağlamtimur, T. Özkan, “Ulucak Höyük Kazıları 1998”, Kazı Sonuçları Toplantısı 21/1, 359-370.
• ALGAZE 1992: G. Algaze, “The Tigris-Euphrates Archaeological Reconnaissance Project, 1990”, IX. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 425-445.
• AMELIRAD and AZIZI 2019: S. Amelirad, E. Azizi, “Kani Koter, Iron Age Cemetery from Iranian Kurdistan”, Iran 57, 1-20.
• ATALAY and MORTAN 1997: İ. Atalay, K. Mortan, Türkiye Bölgesel Coğrafyası, İstanbul.
• AYAZ 2006: Ayaz 2006, Van/Altıntepe Urartu Nekropolü Takıları, (Master’s Thesis, Van Yüzüncü Yıl University), Van.