Fıkıhçıların Allah Algısı -Namaz Örneği-

Year 2016, Issue: 33, 7 - 26, 07.12.2016

Tuncer Namlı

Abstract

Bu çalışmada fıkıhçıların
Allah tasavvuru incelenmiş ve şu temel düşüncelere yer ve- rilmiştir: Öncelikle
fıkhın ayrışma sürecinde kelam ilmindeki iman-amel ayrımının fıkha yansımaları ve bunun Allah algısına
olumsuz etkisi ele alınmıştır. İbadet ve muamelat arasındaki kategorik ilişkinin
netleştirilememesi sonucu ibadetlerle ilgili konuların ruhi ve duygusal
boyutunun gözden kaçırılması, ibadetlerin şekilden ibaret formaliteye dönüş- mesi, buna karşın muamelatın ibadet
formatına yaklaşması ele alınarak Allah’a yakınlaş- ma duygusu ve düşüncesinin
geri planda kalması irdelenmiştir. Fıkıhtaki yüzeyselleşme sorununu Gazali’nin çözme girişimi incelenerek, kendisinin başarabildiği ve başaramadığı
kimi noktalar değerlendirilmiştir. Genelde fıkıhçıların, özelde Gazali’nin
sorunun çözü- münü Kur’an’ın deruni
içeriğinde aramak yerine, mutasavvıflara havale etmesi, tarikata indirgenen mistik
akımlarınsa konuyu ölçüsüz
yorum alanına çekerek
sorunu daha da de-
rinleştirmesi irdelenmiştir. Sonuç olarak Kur’an ve sünnette
yer alan çok önemli kavram- ların İslam âlimlerince göz ardı edilerek
imkâna dönüştürülememesine dikkat çekilmiştir.

Keywords

Allah tasavvuru, fıkıh, iman, İslam, ihsan, ibadet, muamelat, tesbih, tenzih, Sübhan, miraç

The God in Fiqh. The Case of Salah

Abstract

This study discusses about the
God imaginations by the works of Islamic ju- risprudence. The relationship
between faith and action in Islamic Theology had results on Islamic
jurisprudence and these
have led to negative effects
on imaginations about
the God. Muslims have failed to see the spiritual and the emotional
dimensions of the rituals,
so prayer were made turn into a formality. As a result there had no possibility
to develop an intimacy with God in
fiqh. Ghazzali have tried to overcome with the lack of depth  in fiqh, however his success was limited. As
a matter of fact Ghazzali, and the fuqaha in general, have referred to the
Sufis for the solution. However the mystical movement in Islam have made this
crisis deeper. As a result, some important concepts in the Koran and Sunna remained to be neglected
by ulama; and they have failed to turn this problem
into an opportunity.

Keywords

Fiqh, the God concept, faith, Islam, ihsan, prayers, muamalat, tasbih, tanzih, Subhan, mirac

References

• Alusî, Şihabuddin Mahmud b. Abdullah el Huseynî (H. 1270), Ruh’ul Maanî fî Tefsiri’l-Kuran’il-A- zim ves-Seb’al-Mesanî, (Şamile).
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük İslam İlmihali, İstanbul, 1970.
• Buharî, Muhammed bin İsmail, el-Camiu’s-sahih, Riyad, 1421/2000; Türkçesi: Cemal Sofuoğlu çevirisi, İstanbul, 1990.
• Duman, Zeki, İslam’da Namaz ve Tehheccüd, Ankara, 2013.
• Ebu Hanife, Numan bin Sabit, Fıkh-ı Ekber, Fıkh-ı Ebsat, El-Alim ve’l-Müteallim, çev. Abdülvahap Öztürk, Ebu Hanife ve Eserleri, İstanbul, 2007.
• Gazali, ebu Hamid Muhammed bin Muhammed, İhyau Ulumi’d-Din, çev. Ahmet Serdaroğlu, İs- tanbul 1974.
• Halebî İbrahim Efendi, Halebî-i Sağir, sadeleştiren İsmail Karakaya, Ankara, 1985.
• Fetâvâyi Hindiyye, çev.Mustafa Efe, İstanbul, 1983. İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar, çev. Ahmed Davudoğlu.
• İbn Atıyye, Gazi Ebu Muhammed Abdülhak bin Galib bin Atıyye el-Endülüsi, el-Muharreru’l-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, Beyrut, 1971.
• İbn Manzur, Lisanü’l-Arab, Kahire, 2003.
• İbn Rüşd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesıt, İstanbul 1985. Malik bin Enes, el-Muvatta, İstanbul, 1992.
• Matüridî, Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el Matüridî es-Semerkandî,
• Te’vîlâtu Ehli’s -Sünne, Beyrut, 2004.
• Maverdî, Ebu’l-Hasen Ali bin Muhammed bin Habib el-Maverdî el-Basrî (Ö. H. 364-450), en-Nü- ket ve’l-Uyûn, Beyrut, 1971.
• Mukatil b. Süleyman (H. 150), Tefsir-i Kebir/Tefsiru’l-Mukatil (Şamile). Namlı, Tuncer, Kur’an Aydınlığı, Kronolojik Kur’an Meali, Ankara 2015. Serahsî, el-Usûl, thk. Ebu’l-Vefa el Afganî, İstanbul, 1984.
• Timur, Tüzükat-ı Timur; Timur’un Anıları, çev. Adnan Arslan, İstanbul 2010.
• İlmihal, Türkiye Diyanet Vakfı (İSAM), İstanbul, 1998.
• Zebidî, Muhıbbüddin Muhammed Murtaza el-Vasıtî, Tâcü’l-Arus, min Ce-vahiri’l-Kamus, Beyrut, 1994.
• Zemahşerî, Carullah Mahmud bin Ömer (H. 528), el-Keşşaf an Hakaik’ı-Ğavamidı’t-Tenzil ve Uyun’il-ekavili fî Vücuhi’t-Tevil, Beyrut.