Bu çalışma Nasrettin Hoca fıkralarında
dile getirilen “yoksulluk eleştirisi”ni ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu nedenle
öncelikle kavramsal olarak yoksulluk olgusu üzerinde durulmuştur. Söz konusu
olgunun kavramsal ve kuramsal çerçevesi gözden geçirilerek, Nasrettin Hoca
fıkralarından hareketle, fıkra metinlerine sindirilmiş yoksulluk göstergeleri
tespit edilmiştir.
Yoksulluk kavramı, sözlük anlamı ile
“variyetsizlik, sefillik, sefalet ve fakirlik” olarak açıklanmaktadır.
İnsanoğlunun bedensel varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan beslenme,
barınma, giyinme ve sağlığını koruma gibi temel ihtiyaçlarını kısmen ya da
büyük oranda karşılayamadığı zaman, söz konusu durum yoksulluk kavramı ile
ifade edilir. Genellikle beşeri ihtiyaçlar söz konusu olduğunda karşılaştığımız
bu kavram, birden fazla boyutu olmakla
birlikte, toplumdan topluma hatta kişiden kişiye bile değişkenlik gösterebilir.
Ekonomik, kültürel ve sosyolojik olarak farklı başlıklar altında
değerlendirilen yoksulluk kavramı, toplumların kültürüne, sanatına ve
edebiyatına da konu bakımından malzeme teşkil etmektedir. Yoksulluğu ve
getirilerini/sonuçlarını konu alan kültürel ve sanatsal çeşitlilikten de
bahsetmek mümkündür.
Türk halk edebiyatı çerçevesinde de
sosyal bir eleştiri konusu olarak yoksulluğun tema olarak işlendiği hikâye,
türkü, ninni ve fıkra gibi geleneksel türlerin varlığı bilinmektedir. Bu
düşünceden hareketle, bu çalışma bir halk filozofu olan Nasrettin Hoca’ya bağlı
olarak anlatılan fıkralardaki yoksulluk kavramı ve eleştirisini sosyolojik bir
bakış açısıyla incelemeyi hedeflemiştir. Halk edebiyatında tahkiyeye dayalı bir
tür olarak fıkra, ilgili toplumun sosyal ve kültürel ortamında şekillenir. Söz
konusu türde, fıkra tipinin
şahsiyetinde, mizah ve eleştirel düşünce
harmanlanarak gerek bireysel gerekse toplumsal çıkarımlar yapılır. Ferdi ya da toplumsal aksaklıklar, sosyal düzendeki karmaşa, fıkranın dilinde
mizahi bir boyut kazanarak gülme dinamiği sağlanır. Bu çalışma kapsamında
yapılan incelemede, Nasrettin Hoca’ya atfedilen fıkra metinlerinden hareketle
hem bireysel hem de toplumsal açıdan değerlendirilebilecek bir eleştiri konusu
olarak “yoksulluk” temasına dair göstergeler tespit edilmeye çalışılmıştır.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Creative Arts and Writing |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | February 11, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 25 Issue: 97 |
Journal website: https://folkloredebiyat.org
The journal’s publication languages are both English and Turkish. Also despite articles in Turkish, the title, abstract, and keywords are also in English. Turkish articles approved by the reviewers are required to submit an extended summary (750-1000 words) in English.
The journal is indexed by TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ, and many other indexes and datebases.
Within the scope of TR DIZIN 2020 Ethical Criteria and as of the year 2020, studies requiring ethics committee approval must indicate Ethics Committee Approval details (committe-date-issue) in the article’s methods section. With this in mind, we request from our author candidates to edit their article accordingly before sending it to the journal.
Field EdItors
Folklore:
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik
(Frankfurt University- birkalan-gedik@em.uni.frankfurt.de)
Prof. Dr. Arzu Öztürkmen
(Bosphorus University- ozturkme@boun.edu.tr)
Edebiyat-Literature
Prof. Dr. G. Gonca Gökalp Alpaslan (Hacettepe University - ggonca@
hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz
(President, Caucasus University Association- r_korkmaz@hotmail.com)
Antropoloji-Anthropology
Prof. Dr. Akile Gürsoy
(Beykent University - gursoyakile@gmail.com)
Prof.Dr. Serpil Aygün Cengiz
(Ankara University - serpilayguncengiz@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Linguistics
Prof.Dr. Aysu Erden
(Maltepe University - aysuerden777@gmail.com)
Prof. Dr. V. Doğan Günay
(Dokuz Eylul University- dogan.gunay@deu.edu.tr)