Olive and Olive Oil Tourism: Bibliometric Analysis of Themes and Developments in the Literature

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 121 - 139, 19.10.2025

Özcan Özdemir , Suat Akyürek

https://doi.org/10.32958/gastoria.1641117

Abstract

From the past to the present, the olive, which has made significant contributions to humanity not only as a part of kitchens but also as a part of life, has countless benefits and areas of use. Especially the trade of olive oil to other civilizations during the Ancient Greek and Roman periods, its widespread use, and the production of artistic containers for its trade clearly highlight the importance of this product. It is a plant presented as a wreath to the winning competitors in the Olympic Games, considered sacred according to beliefs, and became the subject of mythological legends. Today, it has become one of the sources of livelihood, especially in the Marmara and Aegean regions, and is defined as a plant that is associated with festivals and compared to 'gold' due to its color and value. From a tourism perspective, olive and olive oil museums in cultural tours to the Mediterranean, Aegean, and Marmara regions, and olive harvest festivals in gastro-cultural tours offer travelers routes and opportunities for tastings. In addition, it is one of the indispensable elements of Turkish cuisine as a gastronomic component. When evaluated within the context of these factors, studies focused on olive and olive oil tourism in relation to tourism, culture, and gastronomy can make significant contributions to the development of the Turkish tourism sector. In this context, the study aims to present a bibliometric analysis of the studies conducted in the field of olive and olive oil tourism. As a result of the analysis, the current status of the olive and olive oil tourism literature has been revealed, and recommendations have been developed for future research in this field.

Keywords

Olive and Olive Oil Tourism , Gastronomy Tourism , Bibliometric Analysis

Zeytin ve Zeytinyağı Turizmi: Literatürdeki Temalar ve Gelişmelerin Bibliyometrik İncelemesi

Abstract

Geçmişten günümüze sadece mutfakların değil, aynı zamanda hayatın bir parçası olarak insanlığa önemli katkılar sunan zeytinin, sayısız faydası ve kullanım alanı vardır. Özellikle zeytinyağının Antik Yunan ve Roma dönemlerinde diğer kavimlere ticaretinin yapılması, yaygın kullanımı ve ticaretin teşvik edilmesi amacıyla sanatsal formda taşıma kaplarının bile üretilmesi, bu ürünün önemini açıkça ortaya koymaktadır. Olimpiyat oyunlarında kazanan yarışmacılara ödül olarak çelenk şeklinde sunulan, inançlar doğrultusunda kutsal sayılan ve mitolojik efsanelere konu olan bir bitkidir. Günümüzde ise başta Marmara ve Ege bölgelerinde geçim kaynaklarından biri haline gelmiş, renginden ve değerinden ötürü 'altın' terimiyle benzetilen ve festivallerle özdeşleşen bir bitki olarak tanımlanmaktadır. Turizm açısından değerlendirildiğinde, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerine yapılan kültür turlarında zeytin ve zeytinyağı müzeleri, gastrokültür turlarında ise zeytin hasat şenlikleri gezginlere rota sunmakta ve tadım yapma fırsatı sağlamaktadır. Ayrıca, gastronomik bir unsur olarak Türk mutfağının vazgeçilmezleri arasında yer almaktadır. Tüm bu hususlar çerçevesinde değerlendirildiğinde, turizm, kültür ve gastronomi odaklı zeytin ve zeytinyağı ile yapılan çalışmalar, Türk turizm sektörünün gelişimine önemli katkılar sağlayabilir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı, zeytin ve zeytinyağı turizmi alanında yapılan çalışmaların bibliyometrik analizini sunmaktır. Yapılan analiz sonucunda, zeytin ve zeytinyağı turizmi literatürünün mevcut durumu ortaya konulmuş ve gelecekte bu alanda yapılabilecek çalışmalar için öneriler geliştirilmiştir

Keywords

Zeytin ve Zeytinyağı Turizmi , Gastronomi Turizmi , Bibliyometrik Analiz.

Ethical Statement

Çalışma kapsamında herhangi bir görüşme formu, anket, ölçek, form vb. 2. ve 3. şahıslar ile ilgili veri toplanmadığından ve kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili bilgiler paylaşılmadığından dolayı bu çalışma DERLEME bir araştırma olup, Etik Kurul Raporu almayı gerektirmemiştir.

Supporting Institution

Herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

References

• Akalın, E. (1991). Antik Çağda Batı Anadolu Limanları. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Akyürek, S. (2020). Gastro Turistlerin Deneyim Bileşenleri: Gastronomi Turları Kapsamında Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Akyürek, S. ve Erdem, B. (2019). Gastronomy Museums As Sustainable Hangouts In Gastronomy Tourism: A Gastronomy Museum Proposal For Gümüşhane City, Turkey. Turizam, 23(1), 17-33.
• Andrés, A. (2009). Measuring Academic Research How To Undertake A Bibliometric Study. Oxford: Chandos Publishing.
• Arıkan Saltık, I. (2017). Initiative Activities Of Olive Oil Tourism: A Case From Turkey. The Journal of Academic Social Science, 5(55), 134-151.
• Arıkan Saltık, I. ve Yıldız, M. (2019). Kültür Turizminin Yeni Meyvesi: Zeytinyağı Müzeleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 6(2), 147-160.
• Armutcu, F., Namuslu, M., Yüksel, R. ve Kaya, M. (2013). Zeytinyağı ve Sağlık: Biyoaktif Bileşenleri, Antioksidan Özellikleri ve Klinik Etkileri. Konuralp Tıp Dergisi, 5(1), 60-68.
• Ayvaz, Z. (2023). Sağlıklı Bir Hayat İçin Sızma Zeytinyağı. Ekoloji, 3(10), 6-12.
• Budak, F. (2022). Turizm Rehberlı̇ğı̇nde Alan Uzmanlığı Önerisi̇: ‘Zeytin Tarımı ve Zeytinyağı Üzerı̇ne Turist Rehberliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Büyük, Ö. ve Can, E. (2020). Zeytinyağı Kültürel Rotalarının Turizm Potansiyeli Açısından Değeri ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 23(1), 191-210.
• Cankül, D. ve Ezenel, Efnan. (2018). Bodrum Yarımadası ve Zeytinyağı Turizmi: Uygulanabilirliği Açısından Swot Analizi ile Değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(3), 55-68.
• Çakır, H. İ. (2011). Arkaik Dönem Yunan Seramiklerinin İncelenmesi ve Günümüz Yorumlamaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Diriöz, E. D. ve Alkan, A. K. B. (2023). Zeytin Ağacı: Tarihten Gelen Önemi Işığında Türkiye ve Dünya'da Korunmasının Uluslararası Çevresel Sürdürülebilirlik Kapsamında Önemi. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 545-569.
• Durlu Özkaya, F., Özkaya, M. T., Tunalıoğlu, R., Bayar, R. ve Tunalıoğlu, E. (2018). Anadolu’da Zeytin ve Zeytinyağlı Yemekler Rotası. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6/Special issue3, 263–274.
• Erdal, G., S. Başbuğ, D. ve Erdal, K. (2020). Anadolu ve Türk Kültüründe Zeytin. Social Sciences Research Journal, 9(3), 164-169.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitapevi: İstanbul.
• Eskiyörük, D. (2016). Antik Çağda Zeytin ve Zeytinyağı: Kilikya Bölgesi Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(Özel Sayı 1), 228-243.
• Fahimnia, B., Sarkis, J. ve Davarzani, H. (2015). Green Supply Chain Management: A Review and Bibliometric Analysis. International Journal of Production Economics, 162, 101-114.
• Gür, B. (2017). Antik Çağ’da Zeytinyağı ve Günümüzde Zeytinyağı Müzeleri. International Journal Of History, 9(2), 139-155.
• https://arkeofili.com/antik-yunanistanin-olimpiyat-sampiyonlari-unlu-sporculardi/, Erişim Tarihi: 16.02.2025. Kırsal Kesimde Zeytin Hasadı (2024). Antimenes Ressamına Atfedilen Atina Siyah Figür Amforası. Yunan, MÖ 520 civarında. https://arkeofili.com/antik-yunan-ve-romadan-ziyafet-cekebileceginiz-9-tarif/, Erişim Tarihi: 14.12.2024.
• https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/95-tin-suresi, Erişim Tarihi: 16.02.2025.
• https://kuran-ikerim.org/kuran-i-kerimde-zikredilen-meyveler, Erişim Tarihi: 16.02.2025.
• https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-175431/sikkeler-1001-1168.html, Erişim Tarihi: 16.02.2025.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Tetradrahmi, Erişim Tarihi: 16.02.2025.
• https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/Uretici_Bilgi_Kosesi/Dokumanlar/zeytin.pdf, Erişim Tarihi: 22.12.2024.
• İri, R. (2019). Zeytinyağı Turizmi. İçinde: Kozak, N. (Editör), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi, https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/zeytinyagi-turizmi (Erişim tarihi: 10.04.2024).
• Kaplan, M. (2008). Geleneksel Tıbbın Yeniden Üretim Sürecinde Kadın (Ankara Kent Örneğinde Kuşaklar Arası Çalışma). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Kaplan, M. ve Karaöz Arıhan, S. (2012). Antikçağdan Günümüze Bir Şifa Kaynağı: Zeytin ve Zeytinyağının Halk Tıbbında Kullanımı. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 52(2), 1-15.
• Karabina, S., İflazoğlu, N., Karakuş, H. ve Kuvvetli, M. (2016). Mutfaktaki Kutsal Emanet. Zeytin Bilimi, 6(2), 99-104.
• Kuçukkomurler, S. (2011). Olive In Culture. Pakistan Journal of Nutrition, 10(2), 200-202.
• Moral-Cuadra, S., Acero de la Cruz, R., López, R. R. ve Cuadrado, E. S. (2020). Relationship Between Consumer Motivation and The Gastronomic Experience Of Olive Oil Tourism In Spain. Sustainability, 12, 4178, 1-15.
• Murgado E., M. (2013). Turning Food Into A Gastronomic Experience: Olive Oil Tourism. In : Arcas N., Arroyo López F.N., Caballero J., D'Andria R., Fernández M., Fernandez Escobar R., Garrido A., López-Miranda J., Msallem M., Parras M.,
• Rallo L. and Zanoli R. (ed.). Present and Future Of The Mediterranean Olive Sector. Zaragoza: CIHEAM / IOC, 2013. p. 97-109. (Options Méditerranéennes : Série A. Séminaires Méditerranéens; n. 106). International Seminar: Present and Future of the Mediterranean Olive Sector, 2012/11/26-28, Zaragoza (Spain).
• Özata, E. ve Cömert, M. (2016). Zeytinyağı ve Sağlıklı Yaşam. Zeytin Bilimi, 6(2), 105-110.
• Özel, K. ve Durlu Özkaya, F. (2016). Moleküler Gastronomide Zeytinyağı. Zeytin Bilimi, 6(2), 49-59.
• Pritchard, A. (1969). Statistical Bibliography or Bibliometrics?. Journal of Documentation, 24, 348-349.
• Pulido-Fernandez, J. I., Casado-Montilla, J. ve Carrillo-Hidalgo, I. (2019). Introducing Olive-Oil Tourism As A Special Interest Tourism. Heliyon, 5 (2019).
• Sarıoğlan, M., Abacıgil, T. Ö. ve Avcıkurt, C. (2020). Zeytinyağlı Yemek Kültürünün Füzyon (Fusion) Mutfak Olgusu İle Geliştirilebilirliğine Yönelik Bir Alan Araştırması (Edremit Körfezi Örneği). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 2202-2213.
• Sezgi, G. ve Özkaya, F. D. (2016). Moleküler Gastronomide Zeytin. Zeytin Bilimi, 6(2), 111-117.
• Şahin, Ö. ve Aydın, A. (2017). A Cultural, Gastronomic, and Touristic Asset: The Kuşadası Oleatrium Olive and Olive Oil History Museum Case. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 180-199.
• Yeşilyurt, H. ve Koçak, N. (2018). Yerel Halkın Turizm Gelişimine Yönelik Desteğini İnceleyen Makalelerin Bibliyometrik İncelemesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Iwact’18 Özel Sayısı, 191-206.