IBSEN OYUNLARINDA KALITIM VE ÇEVRENİN ETKİSİ: ÖLÜMÜ SEÇENLER

Yıl 2021, Sayı: 10, 4 - 22, 05.06.2021

Abdullah Semercioğlu

Öz

Realizmin bir kolu olarak değerlendirilen natüralizmin etkisinde oyunlar yazan Ibsen, doğa bilimlerinden etkilenmiş ve dönemin toplumunu gözlemleyerek oyunlarına aktarmıştır. Özellikle Darwin’in kalıtım ve çevreye bağlılık üzerine düşüncelerinden etkilenerek yazdığı oyunları, çevreye uyum sağlayamayan karakterlerin ölümüyle sonuçlanır. Karakterler kimi zaman kalıtsal bir hastalık kimi zaman doğal yollarla ölürken, bazı karakterlerin kendi kararıyla ölümü tercih ettiği görülür. Çevrenin etkisi veya kalıtsal hastalıkların ağırlığını taşıyamayarak çıkmaza giren karakterler, bu çıkmazdan çıkış yolu olarak hayatlarına son vermeyi seçerler. Bu çalışmada, Ibsen oyunlarında çevrenin etkisi ve kalıtım unsurlarına değinilerek, geçmişlerinin ve/veya atalarının günahlarını yanlarında götürerek süregelen döngüye son vermek için ölümü seçen karakterler ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Henrik Ibsen, Natüralizm, Kalıtım, Doğal Seçilim, Ölüm

Kaynakça

• Akpınar, B. (2013). Ibsen’in Sıradışı Kadınları. İstanbul: Foo Prodüksiyon
• Ejder, Eylem (2018). “Dar Alanda Geniş Zamanlar: Ibsen Oyunlarında Yeniden Canlandırılan Geçmiş”. (Ed. Kerem Karaboğa). Tiyatroda Zaman/Mekan. İstanbul: Habitus Yayıncılık, s.75-93.
• Ibsen, H. (2001). Hortlaklar. (çev: İbrahim Yıldız). Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık
• Ibsen, H. (2013). Rosmerler. (çev: T. Yılmaz Öğüt). İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları
• Ibsen, H. (2011). Toplu Oyunları 2 – Nora, Bir Bebek Evi, Hedda Gabler. (çev: T. Yılmaz Öğüt). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları
• Ibsen, H. (2015). Yaban Ördeği. (çev: T. Yılmaz Öğüt). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları
• Keskin, İ. Yasin (2012). Doğa Bilimleri ve Tiyatro Etkileşimi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü, İstanbul
• Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı: Tiyatroya Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi
• Öndül, S. (2007). “Ibsen Kadınları İçin Sonra Bir Hayat Var Mı?”. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı:23, s. 153-164
• Sevim, Yasemin (2010). Modern ve Modern Sonrası Tiyatroda Karakterin Evrimi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sahne Sanatları Anasanat Dalı, İzmir
• Shepherd-Barr, Kirsten E. (2015) Theatre and Evolution from Ibsen to Beckett. Columbia University Press, New York
• Shideler, Ross (1997). Ibsen and the Name of the Father. Scandinavian Studies, Vol. 69, No. 3, pp. 277-295
• Şener, S. (2010). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
• Yetkin, S. K. (1967). Edebiyatta Akımlar. İstanbul: Yükselen Matbaası