Hastane Kuruluş Yeri Seçimi Probleminin AHP ile Modellenmesi: Tuzla İlçesi Uygulaması

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 3, 8 - 21, 14.03.2017

Özgür İnce , Neşet Bedir Tamer Eren

Öz

Yeni bir sağlık kuruluşu açılması planlandığında atılması gereken ilk adım, en doğru kuruluş yerinin seçilmesidir. Bu seçimi yaparken yatırımcı tek bir kriter yerine birçok kriterin aynı anda optimize edilmesini istediğinden, çok ölçütlü karar verme yöntemleri bu tür problemler de kullanılmaktadır. Hastane kuruluş yeri seçiminde yaygın olarak kullanılan yöntem çok kriterli karar verme yöntemleridir. Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) yöntemleri ile aynı zamanda birden çok amaç için en iyi sonuç hedeflenmektedir. Yer seçiminde özelliklede hastane yer seçiminde kullanılan en yaygın ÇÖKV yöntemlerinden biri de Analitik Hiyerarşi Süreci (Analytical Hierarchical Process-AHP)’dir. Özellikle son dönemlerde analitik yöntemlerle planlanması yapılmadan faaliyetine başlamış olan sağlık kuruluşlarının hedeflerini gerçekleştiremedikleri gözlenmiştir.

Bu çalışmada Tuzla ilçesinde kurulması düşünülen bir hastane yatırım projesi konu edilmiştir. Bu yatırım için literatür yardımı ve uzman görüşleriyle belirli kriterler ve alternatifler belirlenmiştir. Kriter sayısının çok fazla olmamasına özen gösterilerek bazı kriterler birleştirilmiştir. Kriterler; Bina konum ve Özellikleri, Çevresel Faktörler, Rekabet Unsuru, Demografik Yapı, Bina Konumu ve Yatırım Maliyetleri ölçütlerinden oluşmaktadır. Seçeneklerimiz ise bölgelerin mahalle düzeyinde belirli ölçütler kullanılarak sınıflandırılması sonucunda oluşturulmuştur. S1, S2, S3 ve S4 olmak üzere dört adet alternatif belirlenmiştir.

Yapılan çalışmada tuzla bölgesine kurulmaya çalışılan özel bir hastane için yatırım kararı verilmesi ele alınmıştır. Karar verirken birçok değişkeni dikkate alarak oluşturulan kriterler ve alternatifler yardımıyla çözülen problem sağlıklı bir yatırım tahmini sağlamıştır. Hastane yer seçim problemi için çalışılan bu problem AHP yöntemiyle çözülmüştür. AHP ile çözülen hastane yer seçimi probleminde sonuç S1, S2, S3, S4 şeklinde çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: Çok kriterli karar verme, Analitik hiyerarşi prosesi, Hastane yer seçimi, Hastane. 

Kaynakça

• Nilsen, (Haziran,2008),“Bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri ve uygulama”, YL, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli
• Dağdeviren, M., Eren, T. (2001). Tedarikçi Firma Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. 16,2, ss. 41-52.
• Eleren, A. (2006), Kuruluş Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi İle Belirlenmesi; Deri Sektörü Örneği, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20,2, ss. 405-416.
• Aydın, Ö. (2009). Bulanık AHP ile Ankara için Hastane Yer Seçimi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24,2, ss.87-104
• ÖNÜT,S., Tuzlukaya,U.R., Kemer,B., (2008), Hastane Yer Seçimine Bir Analitik Ağ Süreci Yaklaşımı, Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 25, 4, ss. 367-379.
• Dağdeviren M., Eraslan E., Kurt M. ve diğerleri,( 2005), Tedarikçi Seçimi Problemine Analitik Ağ Süreci İle Alternatif Bir Yaklaşım ,Teknoloji, 8, 2, 115-122.
• Tekindal B. ve Erümit A.K. (2007) Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve Bulanık AHS (AHS) Yöntemlerinin Yüksek Lisans Öğrencisi Seçimi Problemi Üzerinde Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 14-37
• Ecer, F., Küçük, Ö. (2008). Tedarikçi Seçiminde Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.11. Ss. 355-369.
• Saaty, T.L., “The Analytic Hierarchy Process.” McGraw-Hill, New York, 1980.
• Özyörük B. ve Özcan E.C. (2008). Analitik Hiyerarşi Sürecinin Tedarikçi Seçiminde Uygulanması: Otomotiv Sektöründen Bir Örnek, SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 133-144.
• Ağaç,G., Baki,B., Peker,İ., Ar,İ.M., (2015), Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Serbest Bölge Yer Seçimi: Doğu Anadolu Bölgesi Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,30,1, ss. 79-113
• Aktepe,A., Ersöz,S. (2014). AHP- Vikor ve Moora Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanması, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 25,1-2, ss. 2-15.
• Austin Charles J., Boxerman Stuart B. (1995). Quantitative Analysis for Health Services Administration, AUPHA Press, Mighican.
• Aydın, Ö. (2009). Bulanık AHP ile Ankara için Hastane Yer Seçimi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24,2, ss.87-104.
• Aydın, Ö., Öznehir,S., Akçalı,E., (2009), Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi., Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 2,ss. 69-86.
• Cebeci, U., Kılınç, M.S., (2008), Hastane yer seçimine Analitik Hiyerarsi Yöntemi Uygulanması, http://www.ufukcebeci.com/Portals/57ad7180- c5e7-49f5-b282-c6475cdb7ee7/hastane_yeri.doc (Erisim: 09.05.2016)
• Çınar, N.T., (2010), Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yöntemi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12,18,ss. 37-45,
• Çınar, Ü., (1982), Sağlık Sistemlerinde Yöneylem Araştırması, ODTÜ, Ankara, Ongun Kardeşler Matbaası.
• Dağdeviren M., Eraslan E., Kurt M. ve diğerleri,( 2005), Tedarikçi Seçimi Problemine Analitik Ağ Süreci İle Alternatif Bir Yaklaşım ,Teknoloji, 8, 2, 115-122.
• Dasdemir,İ, Güngör, E., (2002), Çok Boyutlu Karar Verme Metotları ve Ormancılıkta Uygulama Alanları, Orman Fakültesi Dergisi, 4, 4,ss. 1-19.
• Davras,G.M., Karaatlı,M. (2014), Otel İşletmerinde Tedarikçi Seçimi Sürecinde AHP ve BAHP Yöntemlerinin Uygulanması, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,32,1, ss. 87-112
• Eleren,A. (2006), Kuruluş Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi; Deri Sektörü Örneği, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi,20, 2.
• Ömürbek,N., Üstündağ,S., Helvacıoğlu,Ö.C., (2013), Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı: Isparta Bölgesi’nde Bir Uygulama, Yönetim Bilimleri Dergisi 11,21, ss. 101-116
• http://www.tuzla.bel.tr/Files/pdf/stratejik/stratejik-plan-2015-2019.pdf (Erişim: 10.04.2016)
• http://www.bizimtuzla.com/yasam/tuzlanin-hangi-mahallesinde-kac-kisi-yasiyor h3911.html (Erişim: 10.04.2016)
• Saaty, Thomas L. and G. Luis VARGAS; (2001), Model, Met-hods,Concepts& Applications of The Analytic Hierarcy Process, First Edition, Denmark: Kluwer’s International Series.
• Sinuay-Stern, Z., Mehrez,A., Tal,A., Shemuel,S., (1995), The Locaiton Of A Hospital In The Case Of The Negev A Rural, Locarion Science, 3, 4, ss. 255-266.
• Şengül, Ü., Eren,M., Shıraz,S.E., (2012), Bulanık AHP ile Belediyelerin Toplu Taşıma Araç Seçimi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40, ss. 143-165
• Timor,M., (2004). Sehiriçi Alışveriş Merkezi Yer Seçimi Faktörlerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi Yardımıyla Sıralanması., Yönetim,48, ss. 3-18.
• Tzeng G.H., Teng, M.H., Chen, J.J., Opricovic, S. (2002), Multicriteri Selection for a Restaurant Location in Tapei, Hospitaliy Management, 21, ss. 171-187.
• Wu, C.R., Lin, C.T., Chen, H.C., (2007), Optimal Selection of Location for Taiwanese Hospitals to Ensure a Competitive Advantage by Using theAnalytic Hierarchy Process and Sensitivity Analysis. Building And Environment, 42,ss. 1431-1444.
• Yalçın, S. N., Özdemir,A.İ. , (2008), Bulanık Analitik Hiye-rarşi Yöntemi ile Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), ss. 175-190.
• Yang, Jiaqin, Lee, Huei , (1997),An AHP Decision Model For Facility Location Selection Facilities ,15, ss. 241-254.
• Yavuz, S, Deveci, M. (2014). Bulanık TOPSIS ve Bulanık VIKOR Yöntemleriyle Alışveriş Merkezi Kuruluş Yeri Seçimi ve Bir Uygulama, Ege Akademik Bakış, 14,3,ss. 463-479.
• Göksu, A., Güngör, İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 13-3. Ss.1-26.