Perceived Social Support, Care Burden And Burnout In Mothers With Children With İntellectual Disabilities

Year 2025, Volume: 14 Issue: 2, 729 - 740, 26.06.2025

Aytuğ Türk , Nezihe Uğurlu , Emel Öztürk Turgut , Hatice Şahan

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1459614

Abstract

This study was conducted to reveal the socio-demographic and clinical characteristics affecting perceived social support, care burden and burnout levels in mothers with mentally deficient children and the relationship between the related variables.
The population of the study consisted of mothers with mentally deficient children attending private rehabilitation centers affiliated to the Ministry of National Education in a district in the Aegean region. The data were collected between June 2021 and December 2021 using the Socio-Demographic Data Form, Multidimensional Perceived Social Support Scale (MSPSS), Maslach Burnout Scale (MBS) and Zarit Care Burden Scale (CLBS), which were developed by the researchers in line with the relevant literature.The mean age of the mothers who participated in the study was 40.68 ± 7.85 years and it was determined that some sociodemographic characteristics of the mothers and their children affected their perceived social support, care burden and burnout. When the relationship between perceived burden of care, perceived social support and burnout in mothers was examined, it was found that decreased social support increased burden of care, emotional exhaustion and depersonalization, and decreased personal accomplishment.In our study, it was observed that the perceived burden of care and burnout levels were higher in mothers with low education level, low income level and weak social support. Therefore, it is recommended to organize training programs for mothers with low education levels, to provide/increase support to increase their income levels, and to establish psycho-social support mechanisms for mothers with weak social support.

Keywords

People with Intellectual Disabilities , Caregiver Burden , Social Support , Burnout

Zihinsel Yetersizliği Bulunan Çocuğa Sahip Olan Annelerdeki, Algılanan Sosyal Destek, Bakım Yükü ve Tükenmişlik

Abstract

Bu çalışma, zihinsel yetersizliği bulunan çocuğu olan annelerdeki algılanan sosyal destek, bakım yükü ve tükenmişlik düzeyini değiştiren faktörlerin ve ilgili değişkenlerin birbirleri ile olan ilişkisinin ortaya çıkarılması amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın evrenini Ege Bölgesindeki bir ilçede Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel rehabilitasyon merkezlerine devam eden ve zihinsel yetersizliği bulunan çocuğu olan anneler oluşturmuştur. Araştırma verileri Ağustos 2021- Ocak 2022 tarihleri arasında Sosyo-Demografik Veri Formu, Çok Yönlü Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇYASDÖ), Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ve Zarit Bakım Yükü Ölçeği (EÖYÖ) kullanılarak toplanmıştır. Çalışmaya katılan annelerin yaş ortalaması 40.68 ±7.85 olup, annelerin ve bakım verdikleri çocuklarının bazı sosyo-demografik özelliklerinin algılanan sosyal destek, bakım yükü ve tükenmişlik durumlarının dağılımını değiştirdiği belirlenmiştir. Annelerdeki algılanan bakım yükü, algılanan sosyal destek ve tükenmişlik arasındaki ilişkiye bakıldığı zaman ise sosyal destek, ile bakım yükü duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında negatif; kişisel başarıyı ile arasında ise pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Çalışmamızda eğitim durumu ve algılanan gelir düzeyi düşük olan ve sosyal destekleri zayıf olan annelerde algılanan bakım yükü ve tükenmişlik düzeyi daha yüksek olarak bulunmuştur. Bu nedenle eğitim seviyesi düşük olan annelere yönelik eğitim programların düzenlenmesi, gelir seviyelerini arttırmaya yönelik desteklerin sağlanması/arttırılması ve sosyal desteği zayıf olan anneler için psiko-sosyal destek mekanizmalarının oluşturulması önerilmektedir

Keywords

Zihinsel Engelli Kişiler , Bakıcı Yükü , Sosyal Destek , Tükenmişlik , Bakım yükü

References

• 1. Nair R, Chen M, Dutt AS, Hagopian L, Singh A, Du M. Significant regional inequalities in the prevalence of intellectual disability and trends from 1990 to 2019: a systematic analysis of GBD 2019. Epidemiology and Psychiatric Sciences. 2022;31:e91.
• 2. Görmez A. Erişkin zihinsel yetersizliği ve psikiyatri: Türkiye ve dünyada güncel durum. İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi. 2019;11:24-33.
• 3. Homan KJ, Greenberg JS, Mailick MR. Generativity and well-being of midlife and aging parents with children with developmental or mental health problems. Research on Aging. 2020;42(3-4):95-104.
• 4. Song J, Mailick MR, Greenberg JS. Health of parents of individuals with developmental disorders or mental health problems: impacts of stigma. Social Science & Medicine. 2018;217:152-158.
• 5. Hochman Y, Shpigelman CN, Holler R, Werner S. “Together in a pressure cooker”: parenting children with disabilities during the COVID-19 lockdown. Disability and Health Journal. 2022;15:101273.
• 6. Ercan FZ, Kırlıoğlu M, Kırlıoğlu HİK. Engelli çocuğa sahip ailelerin bu durumu kabulleniş süreçleri ve bu duruma dair görüşleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2019;19(44):597-628.
• 7. Arıcıoğlu A, Gültekin F. Zihinsel engelli çocuk annelerinin sosyal destek ve gelecek algıları: psikolojik danışmanların rolleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 42:1-26.
• 8. Öztürk M. Engelli çocuğu olan annelerin bakım yükünün aile yaşam kalitesi ve yorgunluk ile ilişkisinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Ordu: Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2022.
• 9. Karaaslan MM, Çelebioğlu A. Zihinsel engelli çocuğu olan ebeveynlerin psikolojik durumları ile bakım yükünün değerlendirilmesi. Researcher: Social Science Studies. 2018;6(2):188-200.
• 10. Cin FM, Aydın MA, Arı E. Zihinsel engelli bireye sahip olan ebeveynlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2017;16(31):19-32.
• 11. Duran S, Barlas GÜ. Zihinsel engelli bireylerin ebeveynlerinin öznel iyi oluş, öz duyarlık ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;7(3):69-79.
• 12. Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi; 1992 Eylül 22; Ankara, Türkiye.
• 13. Gönültaş N. Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip ebeveynlerde algılanan sosyal destek ile bakım verme yükü arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2017.
• 14. Sivrikaya T, Tekinarslan İÇ. Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2013;14(2):17-31.
• 15. Coşkun S. Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin uyum süreci aşamaları ve bu aşamaların tükenmişlik ve algılanan sosyal destek ile ilişkilendirilerek incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2012.
• 16. Karadağ G. Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Prev Med Bull. 2009;8(4):315-322.
• 17. Şahin Varol H, Altun Yılmaz E. Engelli çocuğu olan annelerin depresif semptomlar ve algıladıkları sosyal destek açısından incelenmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi. 2023;6(2) 97–105.
• 18. Kılbaş EPK, Cevahir F. Bilimsel araştırmalarda örneklem seçimi ve güç analizi. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research. 2023;7(1):1-8.
• 19. Cantwell J, Muldoon OT, Gallagher S. Social support and mastery influence the association between stress and poor physical health in parents caring for children with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities. 2014;35(9):2215–2223.
• 20. Avşaroğlu S, Çavdar İ. Görme engelli çocuklara sahip anne-babaların kaygı düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;(47):105-122.
• 21. Eker D, Arkar H, Yaldız H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlilik ve güvenirliği. Türk Psikologlar Dergisi. 2001;12(1):17-25.
• 22. İnci FH, Erdem M. Bakım Verme Yükü Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;11(4):85-95.
• 23. Ören B, Aydın R. Engelli çocuğa sahip ebeveynlerde bakım veren yükü ve depresyon durumlarının incelenmesi. CBU-SBED. 2020; 7(3):302 -309.
• 24. Deveci M, Ahmetoğlu E. Zihin engelli çocuğu olan ailelerin algıladıkları sosyal destek düzeyinin incelenmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;4(2):123-131.
• 25. AboElmatty GM, Gida NIM, AbdEsalam NA, Farag EA. Burden of family caregivers for the children with mental retardation at Port-Said City. Port Said Scientific Journal of Nursing. 2021;8(1):96-121.
• 26. Tokić A, Slišković A, Nikolić Ivanišević MN. Well-being of parents of children with disabilities-does employment status matter? Social Sciences. 2023;12(8):463.
• 27. Taştan S. Çalışma yaşamında algılanan sosyal destek düzeyi ile umutsuzluk, psikolojik uyumsuzluk ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkilerin incelenmesi: İstanbul ilinde 3-15 yaş arası otizm tanılı çocuğa sahip çalışan bireyler üzerinde bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2021;21(53):887-940.
• 28. Çitil, M., & Doğan, İ. Engelli çocuğu olan ailelerin yapısı ve toplumsal ilişkilerinin belirlenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2019;19(43):61-108.
• 29. Clement P, Sekhar SF. Burnout among parents of children with special needs: A study based on the mothers' and children's background. International Journal of Creative Research Thoughts. 2021;9(11):544-555.
• 30. Ulu AE, Karacasu G. Burnout, anxiety and coping attitudes in parents of children with autism spectrum disorder. International Journal of Disabilities Sports and Health Sciences. 2022;5(2):122-135.
• 31. Kahrıman İ, Polat S, Gürol A. Determination of perceived social support and burnout levels of mothers of children with intellectual disability. J Pediatr Res. 2019;6(4):266-279.
• 32. Santos T, Steinway C, Mastrogiannis A, Chen J, Woodward J, Riddle I, et al. Caregiver support, burden, and long-term planning among caregivers of individuals with intellectual and developmental disabilities: a cross-sectional study. J Appl Res Intellect Disabil. 2023;36:1229-1240.
• 33. Lakhani A, Ali TS, Kramer-Roy D, Ashraf D. Informal social support for families with children with an intellectual disability in Karachi, Pakistan: a qualitative exploratory study design. Heliyon. 2024;10:e39221.