ALLEGORY IN GRAPHIC DESIGN AND THE CASE OF İKSV POSTERS

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 50 - 74, 23.10.2023

Merve Ersan , Oğuzhan Aras

Öz

Artists, designers, and writers employ various means to convey concepts. In this context, rhetorical figures plays a significant role in conveying deeper meanings in visual communication. This research focuses on the analysis and evaluation of posters designed for specific events of Istanbul Foundation for Culture and Arts (IKSV), an important cultural organization in Turkey, within the context of allegorical expression as a rhetorical art. The article is structured as a qualitative study with the aim of deciphering the meanings conveyed by graphic elements allegorically in posters designed for festivals organized by IKSV using a semiotic approach. Additionally, it aims to contribute to the field of poster interpretation by explaining the messages conveyed both explicitly and implicitly in the posters. Purposive sampling is employed in the study, and posters are selected based on their predominance of rhetorical art and the intensity of allegorical expressions among those designed for festivals organized by IKSV. In line with the research objectives, the posters are analyzed by conducting content analysis within the framework of the signifier, signified, and sign relationship according to the semiotic model proposed by linguist Ferdinand de Saussure. The analysis explores how the selected posters employs the characteristics of allegorical expression to convey the intended messages to the audience and evaluates the effects of graphic elements used in terms of allegorical expressions and rhetorical art. Consequently, it is observed that in posters utilizing rhetorical narrative art, various features of allegorical expression, such as showing one thing while expressing another, visual representation for enhanced communication, concretization for indicating, and conveying a meaning different from what is explicitly stated, are employed to convey messages more effectively.

Anahtar Kelimeler

Allegory, Rhetoric, Visual rhetoric, Cultural posters, Semiologic Alanysis

GRAFİK TASARIMDA ALEGORİ VE İKSV AFİŞLERİ ÖRNEĞİ

Öz

Sanatçılar, tasarımcılar ve yazarlar kavramları ifade etme aşamasında birçok yoldan yararlanmaktadır. Bu noktada retorik söz sanatları, görsel iletişimde derin anlamları aktarmada önemli bir yere sahip olmuştur. Bu araştırmada ülkemizdeki önemli sanat kuruluşlarından biri olan İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı’nın belirli etkinlikleri için tasarlanan afişlerin, retorik bir anlatım sanatı olarak alegorik ifade bağlamında incelenmesi ve değerlendirilmesi konu edinilmiştir. Makale nitel bir araştırma olarak yapılandırılmış olup, afişlerde grafik ögelerin alegorik olarak ifade ettiği anlamların göstergebilimsel yöntemle çözümlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, görünen ve görünenin ardında verilmek istenen mesajlar açıklanarak afiş okuma bağlamında alana katkı sağlanması amaçlar arasında yer almaktadır. Çalışmada amaçlı örneklem kullanılmış olup, İKSV’nin gerçekleştirdiği festivallerin afişleri arasından retorik sanatının ağır bastığı, alegorik ifadelerin yoğun olduğu nitelikteki afişler seçilmiştir. Araştırmanın amaçları doğrultusunda afişler, dilbilimci Ferdinand de Saussure’ün göstergebilim modeline göre gösteren, gösterilen ve gösterge ilişkisi bağlamında içerik çözümlemesi yapılarak analiz edilmiştir. Seçilen afişlerde izleyiciye verilmek istenen mesajlar alegori sanatının ifade özelliklerini nasıl kullandığı incelenmiş, kullanılan grafik ögelerin alegorik ifadeleri ve retorik sanatının etkileri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; retorik anlatı sanatının kullanıldığı afişlerde alegorik anlatımın bir şeyi gösterirken başka bir şeyi ifade etme, daha iyiyi anlatmak için görsel canlandırma, somutlaştırarak işaret etme, söylenenin ardında gerçekten farklı olan anlamı aktarma gibi özelliklerinden faydalanıldığı görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Alegori, Retorik, Görsel retorik, Göstergebilimsel Analiz, Kültürel afişler

Kaynakça

• Ağaoğlu, M. A. (2006). Kent devletinden imparatorluğa, Ankara: İmge Yayınları.
• Barthes, R (1993). Göstergebilimsel Serüven. (Çev. M Rifat ve S. Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Batı, U. (2007). Reklamlarda retorik figürlerin kullanımı, Öneri, 7(28), 327-335.
• Berger, J. (Ed). (2022). Görme biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Berger, A. A. (1993). Kitle İletişiminde Çözümleme Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Becer, E. (2002), İletişim ve Grafik Tasarım: Dost Kitapevi Yayınları.
• Bircan, U. (2015). Roland Barthes ve Göstergebilim. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(26): 17-41.
• Bonsiepe, G. (1965). Visual/verbal rhetoric. Ulm, 14(15–16), 37-42.
• Cebe, F. (2023). Kültür ve sanat afişlerinin görsel iletişim tasarımı açısından incelenmesi; istanbul kültür sanat vakfı afiş örnekleri, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Civelek M, Türkay, O (2020). Göstergebilimin Kuramsal Açıdan İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Alanya Akademik Bakış, 4(3):771-787.
• Çeken, B. (2020). İllüstrasyonun afiş tasarımında kullanımı ve illüstrasyon içeren afiş tasarımlarının çözümlenmesi. İDİL Sanat ve Dil Dergisi, 66(2), 285-295.
• Çeken, B., ve Arslan, A. A. (2016). İmgelerin göstergebilimsel çözümlenmesi “film afişi örneği”. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
• Çitci, E. (2009). Görsel kültür elemanı olarak 20. yy’da afişin toplumsal süreçlere etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Deliduman, C. ve Çakmak, S. (2017). Kültürel afiş uygulamalarında illüstrasyon, İdil Sanat ve Dil Dergisi, 29(6), 311-328.
• Ekinci, D.K. (2019). Tüketim kültürü ve ı̇kna bağlamında reklamda retorik figürlerin kullanımı üzerine bir ı̇nceleme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 659-677.
• Erdal, G. (2022). Jules Chéret’nin Kadınları (Chérette). Uluslararası Sanat Tasarım ve Eğitim Dergisi, 3(3), 11-17.
• Ersan, M. (2022). Reklam tasarımda bı̇r görsel anlatım yöntemı̇ olarak kı̇şı̇leştı̇rme. Elekronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84) 1739-1753.
• Ersoydan, M. Y (2023). Pepee çizgi filminde kullanılan şarkıların kavramlar bağlamında göstergebilimsel (semiyotik) analizi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 8(1), 55-67.
• Gezer Evlioğlu E. (2020). Görsel retoriğin reklamlarda kullanımı ve basılı reklam örnekleri. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2(2), 150-172.
• İKSV (2001). 29. Uluslararası İstanbul Müzik Festivali Afişi, http://catalogues.iksv.org/muzik_ katalog_2001_high_res.pdf, Erişim tarihi: 23.08.2023 İstanbul Kültür Sanat Vakfı, (2001).
• Arşiv. http://catalogues.iksv.org/muzik_katalog_2001_high_res.pdf, Erişim Tarihi: 26.08.2023.
• İKSV (2013). 23. İstanbul Film Festivali Afişi, http://catalogues.iksv.org/film_katalog_2013_ low_res.pdf, Erişim Tarihi: 02.12.2022.
• İKSV (2016). 23. İstanbul Caz Festivali Afişi, http://catalogues.iksv.org/caz_dergisi_2016_low_ res.pdf, Erişim Tarihi: 02.12.2022.
• İKSV (2019). 38. İstanbul Film Festivali Afişi, http://catalogues.iksv.org/film_katalog_2019_ high_res.pdf, Erişim tarihi: 23.08.2023
• İstanbul Kültür Sanat Vakfı, (2019). Arşiv. http://catalogues.iksv.org/film_katalog_2019_high_ res.pdf, Erişim tarihi: 23.08.2023
• İKSV (2019). 23. İstanbul Müzik Festivali Afişi, http://catalogues.iksv.org/muzik_katalog_2019_ low_res.pdf, Erişim Tarihi: 02.12.2022.
• İKSV(2019). 23. İstanbulTiyatro FestivaliAfişi, http://catalogues.iksv.org/tiyatro_katalog_2019_ low_res.pdf, Erişim Tarihi: 02.12.2022.
• İstanbul Kültür Sanat Vakfı. (2022). Tarihçe. Erişim tarihi: 23 08 2022, https://www.iksv.org/tr/ hakkimizda/tarihce
• Kızıldemir, D. (2021). Grafı̇ k tasarımda kavramsal fotoğraf; sosyal sorumluluk afı̇ şlerı̇ üzerı̇ ne bı̇ r ı̇ nceleme. (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kireçci, A. N. (2018). Reklamcılıkta görsel ı̇knanın kuramsallaştırılma çabaları ve Philips ve Mcquarrie'nin reklamcılıkta görsel retorik sınıflandırması üzerinden reklam analizleri. Selçuk İletişim, 11(2), 347-373.
• Köksal, M. (2006). Boşluk ve alegorik anlatım. (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kuş, M. (2019). Postmodern sanat ve günümüz. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 8(60), 1003-1010.
• Kurtman, C.E. (2019). Türk resminde alegori. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Küçük, B. (2013). Görsel ı̇ letı̇ şı̇ m tasarımı açısından sanatsal ve kültürel afı̇ şlerı̇ n çözümlenmesı̇ : Uluslararası İstanbul Caz Festı̇ valı̇ Afı̇ şlerı̇ . (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Lomlu, U. (2019). İdeal vatandaş yaratma sürecinde resmî ideoloji ve afiş (Nazi Almayası, Sovyetler Birliği ve Türkiye örneği), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Nuri Bilge Ceylan (2007). Erişim adresi: https://www.nuribilgeceylan.com/photography/formyfathertextturk.php, Erişim Tarihi: 25.08.2023.
• Özbay, M. (2005). Bilim ve kültür aktarıcısı olarak yazı. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (2), 67-74.
• Pehlivan Baskın, Z. (2022). Çocuklara Yönelik Tasarlanan Afişlerde Tipografi Kullanımı. Sosyal Bilimler Dergisi, (59).
• Polater, M. (2020). Herman Melvılle’nı̇ n Moby Dıck romanının alegorı̇ kavramı üzerı̇ nden ı̇ ncelenmesı̇ ve karakter resı̇ mlemeleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Rifat, M (2019). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Rüzgar, N. ve Akdemir A. (2017). Retorik söylemin ı̇çerik kalitesi ve etkileme amacına yönelik algının akademisyenler düzeyinde araştırılması. İad İşletme Araştırma Dergisi, 9(2) 258-282.
• Selamet, S. (1995) Grafik Tasarım öğesi olarak tipografi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Sloane, T. O. (2010). Encyclopedia of rhetoric. Oxford: Oxford University Press.
• Soygür, H. (1999). Sanat ve “Delilik”. Klinik Psikiyatri, 2(2), 124-133.
• Soydan Pınar, F. (2019) Alegorik evrende Vanitas izlemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Taşçıoğlu, M., ve Siretli, A. (2017). Grafik tasarımda litografinin yeri ve henri de toulouse-lautrec’in afiş tasarımları. Sanat ve Tasarım Dergisi, (18), 187-202.
• Wilson, T. (1962). The arte of rhetorique, 1553. Gainesville, Fla: Scholars’ Facsimiles & Reprints. Erişim Adresi: https://scholarsbank.uoregon.edu/xmlui/bitstream/handle/1794/774/arte. pdf?sequence=1
• Yeraltı, G. (1995). Cumhuriyet döneminden günümüze afiş sanatının gelişimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yılmaz, M., ve Ersan M. (2017). Logo tasarımında görsel retorik. SED-Sanat Eğitim Dergisi, 5(2), 199-212.