Kutsal Vatandaşlık ve Ulus: Modern Devletin Teolojik İnşası

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 48 - 65, 31.05.2025

Yaşar Yeşilyurt

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1619773

Abstract

Bu makale, modern ulus devletin teolojik kökenlerini ve vatandaşlık kavramının kutsallaştırılması sürecini ele almaktadır. Ulus devlet, modern dönemde belirli bir topluluğu “ulus” olarak tanımlayarak, vatandaşlık statüsünü sadece hukuki bir konumdan ideolojik bir bağlılık aracı haline getirmiştir. Bu bağlamda vatandaşlık, modern devletin siyasal ve toplumsal düzenini inşa eden temel bir mekanizma olarak öne çıkar. Rousseau’nun toplumsal sözleşme anlayışı, bireylerin özgürlüklerinden vazgeçerek devlete bağlanmalarını vatandaşlığın meşruiyet temeli olarak sunar. Weber’in Protestan ahlakı üzerine yaptığı analizler, modern bürokrasinin ve hukukun oluşumunda dini değerlerin seküler bağlamda yeniden üretildiğini vurgular. Benedict Anderson’un “hayali cemaatler” kavramı, ulusun dil, kültür ve ortak tarih etrafında inşa edilen modern bir yapı olduğunu savunur. Anderson’a göre, matbaa kapitalizminin etkisiyle ulusal bilinç gelişmiş, bireyler fiziksel olarak tanışmasalar da ortak bir kimlik etrafında birleşmiştir. Bellah’ın sivil din anlayışına göre, ulusal semboller bireylerin aidiyet duygusunu pekiştirerek ulus devletin meşruiyetini güçlendirmiştir. Bu çalışma, vatandaşlık kavramının modern ulus devletin bir unsuru olarak yeni bir anlam kazandığını ve kutsal bir nitelik taşıdığını tartışmaktadır. Ulus devlet, kutsal olanı seküler bir bağlamda yeniden tanımlayarak bireylerin toplumsal aidiyetini sağlamış ve bu süreçte vatandaşlığı, bireyin devletle olan ilişkisini metafizik bir boyuta taşıyan bir mekanizma haline dönüştürmüştür.

Keywords

Ulus Devlet , Vatandaşlık , Ulus , Kutsallık , Modernite

Ethical Statement

Etik Gerekli değil

Sacred Citizenship and Nation: The Theological Construction of the Modern State

Abstract

This article discusses the theological roots of the modern nation-state and the process of sanctifying citizenship. By defining a specific community as a “nation,” the nation-state transformed citizenship from a mere legal status into an ideological instrument of loyalty. In this context, citizenship functions as a key mechanism for shaping the political and social order of the modern state. Rousseau’s social contract theory presents the legitimacy of citizenship by suggesting that individuals give up part of their freedoms in exchange for protection from the state. Weber’s analysis of the Protestant ethic emphasizes that religious values were reproduced in a secular framework, contributing to the development of modern bureaucracy and law. Benedict Anderson’s concept of “imagined communities” asserts that nations are modern constructs built around language, culture, and shared history. According to Anderson, print capitalism facilitated the spread of national consciousness, allowing individuals to unite around a common identity despite never meeting in person. Bellah’s concept of civil religion highlights how national symbols reinforce belonging and strengthen the legitimacy of the nation-state. This study argues that while citizenship has a historical legacy, it gained a new, sacred dimension within the context of the modern nation-state. The nation-state redefined the sacred in a secular context, turning citizenship into a mechanism that elevates the individual’s relationship with the state to a metaphysical level.

Keywords

Nation State , Citizenship , Nation , Sacredness , Modernity

References

• Ağaoğulları, M. A., & Çulha-Zabçı, F. (2005). Kral-devletten ulus-devlete. İmge Kitabevi.
• Ağaoğulları, M. ve Köker, L. (2004). Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. İletişim Yayınları.
• Akşin, S. (2018). Türkiye tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1980-2008. İletişim Yayınları.
• Akyel, D. (2015). Dijital vatandaşlık ve Türkiye. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 115-138.
• Anderson, B. (1995). Hayali cemaatler: Milliyetçiliğin yayılması ve kökenleri (çev. İ. Savaşır). Metis Yayınları.
• Arendt, H. (2014). Totalitarizmin kaynakları 3: Totalitarizm (çev. İ. Serin). İletişim Yayınları.
• Asad, T. (2020). Sekülerliğin biçimleri, Hristiyanlık, İslamiyet ve modernlik (çev. F. B. Aydar). Metis Yayınları.
• Aslan, C. (2004). Birey-toplum-devlet (etnisite). Karahan Yayınları.
• Aydın, S. (1993). Modernleşme ve milliyetçilik. Gündoğan Yayınları.
• Bal, İ. (2009). Vatandaşlık ve demokrasi. İletişim Yayınları.
• Balibar, E., & Wallerstein, I. (1993). Irk, ulus, sınıf, belirsiz kimlikler (çev. N. Ökten). Metis Yayınları.
• Bellah, R. (1967). Civil religion in America. Daedalus: Journal of the American Academy of Arts and Sciences, 96, 1-21.
• Boratav, K. (1998). Türkiye iktisat tarihi 1908-1985. İletişim Yayınları.
• Brubaker, W. R. (2009). Fransa ve Almanya’da vatandaşlık ve ulus ruhu (çev. V. Pekel). Dost Kitabevi.
• Calhoun, C. (2007). Milliyetçilik (çev. N. Satı). Ayrıntı Yayınları.
• Can, İ. (2013). Türk ulusal kimliğinin inşasında milli eğitim ideolojisinin rolü [The role of the ıdeology of national education in the construction of Turkish national ıdentity]. Sosyoloji Divanı Dergisi, 1(1), 123-147.
• Coşkun, V. (2009). Ulus-devletin dönüşümü ve meşruluk sorunu. Liberte Yayınları.
• Ercins, G., & Buldur, İ. (2020). Teoloji-politik felsefe ilişkisi kıskacında egemenlik kavramının schmittyen analiz. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 16(58), 107-128.
• Esposito, R. (2009). Communitas: The origin and destiny of community. Stanford University Press Foucault, M. (2013). Güvenlik, toprak, nüfus. (çev. F. Taylan). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gellner, E.(1992). Uluslar ve ulusçuluk. (çev. B. E. Behar & G. G. Özdoğan). İnsan Yayınları.
• Gökçen, A. (2012). Ulus-devletin iflasına rağmen vatandaşlığın yükselişi. OPUS, 3, 104-120.
• Han, B. C. (2023). Sürünün İçinde, Dijital Dünyaya Bakışlar (Çev. Z. Sarıkartal), İnka Yayınları.
• Heater, D. (1990). Citizenship: The civic ıdeal in world history, politics and education. London: Longman.
• Hobsbawm, E. J. (1995). 1780’den günümüze millet ve milliyetçilik: Program, mit ve gerçeklik (çev. O. Akınhay). Ayrıntı Yayınları.
• Hobsbawm, E. J. (2014). Devrim çağı: 1789-1848 (çev. B. S. Şener). Dost Kitabevi Yayınları.
• Hobsbawm, E. J., & Ranger, T. (Eds.). (1983). The ınvention of tradition. Cambridge University Press.
• Kahn, P. (2011). Political theology: Four new chapters on the concept of sovereignty. Columbia University Press.
• Leca, J. (1998). Neden söz ediyoruz?. Uluslar ve milliyetçilikler (çev. S. İdemen). Metis Yayınları.
• Marshal, T. H., & Bottomore, T. (2000). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar (çev. A. Kaya). Gündoğan Yayınları.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J., & Stansbury, M. (2003). Virtual ınequality: Beyond the digital divide. Georgetown University Press.
• Nancy, J.-L. (1991). The ınoperative community. University of Minnesota Press.
• Norris, P. (2001). Digital divide: Civic engagement, ınformation poverty, and the ınternet worldwide. Cambridge University Press.
• Pierson, C. (2011). Modern devlet (çev. B. Erdoğan & N. Kutluğ). Chiviyazıları Yayınevi.
• Poggi, G. (2007). Devlet: Doğası, gelişimi ve geleceği (çev. A. Babacan). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Rousseau, J.-J. (2002). The social contract. Dover Publications.
• Saygılı, A. (2010). Modern devlet’in çıplak sureti. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 59(1), 61-97. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001594
• Schmitt, C. (2014). Siyasal ilahiyat (çev. A. Emre Zeybekoğlu). Dost Kitabevi.
• Smith, A. D. (2002). Ulusların etnik kökeni (çev. S. Bayramoğlu & H. Kendir). Dost Kitabevi.
• Smith, A. D. (2004). Milli kimlik, (çev. Bahadır Sina Şener). İletişim Yayınları.
• Turner, B. S. (1994). Citizenship and social theory. SAGE Publications.
• Uygun, O. (2003). Hukukun temel kavramları ve egemenlik. Beta Yayınları.
• Üstel, F. (2004). Yurttaşlık ve demokrasi. Dost Kitabevi Yayınları.
• Weber, M. (1985). Protestan ahlâk ve kapitalizmin ruhu (çev. Z. Aruoba). Hil Yayınları.