ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN A HOLISTIC FRAMEWORK: EXAMPLES FROM WORLD AND TURKEY

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 29, 30.06.2025

Irmak Vakifli

https://doi.org/10.25203/idd.1688911

Öz

The rapid advancement of artificial intelligence (AI) technologies today is bringing about profound transformations in the fields of management and organization. The primary aim of this research is to examine the impact of AI on managerial processes within a comprehensive and systematic framework, using examples from both Turkey and around the world. In addition to key management categories such as decision-making, leadership, human resources, sales and marketing, and ethics, the study also considers the interdisciplinary interactions of AI with areas such as public administration, law, and the arts. A particular focus is placed on assessing and strengthening Turkey's global competitiveness in the context of AI usage in management and organization. The current state of Turkey is examined in detail, and recommendations for its development are supported by extensive literature reviews and comparative analyses.
Objectives:
The primary objective of the study is to comprehensively reveal the impact of AI on management and organization using examples from Turkey and the global context. The secondary aim is to propose concrete steps to enhance Turkey’s competitiveness in this field and to contribute to management research on the subject.
Design/methodology/approach:
This study is based on a systematic literature review conducted using leading databases such as Scopus and Web of Science. Searches using keywords like “management,” “organization,” and “artificial intelligence” were further refined into subcategories such as decision-making, leadership, and human resources, and a comparative structure was established through global examples. Findings were classified and analyzed in terms of opportunities and challenges.
Results:
The effects of AI on management and organization are multifaceted and transformative. While Turkey currently holds certain opportunities, it also requires improvement in areas such as infrastructure, education, ethical frameworks, and public-private collaboration. With effective strategic direction, Turkey’s competitive strength can be enhanced. In order to gain a stronger position in the global AI competition, the country must improve its educational infrastructure, clarify ethical and legal standards, and increase public-private sector cooperation. Accordingly, structures that can lead the digitalization of management and organization must be developed.
Originality/value:
This research is unique in its interdisciplinary approach to the role of AI in management and organization, offering a comparative analysis of examples from Turkey and abroad. Furthermore, the study provides concrete strategic recommendations to enhance Turkey’s competitive power, increasing its practical relevance.

Anahtar Kelimeler

artificial intelligence , management and organization , leadership , decision-making , ethic , marketing , human resources

Etik Beyan

I hereby declare that this study is an original work; that I have adhered to scientific ethical principles and rules at all stages of the study, including its preparation, data collection, analysis, and presentation of information; that I have cited all data and information not obtained within the scope of this study and included these sources in the bibliography; that I have not made any alterations to the data used; and that I have complied with all ethical duties and responsibilities by accepting all terms and conditions of the Committee on Publication Ethics. I also declare that, should any violation of this statement be identified at any time, I accept all resulting ethical and legal consequences.

BÜTÜNCÜL ÇERÇEVEDE YAPAY ZEKA: DÜNYADAN VE TÜRKİYEDEN ÖRNEKLER

Öz

Günümüzde hızla gelişen yapay zeka teknolojileri, yönetim ve organizasyon alanında köklü değişimleri beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda yürütülen bu araştırmanın temel amacı, yapay zekanın yönetimsel süreçlere etkisini hem Türkiye’den hem de dünyadan örneklerle bütüncül ve sistematik bir çerçevede incelemektir. Karar alma, liderlik, insan kaynakları, satış ve pazarlama, etik gibi başlıca yönetim kategorilerinin yanı sıra kamu yönetimi, hukuk ve sanat gibi farklı disiplinlerle olan etkileşimleri de araştırmanın kapsamı içerisindedir. Özellikle Türkiye’nin küresel rekabet gücünü yönetim ve organizasyon alanında yapay zeka kullanımı ekseninde değerlendirmek ve güçlendirmek amacıyla somut öneriler geliştirilmesi hedeflenmektedir. Türkiye’nin mevcut konumunun daha görünür hale getirilmesi ve bu konumun nasıl geliştirilebileceğine dair öneriler, kapsamlı literatür taramaları ve karşılaştırmalı analizlerle desteklenmektedir.

Amaç: Araştırmanın birincil amacı, yapay zekanın yönetim ve organizasyon üzerindeki etkisini Türkiye ve dünya örnekleriyle bütüncül biçimde ortaya koymaktır. İkincil amacı ise Türkiye’nin bu alandaki rekabet gücünü artırmak için somut adımlar önermek ve yönetim araştırmalarına bu konuda katkı sunmaktır.

Tasarım/Yöntem: Bu çalışma, Scopus ve Web of Science gibi önde gelen veri tabanları aracılığıyla gerçekleştirilen sistematik literatür taramasına dayanmaktadır. Yönetim, organizasyon ve yapay zeka anahtar kelimeleri üzerinden yapılan taramalar; karar alma, liderlik, insan kaynakları gibi alt başlıklarda detaylandırılmış ve dünyadan örneklerle karşılaştırmalı bir yapı oluşturulmuştur. Bulgular, fırsatlar ve zorluklar ekseninde sınıflandırılarak analiz edilmiştir.

Sonuçlar: Yapay zekanın yönetim ve organizasyondaki etkileri çok yönlü ve dönüştürücüdür. Türkiye’nin mevcut durumda belirli fırsatlara sahip olduğu ancak altyapı, eğitim, etik çerçeve ve kamu-özel sektör iş birliği gibi alanlarda gelişime ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Etkili stratejik yönelimlerle Türkiye'nin rekabet gücü artırılabilir. Türkiye’nin küresel yapay zeka rekabetinde daha güçlü bir konum elde edebilmesi için eğitim altyapısının geliştirilmesi, etik ve hukuki standartların netleştirilmesi ve kamu-özel sektör iş birliğinin artırılması gerekmektedir. Bu bağlamda, yönetim ve organizasyon alanında dijitalleşmeye öncülük edecek yapılar inşa edilmelidir.

Özgün Değer: Araştırma, yönetim ve organizasyon bağlamında yapay zekayı disiplinlerarası bir yaklaşımla Türkiye ve dünya örnekleriyle karşılaştırmalı biçimde incelemesi yönüyle özgünlük taşımaktadır. Ayrıca Türkiye’nin rekabet gücünü artırmaya yönelik somut stratejik öneriler sunması, çalışmanın pratik katkısını güçlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

yapay zeka, yönetim ve organizasyon , örgütsel davranış , karar alma , liderlik , pazarlama , etik , insan kaynakları

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Adalıer, O. (2008). Yapay zekâ yöntemleri ile yazılım projelerinde maliyet kestirimi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akerkar, R. (2019). Artificial intelligence for business. Cham: Springer International Publishing.
• Akkaya, G. C., Demireli, E., & Yakut, Ü. H. (2009). İşletmelerde finansal başarısızlık tahminlemesi: Yapay sinir ağları modeli ile İMKB üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 187-216.
• Aksakal, E., & Dağdeviren, M. (2010). ANP ve DEMATEL yöntemleri ile personel seçimi problemine bütünleşik bir yaklaşım. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4), 905-913.
• Aksoy, C. (2024). İşletmelerin Dijital Dönüşümü ve Dijital Liderlik Yaklaşımı. Trakya Üniversitesi Kalite ve Stratejik Yönetim Dergisi, 4(1), 1-28.
• Akyol, İ. T., & Özkan, N. A. Ş. (2023). Yapay Zeka Uygulamalarının Yerel Hizmet Sunumuna Etkisi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 18(1), 120-134.