SPINOZA ATEİST MİDİR? L. STRAUSS, E.E. HARRIS’E KARŞI

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 254 - 269, 01.07.2016

Emin Çelebi , Osman Gazi Birgül

Öz

Felsefe
tarihinin en zor filozoflarından bir kuşkusuz Spinoza’dır. Spinoza’yı bu
kategoriye

dahil etmemizin sebebi,
felsefesinin monistik karakterde olması ve bu nitelikteki felsefesini olgusal
bir evrende ve zorunlu olarak olgu ile sınırlı bir dil ile açıklamaya
çalışmasıdır. Aşina olduğumuz ve birliğine dair deneyimine sahip olamadığımız
çokluğun doğal karakteri ile ilgili olarak ortaya konan epistemolojik
argümanların, kendisine zıt bir göndergede bulunmasının anlaşılmazlığı açıktır.
Kanımızca Spinoza, felsefesi ile bu zorluğa meydan okuma çabasındadır.
Dolayısıyla Spinoza’ya ilişkin birbirine zıt değerlendirmelerin olması da
doğaldır. Bu zıtlıklardan pay alan ana meselelerden biri ise kuşkusuz onun
Tanrı’ya dair görüşleridir. Kimi yorumcular onu panteist olarak nitelerken
kimisi ise ateist olduğunu ileri sürmektedir. Bu makalede L. Strauss ve E. E.
Harris’in filozofun Tanrı telakkisine yönelik farklı yorumlamalarını
irdeleyerek hangi yorumun daha doğru olabileceğini değerlendirmeye çalışacağız.  

Anahtar Kelimeler

Spinoza, ateizm, panteizm, L. Strauss, E. E. Harris.

Kaynakça

• Aydın, M. (1994). Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları.
• Harris, E. E. (1995). The Substance of Spinoza. New Jersey: Humanities Press.
• Kutsal Kitap (2014). Korea: Yeni Yaşam Yayınları.
• Spinoza, B. (2014). Ethica. (çev. Çiğdem Dürüşken), İstanbul: Alfa Yay.
• Spinoza, B. (1994). “Ethics”, A Spinoza Reader, (ed. & çev. Edwin Curley), New Jersey: Princeton University Press.
• Spinoza, B. (2002a). “Letters”, Spinoza Complete Works. (ed. Michael L. Morgan), (çev. Samuel Shirley), Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Spinoza, B. (2002b). “Short Treatise on God, Man and His Well-Being”, Spinoza Complete Works. (ed. Michael L. Morgan), (çev. Samuel Shirley), Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Spinoza, B. "Tractatus Theologico-Politicus",<http://spinozaetnous.org/wiki/Tractatus_theologico-politicus/Caput_II> (Erişim Tarihi: 20.04.2016).
• Spinoza, B. (2002c). “Theological-Political Treatise”, Spinoza Complete Works. (ed. Michael L. Morgan), (çev. Samuel Shirley), Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Spinoza, B. (2007). Theological-Political Treatise. (ed. Jonathan Israel), (çev. Michael Silverthorne ve Jonathan Israel), New York: Cambridge University Press.
• Spinoza, B. (2002d). “Treatise on the Emendation of the Intellect”, Spinoza Complete Works. (ed. Michael L. Morgan), (çev. Samuel Shirley), Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Strauss, L. (1988). Persecution and the Art of Writing. Chicago: The University of Chicago Press.