Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitiminde Yeterliliklerini Artırmaya Yönelik Geliştirilen Hizmetiçi Eğitim Programının Etkisi

Year 2019, Volume: 20 Issue: 2, 439 - 456, 31.08.2019

Nesrin Sönmez , Serpil Alptekin , Bayram Bıçak

Abstract

Araştırmanın amacı, okul öncesi eğitim öğretmenleri
(OÖEÖ)’nin kaynaştırma eğitiminde yeterliliklerini artırmaya yönelik
geliştirilen hizmet içi eğitim programı (HEP)’nın, öğretmenlerin kaynaştırma
eğitimi konusunda bilgi düzeylerine ve öz-yeterlik algılarına etkisi ile
öğretmenlerin programa ilişkin memnuniyet düzeylerini belirlemektir.  Araştırmada ön-test-son-test kontrol gruplu
desen kullanılmıştır. Çalışmanın bağımsız değişkeni, kontrol grubunda
uygulanan HEP’dır. Bağımlı değişkenleri ise, her iki gruptaki öğretmenlerin
kaynaştırma eğitimindeki bilgi düzeyleri ve öz-yeterlik algı düzeyleridir.
Çalışmanın katılımcıları, toplam 35 okul öncesi eğitim öğretmeninden oluşmaktadır.
Çalışmada veriler araştırmacılar tarafından hazırlanana Bilgi Formu,
Kaynaştırma Eğitimi Bilgi Testi (KEBT), Özel
Gereksinimli Çocukların Kaynaştırılmasına Yönelik Öğretmen Yeterliği (ÖGÇKÖY) ölçeği
ve HEP Memnuniyet Anketi ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizi SPSS 16.0 programında gerçekleştirilmiştir.
KEBT ve ÖGÇKÖY ölçeğinden elde edilen veriler Bağımlı Örneklemler t-Testi ile
öğretmenlerin memnuniyet düzeyleri ise betimsel olarak analiz edilmiştir.
Araştırmada OÖEÖ’nin kaynaştırmaya yönelik
yeterliklerini geliştirmeyi hedefleyen HEP uygulanmıştır. Uygulama sonunda gruplar arasında, deney grubu ile kontrol grubunun
ön-test puanları arasında anlamlı bir fark bulunmamakta iken (p>0,05);
son-test puanları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur(p<0,05). Uygulanan HEP’nın
öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik öz-yeterlik algılarına etkisine yönelik
olarak, deney ve kontrol
grubunun son-test puanları arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu
belirlenmiştir (t₍₃₃₎= 6.283, p=0.000). Aynı zamanda öğretmenlerin uygulanan HEP’na yönelik olumlu
görüşlere sahip olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Okul Öncesinde Kaynaştırma, Hizmet İçi Eğitim Programı

The Effect of In-Service Education Program Developing for Improving Competences of Preschool Teachers in the Inclusive Education

Abstract

The aim of this study is to determine the
effects of in-service education program (INSEP) that is developed for
increasing the competences in the inclusive education of the pre-school
education teachers (PSETs), on their knowledge level and self-efficacy perceptions,
and on the satisfaction of the teachers with regard to the program. The
pretest-posttest control group design was used in the study. The independent
variable of the study is the INSEP that is applied to the control group. The
dependent variables are the knowledge level and self-efficacy perception level
of the teachers in the both group of inclusive education. The participants of
the study consist of 35 pre-school teachers. The data of the study are
collected through Information Form, Inclusive Education Information Test
(IEIT), scale of “Teacher Efficacy
for the Inclusion of Young Children with Disabilities (TEIYD) and INSEP Satisfaction Questionnaire. The
analysis of the research data is performed by using SPSS 16.0 program. The
data is received through IEIT and TEIYD, and analyzed
through Dependent Sample t-test; and the satisfaction levels of the teachers
are analyzed descriptively. In this study the INSEP is applied which aims to
develop the competences of the PSETs’ towards inclusion. As a result of the
application, it is found that while there is no significant difference between
the pre-test scores of the experimental group and control group (p>0.05); a
significant difference is found between the post-test scores (p<0.05).
Towards the effect of the applied INSEP on the self-efficacy perception of the
teachers on inclusion, it is found that there is a significant difference
between the post-test scores of the experimental and control groups (t₍₃₃₎= 6.283, p=0.000). At the same time,
it is determined that the teachers have positive view towards the applied INSEP.

Keywords

Pre-School Inclusive Education, In-Service Education Program

References

• Akalın, S., Demir, Ş., Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., & İşcen, F. (2014). The needs of inclusive preschool teachers about inclusive practices. Eurasian Journal of Educational Research, 14, 39-60. doi:10.14689/ejer.2014.54.3Akçamete, G. & Kargın, T. (1994). Hizmet içi eğitim programının öğretmenlerin işitme engelli çocuklara yönelik tutumlarına etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1(4), 13-19.Akçamete, G., Kış, A. & Gürgür, H. (2009). Özel gereksinimli öğrenciler için kaynaştırma modeli geliştirme projesi Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu. www.acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/5288/5935.doc adresinden indirilmiştir Altun T. & Gülben A. (2009). Okulöncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 253 -272. Aslangil, H. C. (1998). Hizmetiçi eğitim. Çağdaş Eğitim, 241, 33-36.Avcı, N. (1999). Normal sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocuklar kaynaştırılmalarına ilişkin tutumlarını ve yeterliliklerini değiştirmede farklı eğitim tekniklerinin etkisinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Avcıoğlu, A., Sazak Pınar, E., & Öztürk, T. (2004). Okulöncesi kurumlarında uygulanan kaynaştırmaya yönelik öğretmen ve anne-baba tutumlarının incelenmesi. 14. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri, Özel Eğitimden Yansımalar. Ankara: Kök. Bağcı, N. & S. Şimşek (2000). Millî Eğitim personeline yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerine genel bir bakış. Millî Eğitim Dergisi, 146, 9-12.Batu, E. S. (1998). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesinde öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri (Yayınlanmamış doktora tezi ). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.Batu, E. S. (2010). Factors for the success of early childhood inclusion ve related studies. International Journal of Early Childhood Special Education, 2(1), 57-71. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/intjecse/article/viewFile/5000016586/5000016416 adresinden indirilmiştir.Batu, E. S., Odluyurt, S., Alagözoğlu, E., Çattık, M., & Şahin, S. (2017). Determining the opinions of preschool teachers. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(3), 401-420. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.283374Baykoç-Dönmez, N., Aslan, N. & Avcı, N. (1997, Eylül). İlk ve ortaöğretim kurumu öğretmenlerinin engellilere ve kaynaştırmaya ilişkin bilgi ve görüşleri. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulmuş sözlü bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Bozarslan, B. & Batu, E. S. (2014). Özel anaokullarında çalışan eğiticilerin okulöncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 86-108.Bray-Clark N. & Bates R. (2003). Self-efficacy beliefs and teacher effectiveness: Implications for professional development. The Professional Educator, 26(1), 13-22. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ842387.pdf adresinden indirilmiştir.Brophy, J. E. & McCaslin, M. (1992). Teachers’ reports of how they perceive and cope with problem students. Elementary School Journal, 93(1), 3–68. https://www.jstor.org/stable/pdf/1002045.pdf?refreqid=excelsior%3A13640598c00d767080b0bc411776c1b6 adresinden indirilmiştir.Brownell, M. T. & Pajares, F. (1999). Teacher efficacy and perceived success in mainstreaming students with learning and behavior problems. Teacher Education and Special Education, 22(3), 154-164. http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/088840649902200303 adresinden indirilmiştir.Bruns, A. D. & Mogharberran, C. C. (2009). The gap between beliefs and practices: Early childhood Practitioners’ perceptions about inclusion. Journal of Research in Childhood Education, 21(3), 229-241. doi: 10.1080/02568540709594591Buell M. J., Hallam R. & Gamel-McCormick M. (1999). A survey of general and special education teachers’ perceptions and inservice needs concerning inclusion. International Journal of Disability, Development and Education, 46 (2), 143-156. Doi: http://dx.doi.org/10.1080/103491299100597Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, E. & Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem A.Crane-Mitchel, L., & Hedge, A. V. (2007). Belief and practices of in-service preschool teachers in inclusive settings: Implications for personnel preparation. Journal of Early Childhood Teacher Education, 28, 353-366. Doi: https://doi.org/10.1080/10901020701686617Demir M. K. & Açar S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin düşünceleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 749-770. Diken, İ. (2006). Preservice teachers’ efficacy and opinions toward ınclusion of students with mental retardation. Eurasian Journal of Educational Research, 23, 72-81. http://www.ejer.com.tr/0DOWNLOAD/pdfler/eng/1565736367.pdf adresinden indirilmiştir.Diken, İ. H. & Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2 (3), 25-39.Doğan, B. & Tatık, R. Ş. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 521-539. doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2418 . Duman Sever, F. (2007). Kaynaştırmaya yönelik öğretmen destek programının okul öncesi dönemdeki çocukların gelişim düzeylerine etkilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) (2008). Sınıf öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyacının belirlenmesi. http://www.meb.gov.tr/earged/earged/sinif_ogrt_ihtiyaci.pdf adresinden indirilmiştir.Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) (2010). İlköğretim okullarındaki kaynaştırma uygulamalarının değerlendirilmesi. http://www.meb.gov.tr/earged/earged/ilk_kaynas_eg_uyg_deg.pdf adresinden indirilmiştir.Eldeniz Çetin, M. & Çamlıbel Çakmak, Ö. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya yönelik ihtiyaçlarının belirlenmesi. The Journal of Academic Social Sciences Studies, 43, 259-274. doi: 10.9761/JASSS3260Ergin, İ., Akseki, B. & Deniz, E. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 11(42), 55-66. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/70400 adresinden indirilmiştir.Forlin C. & Kuen-Fung Sin, K. (2017). In-service teacher training for inclusion: Best practice models for professional learning. George Noblit (Ed.) Oxford Research Encyclopedia of Education içinde (s. 1-26) DOI: 10.1093/acrefore/9780190264093.013.161 Frankel, E. B., Gold, S., & Ajodhia-Andrews, A. (2010). International preschool inclusion: Bridging the gap between vision and practices. Young Exceptional Children, 13(5), 2-16.Friedman I.A. & Kass E. (2002). Teacher self-efficacy: A classroom-organization conceptualization. Teaching and Teacher Education. 18, 675–686. doi:10.1016/S0742-051X(02)00027-6Gök, G. & Erbaş, D. (2011). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/intjecse/article/viewFile/5000016575/5000016395 adresinden indirilmiştir. Gül, T. & Aslan, N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin küreselleşme, toplumsal gelişme ve hizmet içi eğitim programlarına ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi,17(3), 881-884.Gültekin, M., Çubukçu, Z. & Dal, S. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin eğitim öğretimle ilgili hizmet içi eğitim gereksinimleri. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 131-152.Günbayı, İ. & Taşdöğen, B. (2012). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin hizmet içi eğitim programları üzerine görüşleri: Bir durum çalışması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(3), 87-117. http://www.itobiad.com/download/article-file/92729 adresinden indirilmiştir.Jenkins A. & Ornelles C.(2009). Determining professional development needs of general educators in teaching students with disabilities in Hawai‘i. Professional Development in Education, 35(4), 635-654 doi: 10.1080/13674580802568930Jones H. A. (2006) Teacher in-service training for attention deficit/hyperactıvity disorder (ADHD): Influence on knowledge about ADHD, use of classroom behavior management techniques, and teacher stress. Dissertation submitted to the Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, College Park. https://drum.lib.umd.edu/bitstream/handle/1903/4058/umi-umd-3798.pdf?sequence=1veisAllowed=y adresinden indirilmiştir.Kale M., Dikici Sığırtmaç A., Nur İ. & Abbak B.S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 38-48.Kargın T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-13. Kayabaş, 2008. Öğretmenlerin hizmet içi eğitimde yetiştirilmesinin önemi ve esasları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 9-32.Kayaoğlu, H. (1999). Bilgilendiren Programının Normal Sınıf Öğretmenlerinin Kaynaştırma Ortamındaki İşitme Engelli Çocuklara Yönelik Tutumlarına Etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kılıç A.F. & Şahbaz Ü. (2011). Okulöncesi öğretmenlerinin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına yönelik bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin değişmesindeki etkililiği. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(9), 51‐60.Kurniawati F. , de Boer A. A., Minnaert A. E. M. G. & Mangunsong F. (2017). Evaluating the effect of a teacher training programme on the primary teachers’ attitudes, knowledge and teaching strategies regarding special educational needs. Educational Psychology, 37(3), 287-297, Doi: 10.1080/01443410.2016.1176125Küçük Doğaroğlu T. & Bapoğlu Dümenci S. S. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 460-473.Mastropieri. M.A. & Scruggs, T.E. (2004). The inclusive classroom strategies for effective instruction (2nd Ed.). New Jersey: Upper Saddle River, Colombus Ohio.Majoko T. (2018). Zimbabwean general education preschool teacher needs in inclusion. SAGE Open, 1–16. doi: https://doi.org/10.1177/2158244018777568McGregor, G., Halverson, A., Fisher, I.P., Bhaermen, B. & Salisbury, C. (1998). Professional development for all personnel in inclusive schools. Consortium on Inclusive Schooling Practices Issue Brief, 3(3). http://www.asri.edu/CSFP/brochure/prodevib.htm adresinden indirilmiştir.Meijer, C. J. W., & Foster, S. F. (1988). The effect of teacher self efficacy on referral chance. The Journal of Special Education, 22, 378–385. https://doi.org/10.1177/002246698802200309Milli Eğitim Bakanlığı (1997). 573 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/1041.html adresinden indirilmiştir.Milli Eğitim Bakanlığı (2015). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2014_2015.pdf adresinden indirilmiştir.Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/08151328_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2016_2017.pdf adresinden indirilmiştir.Metin N. (2018). Okul öncesi kaynaştırma sınıfında öğretmen [5.Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi Özel Sayısı]. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi 2(2), 428-439. doi: 10.24130/eccd-jecs.196720182279.Odom, S. L. (2000). Preschool inclusion: What we know and where we go from here. Topics in Early Childhood Special Education, 20, 20-27. http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/027112140002000104 adresinden indirilmiştir. Özaydın L. & Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1),189-226.Özbaba, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumlar (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Özokçu, O. (2018). Türk öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları ile öz yeterlilik inançları arasındaki ilişki. International Online Journal of Educational Sciences, 10 (3), 305-325. doi: https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.020Salend, S. J. (1998). Effective mainstreaming: Creating inclusive classrooms. New Jersey: Merill. Sarı H. (2007). The influence of an in-service teacher training (INSET) programme on attitudes towards inclusion by regular classroom teachers who teach deaf students in primary schools in Turkey. Deafness and Education International, 9(3), 131–146. doi: 10.1002/dei.220Sazak Pınar E. (2014). Identification of inclusive education classroom teachers’ views and needs regarding in-service training on special education in Turkey. Educational Research and Reviews, 9(20), 1097-1108. doi:10.5897/ERR2014.1856Seçer Z. (2010). An analysis of the effects of in-service teacher training on Turkish preschool teachers’ attitudes towards inclusion International Journal of Early Years Education,18(1), 43–53. doi: 10.1080/09669761003693959Serin M.K. & Korkmaz, İ. (2014). Sınıf öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 15(1),155-169. Soodak, L., & Podell, D. (1993). Teacher efficacy and student problem as factors in special education referral. Journal of Special Education, 27, 66–81. doi: https://doi.org/10.1177/002246699302700105Sönmez N. (2016, Mayıs). Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik sorunlara ilişkin görüşleri: Odak grup çalışması. ELMİS 2016 Uluslararası Özel Eğitim Kongresinde sunulmuş sözlü bildiri, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya. Sönmez N. & Bıçak B. (2017). Özel gereksinimli çocukların kaynaştırılmasına yönelik öğretmen yeterliği ölçeğinin Türkçe uyarlaması. International Online Journal of Educational Sciences, 9 (1), 156- 173. doi: http://dx.doi.org/10.15345/iojes.2017.01.010Sucuoğlu B., Bakkaloğlu H., Demir Ş., Akalın S. & İşcen Karasu F. (2015). The effects of the preschool inclusion program on teacher outcomes in Turkey. Journal of Early Childhood Teacher Education, 36(4),324-341. https://doi.org/10.1080/10901027.2015.1105328Sucuoğlu B., Bakkaloğlu H., İşcen Karasu F., Demir Ş. & Akalın S. (2013). Inclusive preschool teachers: Their attitudes and knowledge about inclusion. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 5(2), 107-128. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/intjecse/article/view/5000016557/5000016363 adresinden indirilmiştir.Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin özürlü çocukların kaynaştırılması konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.Temel F., Ersoy, Ö., Tezel Şahin F., Avcı N. & Turla A. (1999, Eylül). Anaokulu öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulmuş sözlü bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Tufan M. & Yıldırım Y. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin erken müdahale ve kaynaştırma kavramları hakkındaki bilgi düzeylerinin ve özel gereksinimli çocuklar için yaptıkları öğretimsel uyarlamaların incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 2(4), 1-13.Türkoğlu, Y. K. (2007). İlköğretim okulu öğretmenleri ile gerçekleştirilen bilgilendirme çalışmalarının öncesi ve sonrasında öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.Uşun, S. & Cömert, D. (2003). Okul öncesi öğretmenlerinin hizmet içi eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23,(2), 125-138. Vakil S., Freeman R. & Jo Swim T. (2003). The Reggio Emilia approach and inclusive early childhood programs. Early Childhood Education Journal, 30(3), 187-192. doi: https://doi.org/10.1023/A:1022022107610Varlıer, G. & Vuran, S. (2006). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. Educational Sciences: Theory ve Practice, 6, 553-585. http://oldsite.estp.com.tr/pdf/tr/30449da12c90abb66bb609325a56bb96antam.pdf adresinden indirilmiştir.Wertheim, C., & Leyser, Y. (2002). Efficacy beliefs, background variables and differentiated instruction of Israli prospective teachers. The Journal of Educational Research, 96, (1), 54-63.Yavuz, C. (2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Yıkmış, A., Şahbaz, Ü. & Peker, S. (1997). Hizmet içi eğitim programlarının öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarına etkisi. 7. Özel Eğitim Günleri. Eskişehir: Karatepe. Yılmaz M., Köseoğlu P., Gerçek C. ve Soran H. (2004). Öğretmen öz-yeterlik inancı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5(58), 50-54.