TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİNDE REHİN VERENİN REHİN KONUSU ÜZERİNDEKİ TASARRUFLARI

Yıl 2019, , 329 - 344, 31.12.2019

Merve Ürem Çetinel

https://doi.org/10.21492/inuhfd.531717

Cited By: 2

Öz

Türk Medeni Kanunu’nda taşınır
rehninin kuruluşu bakımından rehne konu taşınırın rehin alacaklısına teslimi
kabul edilmiş olduğundan (TMK m. 939-949) rehin konusunun rehin alacaklısına
tesliminden yalnızca istisnai hallerde vazgeçilebilir (TMK m. 939/I, 940, 970).
Türk Medeni Kanunu’nun kabul ettiği teslime bağlı taşınır rehninin sonucu
olarak, rehne konu taşınırın rehin verenin hâkimiyetinde kalması ve onun
tarafından kullanılması yasaktır. Aksi durum, rehin hakkının doğmamasına yol
açar (TMK m. 939/III). Rehin verenin rehne konu taşınırdan faydalanamaması,
özellikle ticaret hayatında teslime bağlı taşınır rehninin teminat aracı olarak
tercih edilmesinin önünde sıkça engel oluşturmaktadır. İşte rehin verenin rehin
hakkının kurulması sonrası rehin konusu taşınırı kullanmaya devam etmesi ve
rehne konu borcu ödemek için gerekli finansmanı bu yolla sağlaması ihtiyacını
kanun koyucu da görmüştür. Türk Medeni Kanunu’nun teslimsiz sicilli taşınır
rehnine ilişkin TMK m. 940, 970 düzenlemeleri dışında ilk olarak 1447 sayılı
Ticari İşletme Rehni Kanunu ile ve bu Kanunun yürürlükten kalkmasının ardından
6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu ile yeni bir teslimsiz
sicilli taşınır rehini düzenlemiştir. Çalışmamızda 6750 sayılı Ticari
İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nda yapılan son değişiklikler ve bu
değişiklikler çerçevesinde rehin verenin sahip olduğu haklardan bir bölümü,
ağırlıklı olarak rehin verenin rehinli mal üzerinde tasarruf yetkisi ve
sonuçları Türk Eşya Hukuku ile bağlantılı olarak ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Özel hukuk, eşya hukuku, teminat hukuku, rehin hakkı, taşınır rehni, rehin veren

THE PLEDGOR’S AUTHORITY TO DISPOSE THE PLEDGED CHATTEL AND ITS CONSEQUENCES IN COMMERCIAL TRANSACTIONS

Öz

Since the possession of a pledged chattel is required to be
transferred to the pledgor for the purpose of establishment of pledge over
chattel under Turkish Civil Code (Article 939-949 of the TCC), the rule
requiring the delivery of the chattel in pledge to the pledge can be abandoned
in exceptional circumstances only (Article 939/I, 940, 970 of the TCC). As a
result of the fact that Turkish Civil Code required the transfer of possession
for pledge of chattels, the chattel in pledge cannot stay under the pledgor’s
domination and such chattel in pledge cannot be used by the pledgor. Failure to
comply with this rule would lead to non-creation of the pledge (Article 939/III
of the TCC). The pledgor’s inability to benefit from the pledged chattel has
been a common obstacle for the use of pledge of chattel subject to transfer of
possession especially in commercial transactions. In this respect, the
legislator has also accepted the necessity of the pledgor’s use of the pledged
chattel after the establishment of pledge as well as obtaining the required
financing in order to repay the debt that is secured by the pledge. In addition
to articles 940 and 979 of the TCC relating to pledge of chattels under a
registry and without transfer of possession, firstly the Commercial Enterprise
Pledge Law numbered 1447 and after its abolishment, the Law numbered 6750 on
Pledge of Chattel in Commercial Transactions have set out a new legal regime
relating to pledge of chattel under a registry and without transfer of
possession. In our study, the latest amendments to the Law numbered 6750 on
Pledge of Chattel in Commercial Transactions and the pledgor’s rights under
these amendments will be analyse with a particular focus on the pledgor’s
authority to dispose the pledged chattel and its consequences under Turkish
Property Law.

Anahtar Kelimeler

Law of security, pledge, pledge of chattels, pledge of chattel in commercial transactions, pledgor, the pledgor’s authority to dispose the pledged chattel

Kaynakça

• ACAR, Faruk: Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul, 2017.
• ACAR, Faruk: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Bakımından Rehin Alanın ve Rehin Verenin Hak ve Yükümlülüklerine Kısa Bir Bakış, Bilkent Hukuk Fakültesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehne Sempozyumu- 16 Şubat 2018, Ankara, 2018, s. 191-198.
• AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ Derya: Eşya Hukuku, İstanbul, 2018.
• ALTORFER, Peter: Die Mobiliarhypothek, Ein Beitrag zur Reform des Fahrnispfandrechts (Zürcher Studien zum Privatrecht), Zürich 1981.
• ANTALYA, O. Gökhan/ACAR, Faruk: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni (6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Çerçevesinde İlk Tespitler), İstanbul, 2017.
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, Ankara, 2018.
• AYAN, Mehmet: Eşya Hukuku III, Sınırlı Ayni Haklar, Ankara, 2017.
• AYTAÇ, Zühtü: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kapsamında Taraflar, Bilkent Hukuk Fakültesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehne Sempozyumu- 16 Şubat 2018, Ankara 2018, s. 85-114.
• BAHTİYAR, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2018.
• HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/GEISER, Thomas (Hrsg.): Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch II, Art. 457- 977 ZGB, Art. 1-61 SchlT ZGB, 5. Aufl., Basel, 2015.
• ÇEKİN, Mesut S.: Das neue türkische Gesetz über Mobiliarpfandrechte bei Handelsgeschäften, Recht der Internationalen Wirschaft, 2017, Heft: 08, s. 493-501.
• DAVRAN, Bülent: Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul, 1972.
• DAVRAN, Bülent: Teslim Şartlı Menkul Rehni- Sicilli Menkul Rehni, Ticaret ve Banka Hukuku Haftası (27 Nisan- 3 Mayıs 1959), Ankara, 1960.
• ERDEM, H. Ercüment: Ticari İşletme Rehninde Güncel Sorunlar, Bankacılar Dergisi, S: 76, 2011, s. 42-60.
• ERGÜNE, Serkan: Hukukumuzda Taşınır Rehninin, Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu, İstanbul, 2002.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Kuruluşu, Bilkent Hukuk Fakültesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehne Sempozyumu- 16 Şubat 2018, Ankara, 2018, s. 117-124.
• ERMAN, Hasan: Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul, 2018.
• GÖLE, Celal /AYDOĞAN, Gökhan: “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu”nun Ticaret Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Mart 2017, C: 33, S: 1, s. 5- 51.
• GRAHAM-SIEGENTHALER, Barbara: 100 Jahre Schweizerisches ZGB, 80 Jahre Türkisches ZGB, Peter BREITSCHMID/Tugrul ANSAY (Hrsg.), Sachenrecht: Prinzipien des Sachenrechts und Kreditsichetung durch dingliche Rechte, s. 93-102.
• GÜRPINAR, Damla: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Teslime Bağlı Taşınır Rehni Kurallarından Ayrılan Yönleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 19, S: 1, 2017, s. 111-159.
• GÜRSOY, Kemal /EREN, Fikret /CANSEL, Erol: Türk Eşya Hukuku, Ankara, 1984.
• KAHRAMAN, Zafer: Borcun Dış Üstlenilmesi (Borcun Nakli), İstanbul 2013.
• KAHRAMAN, Zafer: Ticari İşletmenin Devrinde Aktif ve Pasiflerin İntikali, Prof. Dr. Özer Seliçi'nin Anısına Armağan, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 11, S:145 – 146, Eylül - Ekim 2016, s. 587- 630.
• KARAKILIÇ, Hasan: İşletmelerin Finansman Sağlama Aracı Olarak Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2017, (16. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi Özel Sayısı), s. 37-47.
• KIRCA, Çiğdem: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninde Sıra, Bilkent Hukuk Fakültesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehne Sempozyumu- 16 Şubat 2018, Ankara 2018, s. 159-179.
• NOMER, Haluk Nami /ERGÜNE, Mehmet Serkan: Eşya Hukuku, Zilyetlik, Tapu Sicili, Rehin Hakları, Paylı Mülkiyet, İstanbul, 2017.
• OFTINGER Karl/BÄR Rolf: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band IV/2c - Das Sachenrecht, Das Fahrnispfand, Art. 884-918 ZGB, Zürich 1981.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ: Turgut, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C: 2, İstanbul 2016.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, Kısaltılmış Ders Kitabı, İstanbul, 2018.ÖZ, Turgut: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu, Prof. Dr. iur. Merih Kemal Omağ’a Armağan, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Özel Sayı), C:16, S:2, 2017, s. 151-186.
• ÖZ, Turgut: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanununa Göre Rehinli Malın Birleşmesi ve Karışması (Kanundaki Önemli Değişikliklerle Birlikte), Bilkent Hukuk Fakültesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehne Sempozyumu- 16 Şubat 2018, Ankara, 2018, s. 125-139.
• ÖZCAN, Didem: Borcun Üstlenilmesi, İstanbul 2017.
• POROY, Reha /YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2018.
• REİSOĞLU, Seza: Menkul İpoteği “Teslimsiz Menkul Rehni”, Ankara 1965.
• REİSOĞLU, Seza: Ticari İşletme Rehni ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara 1977.
• SEROZAN, Rona: Eşya Hukuku I, İstanbul, 2014.
• SİRMEN, Lale: Eşya Hukuku, Ankara, 2018.
• SİRMEN, Lale: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Düzenleniş Biçimi, Niteliği ve Rehne Hakim Olan İlkeler, Bilkent Hukuk Fakültesi, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehne Sempozyumu- 16 Şubat 2018, Ankara, 2018, s. 21-52.
• ŞİT İMAMOĞLU, Başak: Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Bir İnceleme, Ankara, 2017.
• ÜLGEN, Hüseyin /HELVACI, Mehmet /KENDİGELEN, Abuzer /KAYA, Arslan /NOMER ERTAN, N. Füsun: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2015.
• ZEVKLİLER Aydın/GÖKYAYLA K. Emre: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Ankara 2018.
• ZOBL, Dieter/THURNHERR, Christoph: Berner Kommentar, Systematischer Teil und Art. 884-887 ZGB, Das Sachenrecht, Die beschränkten dinglichen Rechte, Das Fahrnispfand, Bern 2010.