Türkçe Öğretmeni Adaylarının Metin Oluşturma Deneyimlerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 643 - 663, 29.10.2025

Ali Ferhat Ömeroğlu

https://doi.org/10.31464/jlere.1714826

Abstract

Metin oluşturma, bireyler için zor ve deneyim gerektiren bir süreçtir. Geleceğin öğretmenlerinin bu süreçteki bilgi ve becerilere sahip olmaları beklenmektedir. Bu çalışma; Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturma deneyimlerine yönelik görüşlerini sıklık, amaç, yeterli olma, yazma süreci, yazma tarzı ve öğretmenlik mesleği açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgu bilimi (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. 18 katılımcıdan oluşan çalışma grubunda veriler, açık ve kapalı uçlu sorulardan elde edilen yanıtlar doğrultusunda çözümlenmiştir. Öğretmen adaylarının metin oluşturma sıklığında bazen ve nadiren seçeneklerine daha fazla yöneldikleri ve bu görevi gerçekleştirmede kişisel amaçları dikkate aldıkları tespit edilmiştir. Katılımcıların yarısından fazlasının metin oluşturmada kendilerini kısmen yeterli buldukları ve yazma süreci açısından en çok planlama aşamasında zorlandıkları gözlenmiştir. Metin oluştururken dijital ortamda yazmanın elle yazmaya göre daha fazla kullanıldığı görülse de her iki yazma tarzının birbirine yakın sayıda tercih edildiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca katılımcıların metin oluşturmayı kendi meslekleri açısından önemli buldukları belirlenmiştir. Tüm değerlendirmelerden hareketle Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturmaya yönelik deneyimlerinin artırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

metin oluşturma , öğretmen adayları , yazma eğitimi , yazma süreci , yazma tarzı

An Investigation into Pre-service Turkish Language Teachers’ Opinions about Their Text Composition Experiences

Abstract

Text composition is a challenging and experience-dependent endeavor. Pre-service teachers are expected to possess the necessary knowledge and skills. This study examined pre-service Turkish language teachers' opinions about their text composition experiences in terms of frequency, purpose, proficiency, the writing process, writing modes, and relevance to their teaching profession. This qualitative study employed a phenomenological design. The study group comprised 18 participants, and data were analyzed based on responses to both open-ended and closed-ended questions. Findings regarding composition frequency indicated a tendency to select “sometimes” and “rarely” and a personal purpose for engaging in writing. Most participants considered themselves partially proficient in text composition, with many reporting the most difficulty during the planning stage of the writing process. Although digital writing was favored over handwriting, the preference rates for both writing modes were relatively close. Participants regarded text composition as significant for their professional practice. In light of the findings, it was concluded that pre-service Turkish language teachers’ composition competencies need to be further enhanced.

Keywords

text composition , pre-service teachers , writing education , writing process , writing modes

References

• Arıcı, B. (2021). Öğretmen adaylarının yazılı anlatım hataları. Temel Eğitim, 3(2), 42–50. https://doi.org/10.52105/temelegitim.3.2.4
• Bağcı, H. ve Baz, D. (2018). Türkçe öğretmen adaylarının yazma alışkanlıkları üzerine bir çalışma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1138–1160. https://doi.org/10.16916/aded.455362
• Baki, Y. ve Karakuş, N. (2017). Öğretmen adaylarının yazmaya ilişkin algıları ve yazma sürecinde karşılaştıkları güçlükler: RTEÜ örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 573–593. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59268/851455
• Batar, M. ve Aydın, İ. S. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım öz yeterlik inançlarının değerlendirilmesi. International Journal of Language Academy, 2(4), 579–598. https://doi.org/10.18033/ijla.106
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceran, D. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma eğitimi dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Turkish Studies, 8(1), 1151–1169. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4187
• Coşkun, H. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim materyali olarak amaca uygun yazdıkları metinlerin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 458–482. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2017.18
• Çalışkan, G. ve Sur, E. (2022). Türkçe öğretmenlerinin sınıfta uyguladıkları konuşma ve yazma etkinliklerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 401–417. https://doi.org/10.16916/aded.1061889
• Çetin, S. A. (2022). Eğitim fakültesi öğrencilerinin dijital ortamlarda yazma alışkanlıklarının incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(2), 253–274. https://doi.org/10.35233/oyea.1167518
• Demir, S. ve Çiftçi, Ö. (2019). Türkçe öğretmen adaylarının yazma kaygısı düzeyleri ve nedenleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(4), 2215–2239. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/50771/667093
• DeVoss, D. N., Eidman-Aadahl, E., & Hicks, T. (2010). Because digital writing matters: Improving student writing in online and multimedia environments. John Wiley & Sons, Inc.
• Eroğlu, Z. D. (2013). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları ile doğru yazma becerileri arasındaki ilişki. Turkish Studies, 8(9), 1441–1453. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5134
• Flower, L., & Hayes, J. R. (1981). A cognitive process theory of writing. College Composition & Communication, 32(4), 365–387. https://doi.org/10.58680/ccc198115885
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarına göre yazma becerisinin edinimi ve gelişiminde etkili olan unsurlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 1–14. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19560/208228
• Graham, S. & Perin, D. (2007). What we know, what we still need to know: Teaching adolescents to write. Scientific Studies of Reading, 11(4), 313–335. https://doi.org/10.1080/10888430701530664
• Güneş, F. (2016). Eğitimde kalem ve tuşlarla yazma tartışmaları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 19–33. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i1.5000155472
• Güney, N. (2016). Öğretmenlerin yazma eğitimine yönelik düşünceleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(2), 970–985. https://doi.org/10.7884/teke.637
• Hall, A. H., Gao, Q., & Hirsch, S. (2021). Encouraging shifts in preservice teachers’ beliefs about writing and plans for future instruction. Early Childhood Education Journal, 49, 61–70. https://doi.org/10.1007/s10643-020-01048-2
• Hayes, J. R., & Flower, L. S. (1987). On the structure of the writing process. Topics in Language Disorders, 7(4), 19–30.
• Hodges, T. S., Wright, K. L., & McTigue, E. (2019). What do middle grades preservice teachers believe about writing and writing instruction? RMLE Online, 42(2), 1–15. https://doi.org/10.1080/19404476.2019.1565508
• Işık, R. ve Erdem, İ. (2016). Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi (Muş ili örneği). Turkish Studies, 11(3), 1309–1332. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9312
• İşeri, K. ve Ünal, E. (2012). Türkçe öğretmen adaylarının yazma kaygı durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 67–76. https://doi.org/10.17860/efd.70585
• Kalaycı, D. ve Erdoğan, T. (2017). Sınıf ve Türkçe öğretmeni adaylarının yazma kaygılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(64-Ek Sayı), 1480–1495. https://doi.org/10.17755/esosder.302303
• Kan, M. ve Tiryaki, E. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturmadaki sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 550–562. https://doi.org/10.17860/efd.19368
• Kana, F. ve Yıldırım, G. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma eğitimine yönelik algıları. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(28), 269–280. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.4453
• Karadağ, R. ve Kayabaşı, B. (2013). “Neden yazı yazmıyoruz?”: Sınıf öğretmeni adaylarının yazmayı engelleyen etmenlere ilişkin görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1–32. https://dergipark.org.tr/en/pub/erziefd/issue/6010/80181
• Kayabaşı, B. ve Karadağ Yılmaz, R. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının yazma alışkanlıkları, tercihleri, tutum ve inançları. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2529–2546. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3417
• Keçik, İ. ve Uzun Subaşı, L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Maden, S., Banaz, E. ve Maden, A. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital ortamlardaki yazma alışkanlıkları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 103–112.
• Mete, F. (2015). Türkçe öğretmenliği bölümünde yazma eğitimi dersi: Bilme ve uygulama karşılaştırması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 81–91. https://doi.org/10.16916/aded.16029
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
• Nas, F. ve Göçen, G. (2023). Türkçe öğretmeni adaylarının “dijital yazma”ya yönelik metaforik algıları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 4(2), 150–168. https://dergipark.org.tr/tr/pub/seader/issue/77075/1285467
• Norman, K. A., & Spencer, B. H. (2005). Our lives as writers: Examining preservice teachers’ experiences and beliefs about the nature of writing and writing instruction. Teacher Education Quarterly, 32(1), 25–40. https://www.jstor.org/stable/23478687
• Özdemir, N. H. ve Erdem, İ. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma alışkanlıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 101–125. https://dergipark.org.tr/en/pub/usaksosbil/issue/21648/232731
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. ed.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Söylemez, İ. N. ve İpek Eğilmez, N. (2024). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital ortamda yazmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (38), 73–86. https://doi.org/10.29000/rumelide.1439583
• Tiryaki, E. N. ve Kan, M. O. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturabilme becerileri. Zeitschrift für die Welt der Türken, 7(2), 183–192.
• Tok, M., Rachim, S. ve Kuş, A. (2014). Yazma alışkanlığı kazanmış öğrencilerin yazma nedenlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 267–292. https://doi.org/10.17152/gefd.36525
• Tüzel, S. ve Tok, M. (2013). Öğretmen adaylarının dijital yazma deneyimlerinin incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 6(15), 577–596. http://dx.doi.org/10.14225/Joh292
• Ustabulut, M. Y. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital yazmayla ilgili görüşlerinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 300–311. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.889022
• Ülper, H. (2011). Öğrencilerin ürettikleri taslak metinlerine yönelik geri bildirim almaya ilişkin yeğleyişleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 280–300. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/19395/206026
• Ülper, H. ve Çeliktürk Sezgin, Z. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yazma alışkanlığı profillerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (49), 166–170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/42791/428605
• van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology & Practice, 1(1), 11–30. https://doi.org/10.29173/pandpr19803
• Yamaç, A., Çeliktürk Sezgin, Z. ve Kocaarslan, M. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının yazma ve yazma öğretimine ilişkin deneyim ve inançları. Turkish Studies, 11(3), 2355–2370. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9318
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zorbaz, M. ve Çetinkaya, G. (2020). Öğretmen adaylarının yazma kültürü üzerine bir inceleme. International Journal of Language Academy, 8(3), 202–220. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.42963