Yöneticilerin iletişimci biçimlerinin çalışanların iş tatminleri ve işten ayrılma niyetleri üzerine etkisi

Year 2024, Volume: 6 Issue: 1, 37 - 57, 30.06.2024

Funda Kıran , Bengisu Hanımoglu , Özlem Çetinkaya Bozkurt

https://doi.org/10.51177/kayusosder.1332380

Abstract

Yöneticilerde olması gereken özellikler arasında iletişim oldukça önemli bir yere sahiptir. Öte yandan kurulması gereken iletişimci biçimi şekli üzerinde fikir birliğine varılmış değildir. Bu doğrultuda hazırlanan çalışmada yöneticilerin çalışanlarına gösterdiği iletişimci biçimlerinin, çalışanların iş tatmini ile işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinin saptanması amaçlanmıştır. Gerçekleştirilen çalışmanın evreni kamu ve özel sektör çalışanları olarak belirlenmiş ve kolayda örneklem yöntemine başvurulmuştur. Verilerin toplanmasında anket tekniğinden yararlanılmıştır. Veri toplama süreci ve eksik ile uç verilerin temizlenmesinin ardından toplam 352 anket analiz kapsamına dâhil edilmiştir. İstatistik paket programları ile gerçekleştirilen analiz sonucunda yöneticinin arkadaş canlısı, ilgili, iletişimci imajı, rahat, açık ve etki bırakan iletişim şekillerinin çalışanların iş tatminini arttırdığı ve işten ayrılma niyetini azalttığı saptanmıştır.

Keywords

İletişimci Biçimleri , İletişim , İş Tatmini , İşten Ayrılma Niyeti

The effect of managers’ communicative styles on employee’s job satisfaction and intention to leave

Abstract

Aim of the study is to determine the effect of the communicator styles exhibited by the managers to employees on the job satisfaction and intention to leave of the employees. The universe of the study was determined as public and private sector employees and the convenience sampling method was applied. To obtain the data, questionnaire technique was used. The questionnaire consists of four parts. The first part includes questions about the demographic characteristics of the participants. In the latter part, there is the Communicator Styles Scale was created by Norton (1983) and adapted into Turkish by Dursun & Aydın (2011). In the third part, the Job Satisfaction Scale developed by Brayfield & Rothe (1951) and adapted into Turkish by Keser & Bilir (2019); and in the last part, The Intention to Leave scale, which was developed by Camman and colleague (1983) and adapted into Turkish by Gürbüz & Bekmezci (2012), was used. After the data collection process and cleaning of missing and extreme data, a total of 352 questionnaires were included in the analysis. Results which are carried out with statistical package programs show that the manager's friendly, attentive, communicator image, relaxed, open and effective communicator styles increased the job satisfaction of the employees and decreased the intention to leave.

Keywords

Communicator Styles , Communication , Job Satisfaction , Intention to Leave

References

• Alparslan, A. M., Yastıoğlu, S. & Taş, M. A. (2019). Mutlu eden yöneticiler pozitif psikoloji bağlamında araştırmalar ve öneriler. Nobel Yayınevi.
• Alparslan, A. M., Yastıoğlu, S., & Taş, M. A. (2017). İşgörenleri mutlu eden yönetici davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırması. 5. Örgütsel Davranış Kongresi, Antalya 3-4 Kasım 2017.
• Alparslan, A., Kıran, F., Aksoy, Ş. K., & Pehlivan, D. (2020). Mutsuz eden yöneticilerden beklenen liderlik tarzları üzerine senaryo araştırması, Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 2(2), 65-72.
• Aşan, Ö., & Erenler, E. (2008). İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 203-216.
• Aytürk, N. (2015). Örgütsel ve Yönetsel Davranış: Örgütlerde insan ilişkileri ve yönetsel davranış yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Bannister, B. D., & Griffeth, R. W. (1986). Applying a causal analytic framework to the mobley, horner, and hollingsworth (1978) Turnover model: A useful reexamination, Journal of Management, 12(3), 433-443.
• Bengül, S. (2019). Müşteri şikayet yönetimi kalitesi belirleyicilerinin marka imajı ve marka bağlılığı üzerindeki etkisi, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 31, 251-276.
• Bradley, P. H. & Baird, J E. Jr. (1977). Management and communicator style: A correlational analysis, Central States Speech Journal, 28, 194-203.
• Brayfield, A. H & Rothe, H. F. (1951). An index of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 35(5), 307-311.
• Cammann, C., Fichman, M, Jenkins G.D., & Klesh, J.R. (1983). Assessing the attitudes and perceptions of organizational members, Assessing organizational change: A guide to methods, measures, and practices, (Ed: S.E. Seashore, E. E. III Lawler, P. H. Mirvis & C. Cammann) Wiley, New York.
• Cattell, R. B. (1978). The scientific use of factor analysis. Plenum.
• Choi, K. (2006). A structural relationship analysis of hotel employees' turnover intention, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 11(4), 321-337.
• Cotton, J. L. & Tuttle, J. M. (1986), Employee turnover: a meta-analysis and review with implications for research, The Academy of Management Review, 11(1), 55-70.
• Çekmecelioğlu, H. G. (2007). Örgüt ikliminin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: bir araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 79-97.
• Çoban, R., & Deniz, M. (2021). Yöneticilerin kişilik özelliklerinin politik yeteneklerine etkisi üzerine sağlık sektöründe bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 375-396.
• Davis, K. (1982). İşletmelerde insan davranışı örgütsel davranış, (Çev. Tosun, K. v.d.) İstanbul Matbaası.
• Demirbaş, B., & Haşit, G. (2016). İşyerinde yalnızlık ve işten ayrılma niyetine etkisi: Akademisyenler üzerine bir uygulama, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1),137-158.
• Duran, A., Unur, K., & Şeker, F. (2020). Otel çalışanlarının iletişim becerilerinin işlerinden ayrılma niyeti üzerine etkisinde iş yaşamında yalnızlığın aracılık rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 2848-2868.
• Dursun, Ö. Ö., & Aydın, H. C., (2011). İletişimci biçimleri ölçeğinin türkçeye çevirisi, uyarlanması, geçerlik ve güvenirliğinin sağlanması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 263-286.
• Elmas, N. (2017). Örgütsel iletişimin iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir uygulama (Tez No. 451828) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Erdem, R., & Günlü, E. (2006). İletişim eğilimlerinin yüksek bağlam-düşük bağlam ayırımı ile incelenmesi: hastane çalışanları örneği, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(2), 177-195.
• Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu S. Z., & Erat S. (2004). Yönetim tarzı ve çalışma koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: tekstil sektöründe bir uygulama, Gebze Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 17-26.
• Erdirençelebi, M., & Ertürk, E. (2018). Çalışanların örgütsel yalnızlık algısının iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(2), 603-617.
• Erdoğan, İ. (1996) İşletme, Beta Yayınları.
• Erdoğan, İ., & Alemdar, K. (2005). Öteki kuram: Kitle iletişim kuram ve araştırmalarının tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. Erk Yayınları.
• Eroğluer, K. (2011). Örgütsel iletişim ile iş tatmini unsurları arasındaki ilişkiler: kuramsal bir inceleme, Ege Akademik Bakış, 11(1), 121-136.
• Eskiyörük, D. (2015). Örgütsel iletişim. Cinius Yayınları.
• Fayol, H. (1916). Administration Industrielle Et Générale; Prévoyance, Organisation, Commandement, Coordination, Controle, H. Dunod Et E. Pinat.
• Gerbner, G. (1967). Mass media and human communication theory, Human Communication Theory, 40-60.
• Gibson J.L., Ivancevich J.M., & Donnelly, J.H. (1997). Organization, 9. Baskı, Irwin Mcgraw-Hill.
• Gray, J., & Laidlaw, H. (2002). Part time employment and communication satisfaction in an Australian retail organization, Employee Relations, 24(2), 211-228.
• Gürbüz, S., Şahin, F., & Köksal, O. (2014). Revisiting of theory x and y: A multilevel analysis of the effects of leaders’ Managerial assumptions on followers’ Attitudes. Management Decision, 52(10), 1888-1906.
• Gülver, M. (2014). Örgütsel iletişim ve ast üst ilişkileri. Harmancı, Güvenlik sektöründe insan ilişkileri, (Ed: F. M. Gözübenli, M. ve Alaç, A. E.) 25-44. Nobel Yayınevi, ISBN:978-605-133-959-7
• Günenç, E., Devebakan, N., & Doğan, O. (2015). Sağlık yöneticilerinin iletişim yetenekleri üzerindeki etkisi açısından NLP eğitiminin rolü ve karşılaştırmalı bir veri analizi, Journal of International Social Research, 8(40), 708-721.
• Gürbüz, S., & Bekmezci, M. (2012). İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının bilgi işçilerinin işten ayrılma niyetine etkisinde duygusal bağlılığın aracılık ve düzenleyicilik rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(2), 189-213.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe – yöntem – analiz. Seçkin Yayıncılık.
• Hammaker, P.M., & Rader, L. T. (1977). Plain talk to young executives. Richard D. Irwin, Homewood. IL.
• Hofstede, G. (1980). Motivation, leadership, and organization: Do American theories apply abroad? Organizational Dynamics, 9(1), 42-63.
• House, R. (1992). Personality and charismatic leadership, The Leadership Quarterly, 3/2, 81–108.
• Infante, D. A., & Gorden, W. I. (1981). Similarities and differences in the communicator styles of superiors and subordinates: Relations to subordinate satisfaction, Communication Quarterly, 30(1), 67-71.
• Işık, M. (2016). İletişim bilimine giriş. Eğitim Yayınevi.
• Jeong, J. (2004). Analysis of the factors and the roles of hrd in organizational learning styles as identified by key informants at selected corporations in the republic of Korea [Doktora Tezi, A&M University]. https://oaktrust.library.tamu.edu/handle/1969.1/2222
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı istatistiksel analizler. Nobel Yayınevi.
• Karcıoğlu, F., Timuroğlu, K., & Çınar, O. (2009). Örgütsel iletişim ve iş tatmini ilişkisi–bir uygulama, İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadi Enstitüsü Dergisi, 20(63), 59-76.
• Kaymaz, K., Eroğlu, U., & Sayılar, Y. (2014). Effect of loneliness at work on the employees’ Intention to leave, "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(1), 38- 53.
• Kelly, J. (1980). Organizational behaviour, It’s data first principlers and application, Homewood, Ill: R. D. Irwin
• Keser, A., & Bilir, K. B. Ö. (2019). İş tatmini ölçeğinin türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 229-239.
• Kılıç, N. P. (2018). Kuşaklararası iletişim: Üniversite öğrencilerinin yaşlılarla iletişim biçimleri, Journal of International Social Research, 11/55.
• Kıran, F., & Bozkurt, Ö. Ç. (2021). Mintzberg’in yönetici rolleri modeli kapsamında iş ilanlarının analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(2), 394-418.
• Kim, S. (2002). Participative management and job satisfaction: Lessons for management leadership. Public Administration Review, 62/2, 231-242.
• Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction, Handbook of Industrial and Organizational Psychology, (Ed: Dunnette, M. D.), Rand McNally.
• Lovas, B., & Ghoshal, S. (2000). Strategy as guided evolution, Strategic Management Journal, 21, 875-896.
• Luthans, F., Welsh, D. H. B., & Rosencrantz, S. A. (1993). What do Russian managers really do? Journal of International Business Studies, 4, 741–61.
• Miles, E.W., Patrick, S., & King, W.C. (1996). Job level as a systemic variable in predicting the relationship between supervisory communication and satisfaction, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 69, 277-292.
• Mobley, W. H. (1982). Employee turnover: Causes, consequences, and control, Addison-Wesley, MA.
• Mueller, C. W., & Price, J. L. (1990). Economic, psychological, and sociological determinants of voluntary turnover, Journal of Behavioral Economics, 19(3), 321-335.
• Nadiri, H., & Tanova, C. (2010). An investigation of the role of justice in turnover intentions, job satisfaction, and organizational citizenship behavior in hospitality industry, International Journal of Hospitality Management, 29(1), 33-41.
• Nathan, B. R., Mohrman, A. M., & Milliman, J. (1991). Interpersonal relations as a context for the effects of appraisal interviews on performance and satisfaction: A longitudinal study. Academy of Management Journal, 34, 352-369.
• Norton, R. (1983). Communicator style: Theory, applications, and measures, Sage Publications Incorporated. Norton, R. W. (1978). Foundation of a communicator style construct, Human Communication Research, 4(2), 99-112.
• Oswald, S. L., Mossholder, K. W., & Harris, S. G. (1994). Vision salience and strategic involvement: implications for psychological attachment to organization and job, Strategic Management Journal, 15, 477-489.
• Özkalp, E. (2004). Örgütsel davranış. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Pişiren L. (2010). Uluslararası bir grup tarafından satın alınan bir üretim şirketinde yaşanan kültür değişimi sürecinde, yöneticilerin iletişimci biçimlerindeki değişmenin çalışanların iletişim doyumuna olan etkisinin değerlendirilmesi. (Tez No. 278444) [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Poon, J. M. (2004). Effects of performance appraisal politics on job satisfaction and turnover intention, Personnel Review, 33(3), 322-334.
• Sabuncuoğlu, Z. (1974). Modern işletmelerde haberleşme sorununun analizi, Bursa İ.T.İ.A. Dergisi, 3(1), 138–161.
• Schweiger, D. M., & Denisi, A. S. (1991). Communication with employees following a merger: A Longitudinal field experiment. Academy of Management Journal, 34, 110- 135.
• Scott, A., Gravelle, H., Simoens, S., Bojke, C., & Sibbald, B. (2006). Job Satisfaction and Quitting Intentions: A Structural Model of British General Practitioners, British Journal of Industrial Relations, 44(3), 519-540.
• Soysal, A., Pınar, Ö. K. E., Yağar, F., & Meryem, T. (2017). Örgütsel iletişim ve iş tatmini düzeylerinin incelenmesi: Bir özel hastane örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, 243-253.
• Sökmen, A., & Sezgin, A. C. (2017). İş tatmini ve işten ayrılma niyetinin değerlendirilmesi: Otel işletmeleri sınır birim. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 237- 250.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics, 6. baskı, Pearson, Boston.
• Takase, M., Phillip M., & Elizabeth M. (2005). Nurses’ job dissatisfaction and turnover intention: Methodological myths and an alternative approach, Nursing and Health Sciences, 7, 209-217.
• TÜİK, (2022). İşgücü istatistikleri, Ağustos 2022, (01.10.2022) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p= Isgucu-Istatistikleri-Agustos-2022-45654.
• Ünler, E., Kılıç, B., & Çıray, J. C. (2014). İletişim, Öneri Dergisi, 11(41), 237-250.
• Vlachos, P. A., Panagopoulos, N. G., & Rapp, A. A. (2013). Feeling good by doing good: employee csr-induced attributions, job satisfaction, and the role of charismatic leadership, Journal of Business Ethics, 118(3), 577-588.
• Vuran, Y. (2019). Karizmatik liderliğin iş tatminine etkisindeki lider-takipçi etkileşimi ile örgütsel vatandaşlık davranışının aracı rolü. (Tez No. 614175) [Doktora tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Wangdi, T., & Tobgay, S. (2022). The impact of Mcgregor’s theory x/y on the level of job satisfaction of teachers and principals, Management, 9(3), 34-40.
• Wright, S. L. (2005). Loneliness in the workplace [Doktora tezi, University of Canterbury]. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ir.canterbury.ac.nz/server/api/core/bitstreams/b4447aaa-cc17-4f14-b60a-1f4d1b40b481/content
• Yavan, A. A., Sökmen, A., & Bıyık, Y. (2018). Karizmatik liderlik ve örgütsel özdeşleşmenin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 898-913.
• Yousef, D. A. (1998). Satisfaction with job security as a predictor of organizational commitment and job performance in a multicultural environment, International Journal of Manpower, 19(3), 184-194.
• Yüksel, İ. (2005). İletişimin iş tatmini üzerindeki etkileri: Bir işletmede yapılan görgül çalışma, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 291-306.
• Zehir, C., Erdogan, E., & Basar, D. (2011). The relationship among charismatic leadership, ethical climate, job satisfaction and organizational commitment in companies, Journal of Global Strategic Management, 10, 49-59.
• Zıllıoğlu, M. (2007). İletişim bilgisi ve tanımı, Açık öğretim Yayınları.