Bu çalışmanın amacı, işbirlikçi öğrenmenin kavramsal değişim üzerindeki etkililiğini incelemek ve çeşitli çalışma karakteristiklerinin etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu bağlamda, literatür taraması sonucu 2001-2012 yılları arasında yapılmış işbirlikçi öğrenmenin kavramsal değişim üzerindeki etkisini araştıran kodlama protokolüne uygun 15 adet çalışma meta analiz araştırmasına dahil edilmiştir. Çalışmada meta analiz yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde işlem etkililiği meta analizi yöntemi kullanılmış olup çalışmaların etki büyüklüklerinin hesaplanmasında Hedge’s d kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda işbirlikçi öğrenmenin, geleneksel öğretim yöntemine göre daha etkili olduğu bulunmuştur. İşbirlikçi öğrenmenin kavramsal değişim üzerindeki etkisine ait genel etki büyüklüğü rastgele etkiler modeline göre d=1,2941 0,180 standart hata ve %95’lik Güven Aralığının CI alt sınırı 0,9082 ve üst sınırı 1,68 olarak hesaplanmıştır. Bu değer Cohen kriterlerine göre oldukça büyük bir etki büyüklüğüdür
*Acar B. & Tarhan L. (2007). Effect of cooperative learning strategies on students’ understanding of concepts in
electrochemistry. International Journal of Science and Mathematics Education, 5, 349-373.
*Acar B. & Tarhan L. (2008). Effects of cooperative learning on students’ understanding of metallic bonding.
Research in Science Education, 38, 401–420.
Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Basili, P. A. & Sanford, J. P. (1991). Conceptual change and co-operative group work in chemistry. Journal of Research
in Science Teaching, 28(4), 293–304
*Bilgin, İ. (2002). The effect of cooperative learning approach based on conceptual change conditions on students'
understanding of chemical equilibrium. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bilgin, İ. & Geban, Ö. (2006). The effect of cooperative learning approach based on conceptual change condition on
students’ understanding of chemical equilibrium concepts. Journal of Science Education and Technology, 15(1),
31–46.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. (4.
Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
*Çinici, A. (2010). Kavramsal değişim yaklaşımına dayalı işbirlikli ve bireysel öğrenme etkinliklerinin 9. sınıf
öğrencilerinin difüzyon ve osmoz kavramlarını anlamalarına ve biyolojiye karşı tutumlarına etkisi.
(Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
*Çopur, T. (2008). Öğrencilerin Newton’un hareket kanunlarındaki kavram yanılgılarının giderilmesinde işbirlikli
öğrenmenin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Demirel, Ö. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Doymuş, K. (2007). Teaching chemical equilibrium with the jigsaw technique. Research in Science Education, 38(2),
249–260.
Ellis, P. D. (2010). The essential guide to effect sizes: Statistical power, meta-analysis, and the interpretation of
research results. Cambridge University Press, New York.
Esiobu, G. O., & Soyibo, K. (1995). Effects of concept and vee mapping under three learning modes on students’
cognitive achievement in ecology and genetics. Journal of Research in Science Teaching, 32(9), 971–995.
Frankel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. (7th edition). Boston:
McGraw-Hill.
*Genç, E. (2004). İlköğretim 7.sınıf öğrencilerinin fiziksel ve kimyasal değişimler konusunu anlamalarında işbirlikli
öğrenmenin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gijlers H.,& de Jong T. (2005). The relation between prior knowledge of students’ collaborative discovery learning
processes. Journal of Research in Science Teaching, 42, 264–282.
Goyak, A. M. (2009). The effects of cooperative learning techniques on perceived classroom environment and critical
thinking skills of preservice teachers. (Unpublished dissertation), The Faculty of the School of Education, Liberty
University.
Göçmen, G.B. (2003). Effectiveness of frequent testing over academic achievement: A meta analysis. (Doctoral
dissertation, Ohio University, Ohio, 2003). Retrieved from ProQuest Dissertations & Theses.
Gözübatık Tarım, K. (2003). Kubaşık öğrenme yönteminin matematik öğretimindeki etkinliği ve kubaşık öğrenme
yöntemine ilişkin bir meta analiz çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Adana.
Johnson, D. W., Johnson, R. T. &Stanne, M. B. (2000). Cooperative learning methods: a meta-analysis. Retrieved
February 08, 2013, from
http://www.ccsstl.com/sites/default/files/Cooperative%20Learning%20Research%20.pdf.
Johnson, D.W., Maruyama, G., Johnson, R., Nelson, D., &Skon, L. (1981). Effects of cooperative, competitive, and
individualistic goal structures on achievement: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 89, 47-62.
Kalaian, S. A. & Kasim, R. M. (2011, October). A Meta-Analysis of the Effectiveness of Small-Group Instruction
Compared to Lecture-Based Instruction in Science, Technology, Engineering, and Mathematics (STEM) College
Classes. Poster presented at the Principal Investigator (PI) meeting of the National Science Foundation’s (NSF)
REESE program. Washington, D.C.
Kalman, C. S., Morris, S., Cotting, C., & Gordon, R. (1999). Promoting conceptual change using collaborative groups in
quantitative gate way courses. American Journal of Physics, 67(7), 45–51.
Lumpe, A. T., &Staver, J. R. (1995). Peer collaboration and concept development: Learning about photosynthesis.
Journal of Research in Science Teaching, 32(1), 71–98.
Mori J. (2002). Task design, plan and development of talk-in-inter-action: An analysis of small group activity in a
Japanese language classroom. Applied Linguistics, 23, 323–347.
*Nakiboğlu, C. (2001). “Maddenin yapısı” ünitesinin işbirlikli öğrenme yöntemi kullanılarak kimya öğretmen
adaylarına öğretilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3),131-
143.
Özcan, Ş. & Bakioğlu, A. (2010). Bir meta analitik etki analizi: okul yöneticilerinin hizmet içi eğitim almalarının
göreve etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 201-212.
Özdemirli, G. (2011). İşbirlikli öğrenme yönteminin öğrencinin matematik başarısı ve matematiğe ilişkin tutumu
üzerindeki etkililiği: Bir meta-analiz çalışması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Adana.
*Öztürk, D. (2011). İlköğretim 6. ve 8. sınıf öğrencilerinin ayın evreleri konusunda kavram yanılgıları ve kavram
değişimlerinin işbirliğine dayalı ortamda incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Qin, Z, Johnson, D.W.,& Johnson, R.T. (1995). Cooperative versus competitive efforts and problem solving. Review of
Educational Research, 65(2), 129-143.
Saban, A. (2009). Öğrenme öğretme süreci yeni teori ve yaklaşımlar. (5. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Savaş, B. (2011). Öğrenme ve öğretim stratejileri. M. Arslan (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri 4. Baskı (s. 122-148).
Ankara: Anı Yayıncılık.
Senemoğlu, N. (2011). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Springer, L., Stanne, M. E., &Donovan, S. S. (1997). Effects of small-group learning on undergraduates in science,
mathematics, engineering, and technology: A meta-analysis. Madison, WI: National Institute for Science
Education. (NISE Research Monograph No. 11). Retrieved March 03, 2013, from,
http://www.wcer.wisc.edu/archive/nise/Publications/Research_Monographs/SPRINGER/SpringerALL.pdf.
Stevahn L., Johnson D. W., Johnson R. T., Green K. & Laginski A. M. (1997). Effects on high school students of conflict
resolution training integrating into English literature. Journal of Social Pschology, 137, 302–315.
*Tanel, Z. & Erol, M. (2008). Effects of cooperative learning on instructing magnetism: analysis of an experimental
teaching sequence. Latin-American Journal of Physics Education, 2(2), 124-136.
Tao P. K.,&Gunstone R. F. (1999). Conceptual change in science through collaborative learning at the computer.
International Journal of Science Education, 21(1), 39–57.
*Tarhan, L. & Acar Sesen, B. (2012). Jigsaw cooperative learning: acid–base theories. Chemistry Education Research
and Practice, 13, 307–313.
*Taşdemir, A. (2004). Fen bilgisi öğretmenliği kimya laboratuarı dersinde çözeltiler konusunun öğrenilmesinde
işbirlikli öğrenme yönteminin etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
Taştan Kırık, Ö.,& Boz, Y. (2012). Cooperative learning instruction for conceptual change in the concepts of chemical
kinetics. Chemistry Education Research and Practice, 13, 221–236.
*Taştan, Ö. (2009). Effect of cooperative learning based on conceptual change conditions on motivation and
understanding of reaction rate. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
*Tezcan, H.,& Uzun, M. (2007). Element ve bileşikler’in öğretiminde işbirlikçi ve geleneksel yöntemlerin
karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(13), 105–118.
*Tokatlı, R. F. (2010). Kavramsal değişim yaklaşımı, işbirlikli öğrenme ve bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin fen
başarısına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
*Ünlüsoy, M. (2006). Orta öğretim fizik müfredat konularından “impuls ve momentum” konularındaki kavram
yanılgılarının tespiti ve düzeltilmesinde işbirlikli yaklaşımın etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Vosniadou S. (2007). Conceptual change and education. Human Development, 50(1), 47–54.
The Effect of Cooperative Learning on Conceptual Change: A Meta Analysis Study
Year 2013,
Volume: 1 Issue: 1, 21 - 32, 25.12.2013
The purpose of this study was to determine the overall effectiveness of cooperative learning on conceptual change and to find out some related characteristics of the study. In this respect, having been carried out between the years 2001 and 2012, 15 studies, which investigated the effectiveness of cooperative learning on conceptual change and met the inclusion criteria, were included in the meta-analysis research by the literature review. This study followed up a Meta-analysis research approach. The meta-analysis of treatment effectiveness was the method used for data analysis and Hedge’s d was also used for the calculation of effect sizes. At the end of the study, it was found that cooperative learning have been quite effective than the traditional method. The overall effect size for cooperative learning based on random effects model was calculated as 1.2941 0,180 standard error and confidence interval 95% lower limit 0,9082 and upper limit 1,68 . This is a large effect size according to Cohen’s criteria
*Acar B. & Tarhan L. (2007). Effect of cooperative learning strategies on students’ understanding of concepts in
electrochemistry. International Journal of Science and Mathematics Education, 5, 349-373.
*Acar B. & Tarhan L. (2008). Effects of cooperative learning on students’ understanding of metallic bonding.
Research in Science Education, 38, 401–420.
Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Basili, P. A. & Sanford, J. P. (1991). Conceptual change and co-operative group work in chemistry. Journal of Research
in Science Teaching, 28(4), 293–304
*Bilgin, İ. (2002). The effect of cooperative learning approach based on conceptual change conditions on students'
understanding of chemical equilibrium. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bilgin, İ. & Geban, Ö. (2006). The effect of cooperative learning approach based on conceptual change condition on
students’ understanding of chemical equilibrium concepts. Journal of Science Education and Technology, 15(1),
31–46.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. (4.
Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
*Çinici, A. (2010). Kavramsal değişim yaklaşımına dayalı işbirlikli ve bireysel öğrenme etkinliklerinin 9. sınıf
öğrencilerinin difüzyon ve osmoz kavramlarını anlamalarına ve biyolojiye karşı tutumlarına etkisi.
(Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
*Çopur, T. (2008). Öğrencilerin Newton’un hareket kanunlarındaki kavram yanılgılarının giderilmesinde işbirlikli
öğrenmenin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Demirel, Ö. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Doymuş, K. (2007). Teaching chemical equilibrium with the jigsaw technique. Research in Science Education, 38(2),
249–260.
Ellis, P. D. (2010). The essential guide to effect sizes: Statistical power, meta-analysis, and the interpretation of
research results. Cambridge University Press, New York.
Esiobu, G. O., & Soyibo, K. (1995). Effects of concept and vee mapping under three learning modes on students’
cognitive achievement in ecology and genetics. Journal of Research in Science Teaching, 32(9), 971–995.
Frankel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. (7th edition). Boston:
McGraw-Hill.
*Genç, E. (2004). İlköğretim 7.sınıf öğrencilerinin fiziksel ve kimyasal değişimler konusunu anlamalarında işbirlikli
öğrenmenin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gijlers H.,& de Jong T. (2005). The relation between prior knowledge of students’ collaborative discovery learning
processes. Journal of Research in Science Teaching, 42, 264–282.
Goyak, A. M. (2009). The effects of cooperative learning techniques on perceived classroom environment and critical
thinking skills of preservice teachers. (Unpublished dissertation), The Faculty of the School of Education, Liberty
University.
Göçmen, G.B. (2003). Effectiveness of frequent testing over academic achievement: A meta analysis. (Doctoral
dissertation, Ohio University, Ohio, 2003). Retrieved from ProQuest Dissertations & Theses.
Gözübatık Tarım, K. (2003). Kubaşık öğrenme yönteminin matematik öğretimindeki etkinliği ve kubaşık öğrenme
yöntemine ilişkin bir meta analiz çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Adana.
Johnson, D. W., Johnson, R. T. &Stanne, M. B. (2000). Cooperative learning methods: a meta-analysis. Retrieved
February 08, 2013, from
http://www.ccsstl.com/sites/default/files/Cooperative%20Learning%20Research%20.pdf.
Johnson, D.W., Maruyama, G., Johnson, R., Nelson, D., &Skon, L. (1981). Effects of cooperative, competitive, and
individualistic goal structures on achievement: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 89, 47-62.
Kalaian, S. A. & Kasim, R. M. (2011, October). A Meta-Analysis of the Effectiveness of Small-Group Instruction
Compared to Lecture-Based Instruction in Science, Technology, Engineering, and Mathematics (STEM) College
Classes. Poster presented at the Principal Investigator (PI) meeting of the National Science Foundation’s (NSF)
REESE program. Washington, D.C.
Kalman, C. S., Morris, S., Cotting, C., & Gordon, R. (1999). Promoting conceptual change using collaborative groups in
quantitative gate way courses. American Journal of Physics, 67(7), 45–51.
Lumpe, A. T., &Staver, J. R. (1995). Peer collaboration and concept development: Learning about photosynthesis.
Journal of Research in Science Teaching, 32(1), 71–98.
Mori J. (2002). Task design, plan and development of talk-in-inter-action: An analysis of small group activity in a
Japanese language classroom. Applied Linguistics, 23, 323–347.
*Nakiboğlu, C. (2001). “Maddenin yapısı” ünitesinin işbirlikli öğrenme yöntemi kullanılarak kimya öğretmen
adaylarına öğretilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3),131-
143.
Özcan, Ş. & Bakioğlu, A. (2010). Bir meta analitik etki analizi: okul yöneticilerinin hizmet içi eğitim almalarının
göreve etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 201-212.
Özdemirli, G. (2011). İşbirlikli öğrenme yönteminin öğrencinin matematik başarısı ve matematiğe ilişkin tutumu
üzerindeki etkililiği: Bir meta-analiz çalışması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Adana.
*Öztürk, D. (2011). İlköğretim 6. ve 8. sınıf öğrencilerinin ayın evreleri konusunda kavram yanılgıları ve kavram
değişimlerinin işbirliğine dayalı ortamda incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Qin, Z, Johnson, D.W.,& Johnson, R.T. (1995). Cooperative versus competitive efforts and problem solving. Review of
Educational Research, 65(2), 129-143.
Saban, A. (2009). Öğrenme öğretme süreci yeni teori ve yaklaşımlar. (5. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Savaş, B. (2011). Öğrenme ve öğretim stratejileri. M. Arslan (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri 4. Baskı (s. 122-148).
Ankara: Anı Yayıncılık.
Senemoğlu, N. (2011). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Springer, L., Stanne, M. E., &Donovan, S. S. (1997). Effects of small-group learning on undergraduates in science,
mathematics, engineering, and technology: A meta-analysis. Madison, WI: National Institute for Science
Education. (NISE Research Monograph No. 11). Retrieved March 03, 2013, from,
http://www.wcer.wisc.edu/archive/nise/Publications/Research_Monographs/SPRINGER/SpringerALL.pdf.
Stevahn L., Johnson D. W., Johnson R. T., Green K. & Laginski A. M. (1997). Effects on high school students of conflict
resolution training integrating into English literature. Journal of Social Pschology, 137, 302–315.
*Tanel, Z. & Erol, M. (2008). Effects of cooperative learning on instructing magnetism: analysis of an experimental
teaching sequence. Latin-American Journal of Physics Education, 2(2), 124-136.
Tao P. K.,&Gunstone R. F. (1999). Conceptual change in science through collaborative learning at the computer.
International Journal of Science Education, 21(1), 39–57.
*Tarhan, L. & Acar Sesen, B. (2012). Jigsaw cooperative learning: acid–base theories. Chemistry Education Research
and Practice, 13, 307–313.
*Taşdemir, A. (2004). Fen bilgisi öğretmenliği kimya laboratuarı dersinde çözeltiler konusunun öğrenilmesinde
işbirlikli öğrenme yönteminin etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
Taştan Kırık, Ö.,& Boz, Y. (2012). Cooperative learning instruction for conceptual change in the concepts of chemical
kinetics. Chemistry Education Research and Practice, 13, 221–236.
*Taştan, Ö. (2009). Effect of cooperative learning based on conceptual change conditions on motivation and
understanding of reaction rate. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
*Tezcan, H.,& Uzun, M. (2007). Element ve bileşikler’in öğretiminde işbirlikçi ve geleneksel yöntemlerin
karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(13), 105–118.
*Tokatlı, R. F. (2010). Kavramsal değişim yaklaşımı, işbirlikli öğrenme ve bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin fen
başarısına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
*Ünlüsoy, M. (2006). Orta öğretim fizik müfredat konularından “impuls ve momentum” konularındaki kavram
yanılgılarının tespiti ve düzeltilmesinde işbirlikli yaklaşımın etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Vosniadou S. (2007). Conceptual change and education. Human Development, 50(1), 47–54.
Şen, Ş., & Yılmaz, A. (2013). İşbirlikçi Öğrenmenin Kavramsal Değişim Üzerindeki Etkisi: Bir Meta Analiz Çalışması. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 21-32.