AİLESİNDE ENGELLİ BİREY BULUNAN OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARININ SOSYAL BECERİLERİ VE PROBLEM DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Year 2013, Volume: 14 Issue: 2, 219 - 236, 01.05.2013

Sunay Doğru Gökhan Kayılı Erhan Alabay Özden Kuşçu Ayşegül Sarıkaya

Abstract

Bu araştırmada ailesinde engelli birey bulunan ve bir okul öncesi eğitim kurumuna devam eden beş-altı yaş çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu, ailesinde engelli birey bulunan ve okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5-6 yaş arası 17 kız ve 26 erkek, toplam 43 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde olup, araştırma verileri Merrel 1994 tarafından geliştirilen PKBS Okul Öncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği ve demografik bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS 16.0 sosyal bilimler için veri analizi paket programı kullanılarak, T-testi, ANOVA ve Kruskal Wallis Testi işlemleri yapılmıştır. Araştırma bulgularından ulaşılan genel sonuç; ailesinde engelli birey bulunan beş-altı yaş çocuklarının sosyal becerileri ve problem davranışları, engelli bireyin engel türüne göre farklılaşma göstermiştir; cinsiyet, kardeş sayısı ve engelli bireyin doğum sırası değişkenlerine göre bir farklılık göstermemiştir.

Keywords

Sosyal beceri, problem davranış, engelli birey, okul öncesi eğitim

Examining the Social Abilities and Problem Behaviors of the Child of Preschool Age with a Handicapped Individual in Family

Abstract

In this study, the aim is to examine through different variables the social abilities and problem behaviors of the five-six aged children who have handicapped individuals in their families and is attending a preschool education institution. The sample of the research is 5-6 years old 43 children in Konya, attending a preschool education institution connected to the Board of Education, 17 of whom are female, and 26 male. The research data has been collected using the PKPS Preschool and Kindergarten Behavior Scales developed by Merrell 1994 and demographic information form. To analyze the data, T-test, ANOVA and Kruskal Wallis analysis were applied using SPSS 16.0 data analysis for social sciences package program. At the end of the research it was found that there is no significant difference among the variables like gender, birth order, number of siblings, number of individuals in family and the identity of the handicapped person and the social ability and problem behaviors of the preschool children who have a handicapped individual in their families. When the social ability and problem behaviors are examined according to the type of disability in the families of the preschool children, while there are significant difference regarding the type of disability

Keywords

Social skills, problem behavior, handicapped individual, preschool education

References

• Akkök, F., Aşkar, P. ve Karancı, N. (1992). Özürlü bir çocuğa sahip anne babalardaki stresin yordanması. Özel Eğitim Dergisi, 2, 3-7.
• Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle sosyal beceri öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Aykır, T. ve Çiftci Tekinarslan, İ. (2012). Okul öncesi dönemdeki zihinsel yetersizliği olan ve olmayan çocukların sosyal becerilerinin ve problem davranışlarının karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 627-648.
• Batu, S. ve Kırcaali İftar, G. (2005). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bernfeld, G. A. & Peters, R. D. (1986). Social reasoning and social behaviour in reflective and impulsive children. Journal of Clinical Child Psychology, 15(3), 221-227.
• Birkan, B. (2002). Erken özel eğitim hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 3(2),99-109.
• Bulut, I. (1993). Ruh hastalığının aile işlevlerine etkisi. Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı.
• Bülbül, N. E. (2008). 4 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Calderalla, P. K & Merrell, W. (1997). Common dimensions of social skills of children and adolescents: A taxonomy of positive behaviors. Schools Psychology Review, 26(2), 264-278.
• Çiftçi, İ. ve Sucuoğlu, B. (2005). Bilişsel süreç yaklaşımıyla sosyal beceri öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Davis, T. & McAuley, C. (2008). An evaluation of the impact of the Webster-Stratton Incredible Years Parenting Programme. Southampton: Child Well Being Research Center.
• Elibol-Gültekin, S. (2008). 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Epperson, M. (1977). Families in sudden crisis. Social Work in Health Care, 2, 265-273.
• Friedrich, W. N. (1979), Predictors of the coping behavior of mothers of handicapped children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47(6), 1140-1141.
• Gaddis, L. R. & Martin, R. P. (1989). Relationship among measures of impulsivity for preschoolers. Journal of Psychoeducational Assessment, 7(4), 284-295.
• Gresham, F. M. (1997). Social competence and students with behavior disorders: Where we’ve been, where we are, and where we should go. Education and Treatment of Children, 20(3), 233-250.
• Gresham, F. M. ve Elliott, S. N. (1990). Social skills rating system manual. Circle Pines MN: American Guidance Service.
• Gülay, H. (2004). Korunmaya muhtaç çocuklarla ailesi ile yaşayan 6 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Günindi, Y. (2011). Bağımsız anaokullarına ve anasınıflarına devam eden çocukların sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 133-144.
• Kapıkıran, A. N., İvrendi, B. A. & Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 19-28.
• Koçak, N.ve Tepeli, K. (2004). 4-5 yaş çocuklarında sosyal ilişkiler ve işbirliği davranış- larının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi. I. Uluslar Arası Okul Öncesi Eğitim Kongresi. Bildiri Kitabı Cilt II (9-21). İstanbul: Ya-Pa Yayıncılık.
• Koçyiğit, S. ve Kayılı, G. (2008). Montessori eğitimi alan ve almayan anaokulu çocuklarının sosyal becerilerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 511-516.
• Laurie, M., Fortier L. W. & Richard L. W. (1984), Family crisis following the diagnosis of a handicapped child. Family Relations, 33(1), 13-24.
• Leffert, J. S., Siperstein, G. N. & Millikan, E. (2000). Understanding social adaptation in children with mental retardation: a social-cognitive perspective. Exceptional Children, 66(4), 530-545.
• Lyon, M. A., Albertus, C., Birkinbine, J. & Naibi, J. (1996). A validity study of the social skills rating system–teacher version with disabled and nondisabled preschool children. Perceptual and Motor Skills, 83(1), 307-316.
• Mattsson, A. (1972), Long-term physical illness in childhood: A chal- lenge to psychosocial adaptation. Pediatrics, 50, 801-811.
• Merrel, K. W. (1994). Preschool and kindergarten behavior scales test manuel. Brandon: Clinical Psyhcholgy Publishing Company.
• Orhan, M. (2010). Okulöncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğ- rencilerin sosyal becerileri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Poyraz Tüy, S. (1999). 3-6 yaş arasındaki işitme engelli ve işiten çocukların sosyal beceri ve problem davranışları yönünden karşılaştırılmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Reid, M. J., Webster-Stratton, C., & Hammond, M. (2007) Enhancing a classroom social competence and problem-solving curriculum by offering parent training to families of moderate-to-high-risk elementary school children. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 26(4), 605-620.
• Sabornie, E. J. & Beard, G. H. (1990). Teaching social skills to students with mild handicaps. Teaching Exceptional Children, 23(1), 35-38.
• Sandalcı, F. S. (2002). Özürlü çocuğu olan aileler ve sosyal hizmet mesleği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(1), 95-102.
• Seçer, Z., Çeliköz, N., Koçyiğit, S., Seçer, F. ve Kayılı, G. (2010). Social skills and problem behaviours of children with different cognitive styles who attend preschool education. Australian Journal of Guidance & Counselling, 20(1), 91- 98.
• Spink, D. (1976), Crisis intervention for parents of the deaf child. Health and Social Work, 1, 140-160.
• Stinnett, T. A., Oehler- Stinnett, J. & Stout, L. J. (1989). Ability of the social skills rating system teacher version to discriminate behavior disordered, emotionally disturbed, and nonhandicapped students. School Psychology Review, 18, 526-535.
• Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Şenel, H. G. (1995). Yetersizliğe sahip kardeşi olanlarla, olmayanların yetersizliğe yönelik tutumları ve kaygı düzeyleri yönünden karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi,2,33-39.
• Webster-Stratton, C. & Reid, M. J. (2003). The Incredible Years Parents, Teachers and Child Training Series: A multifaceted treatment approach for young children with conduct problems. In A. Kazdin & J. Weisz, (Ed.), Evidence-based psychotherapies for children and adolescents. (pp. 224-240). Washington D.C.: Guilford Press.