TÜKETİM KÜLTÜRÜ BAĞLAMINDA MUHAFAZAKÂR KADIN BEDENİ VE MODERNLEŞME PRATİKLERİ:ÂLÂ VE AYSHA DERGİLERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Sayı: 19, 38 - 69, 29.04.2022

Ebru Yıldız Günenç

Öz

Küreselleşme ile ürünlerin alım satımında daha fazla insanın sürece dâhil olması mal ve hizmetlerin üretim kapasitesinde artışa neden olmuş; bu kapasite artışı tüketimi ve tüketim kültürünü dayatmıştır. İslami sermaye; Adalet ve Kalkınma Partisi’nin 2002 yılında genel seçimleri kazanmasının ardından, neo-liberal piyasa ekonomisinin sunduğu olanakları da kullanarak, sosyoekonomik statüde yükselişe geçmiştir. Türkiye’de İslami tüketim piyasasının gelişmesi ile birlikte, muhafazakâr kesime hitap eden İslami moda kadın dergileri de yayın hayatına girmiştir. Söz konusu dergiler, yayın politikalarında, İslami muhafazakâr kadınların kamusal alandaki giyim kuşam tarzlarına yol göstermeyi ve İslami modayı belirlemeyi hedeflemektedir. Bu çalışmanın amacı İslami kesime hitap eden Âlâ ve Aysha dergilerinde İslami muhafazakâr kadınların tüketim kültürüne eklemlenmesi amacıyla kullanılan söylem stratejilerinin ortaya çıkarılmasıdır. Dergilerin metinlerinde sıklıkla kullanılan kavramlar: klas olmak, güzelliğini keşfetmek, kendi stilini oluşturmak, asalet, zarafet, şıklık, şıklığa şıklık katmak, şıklık yarışı içinde olmak ışıltı, aristokrat görünüm, saray esintileri, neyi-nerede-ne zaman giyeceğini bilmek vb.dir. Çalışmada tesettürlü kadının giyimine veya beğenilerine rehberlik etmek amacıyla ilk tesettür modası dergisi olması nedeniyle Âlâ dergisi ve yayın hayatına devam eden dindar muhafazakâr orta ve üst-orta sınıf çalışan ve çalışmayan kadınlara seslenen Aysha dergisi ele alınmaktadır. Çalışmada feminist metodoloji takip edilerek eleştirel söylem analizi tekniği kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhafazakâr Moda Dergileri, Tüketim Kültürü, Muhafazakâr Kadın

Kaynakça

• Aktaş, C. (2007). Bir Hayat Tarzı Eleştirisi: İslamcılık. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Arat, Y. (1998). Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar. S. Bozdoğan ve R. Kasaba (Ed.), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik i inde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ayata, A. ve Tütüncü, F. (2008). Party Politics of the AKP (2002-2007) and the Predicatements of Woman at the Intersection of the Westernist, Islamist and Feminist Discourses in Turkey. Gender and Diversity in the Middle East and North Africa. 35(3), ss. 363-384.
• Ayparçası F. ve Kırılmaz, H. (2016). Modernizm ve Postmodernizm Süreçlerinin Tüketim Kültürüne Yansımaları. İnsan ve İnsan Dergisi, 3(8), ss. 32-58.
• Barbarosoğlu, F. (2013). Şov ve Mahrem. İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu Söylenceleri Yapıları (Çev. H. Deliçaylı ve F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999).  Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar (Çev. Ü . Öktem.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Berger, J. (1986). Görme Biçimleri ( Çev. Y. Salman). İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay, F. (2010). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Binark, M. ve Kılı bay B. (2002). Tüketim Toplumu Bağlamında Türkiye’de  Örtünme Pratiği ve Moda İlişkisi. Ankara: Konrad- Adenauer Vakfı.
• Birkalan H. (2009). Türkiye’ de Feminizmi ve Antropolojiyi Yeniden Düşünmek: Feminist Antropoloji  zerine Eleştirel Bir Deneme. Cogito Dergi Feminizm, sayı:58, ss. 285-338. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bocock, R. (2009). Tüketim ( Çev. İ. Kutluk). Ankara: Dost Yayınevi.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar Türkiye’de Siyas  İdeolojiler. Ankara: İletişim Yayınları.
• Coward, R. (1984). Kadınlık Arzuları ( ev. A. Türker). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çakır, R. (2000). Direniş ve İtiaat: İki İktidar Arasında İslamcı Kadın. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Dağtaş, E. (2006). Tüketim Kültürü, Yaşam Tarzları, Boş Zamanlar ve Medya Üzerine Bir Literatür Taraması, Eğitim-Bilim-Toplum Dergisi, 4(14), ss. 4-3.
• Dedeoğlu, A.  . ve Savaş ı, İ. (2005). Tüketim Kültüründe Beden Güzelliği ve Yemek Yeme Arzuları: Kadınların Tüketim Pratiklerine Yansıması, Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1), ss. 77-87.
• Donavan, J. (2001). Feminist Teori ( Çev. A. Bora, M. Ağduk Gevrek ve F. Sayılan). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fairclough, N. ve Wodak, R. (1998). Critical Discourse Analysis. van Dijk, Teun A. (Ed.), Discourse as Social Interaction i inde ss. 258–284. London: Sage,
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü ( Çev. M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Seçme Yazılar:  Özne ve İktidar. İstanbul. Ayrıntı Yayınları.
• Friedan, B. (1983). Kadınlığın Gizemi: Kadınlar İçin Yeni Bir Dönem Başlatan Kitap ( Çev. T. Mertoğlu). İstanbul: E Yayınları.
• Göle, N. (2011). Modern Mahrem, Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gültekin, M. (2007). Tarihselliği Bağlamında Tüketim Kültürü. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9, ss. 81-96.
• Haenni, P. (2014). Piyasa İslamı, İslam Suretinde Neoliberalizm (Çev. L. Ünsaldı). Ankara: Heretik Yayınları.
• İlyasoğlu, A. (2013).  rtülü Kimlik, İslamcı kadın Kimliğinin Oluşum  ğeleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kadıoğlu, A. (1998). Cinselliğin İnkarı: Büyük Toplumsal Projelerin Nesnesi olarak Türk Kadınları. A. Berktay Hacımirzaoğlu (Ed.), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde ss. 89-101. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Kara, Z. (2015). Beden Sosyolojisinden Ölüm Sosyolojisine: İnterDisipliner bir Yaklaşım. K. Canatan (Ed.), Beden Sosyolojisi i inde ss. 23-44. İstanbul: Açılım Kitap Yayınları.
• Köse, E. (2014). Sessizliği Söylemek Dindar Kadın Edebiyatı, Cinsiyet ve Beden. Ankara: İletişim Yayınları.
• Kömeçoğlu, U. (2007). Kimlik Mekan Gündelik Hayat. İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Lazar, M. M. (2005). Feminist Critical Discourse Analysis: Gender, Power and Ideology in Discourse. New York: Palgrave Macmillan.
• Scott, J. W. (2010). Toplumsal Cinsiyet Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 12, ss. 112-138.
• Simmel, G. (2003). Modern Kültürde  atışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Odabaşı, Y. (1999). Tüketim Kültürü. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Özbay, C., Terzioğlu, A., ve Yasin, Y. (2011). Neoliberalizm ve Mahremiyet Türkiye’de Beden, Sağlık ve Cinsellik. İstanbul: Metis Yayınları.
• Özbolat, A. (2015). Kapitalizme Eklemlenme Dindar Orta Sınıfta Tüketim Kültürü. Adana: Karahan Kitabevi.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey.
• Yankaya, D. (2014). Yeni İslami Burjuvazi Türkiye Modeli. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yılmaz, Z. (2015). Dişil Dindarlık İslamcı Kadın Hareketinin Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnternet Kaynakları https://islamansiklopedisi.org.tr/suslenme. (Erişim Tarihi: 02.06.2021).