Wittgenstein’da Etik ve Estetiğin Bakış Açısı Etkisi Üzerine

Yıl 2023, Sayı: 2, 21 - 33, 19.10.2023

Alper Yavuz

Öz

Wittgenstein Tractatus’ta anlamlı bir tümcenin işlevinin bir şey durumunu öne sürmek olduğunu belirtir ve böyle yapmayan bütün tümceleri anlam alanının dışına bırakır. Buna karşılık anlam alanının dışında kalan tümceler işlevsiz değildirler; onlar bir şeyleri gösterebilirler. Bu söylemek/göstermek ayrımı Tractatus için temel önemde olsa da ayrımın göstermek ile ilgili kısmını Wittgenstein yeterince açıklamaz. Bu yazıda bu kavramın özellikle de etik ve estetik söz konusu olduğunda bir bakış açısını göstermek olarak anlaşılabileceğini öne süreceğim. Algı çalışmalarında yaygın bir kavram olan bakış açısı, dilbilim alanına özellikle metafor konusundaki çalışmalarla taşınmıştır. Bir metaforun belirli bir bakış açısı etkisi yaptığı sıklıkla söylenir. Wittgenstein’ın “göstermek” derken anlatmak istediği bir bakış açısı kazandırmak olarak yorumlanabilir.

Anahtar Kelimeler

anlamsız, anlam dışı, söylemek/göstermek ayrımı, bakış açısı, etik-estetik

Kaynakça

• Anscombe, G. E. M. (1965). An Introduction to Wittgenstein’s Tractatus. 2. bs. New York: Harper Torchbook.
• Camp, E. (2006). Metaphor and That Certain ‘Je Ne Sais Quoi’. Philosophical Studies 129.1, ss. 1–25.
• — (2017). Why Metaphors Make Good Insults: Perspectives, Presupposition, and Pragmatics. Philosophical Studies 174.1, ss. 47–64.
• Child, W. (2011). Wittgenstein. Londra ve New York: Routledge.
• Davidson, D. (1978). What Metaphors Mean. Critical Inquiry 5.1, ss. 31–47.
• Dummett, M. (1991). The Logical Basis of Metaphysics. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Garrett, B. (2011). What is This Thing Called Metaphysics? 2. bs. Londra ve New York: Routledge.
• Irzık, G. (1992). Wittgenstein ve Carnap: Tractatus’un Mantıkçı Pozitivizme Etkisi. Felsefe Tartışmaları 11. Kitap, ss. 59—82.
• Kemp, G. (2018). What is This Thing Called Philosophy of Language. 2. bs. Londra ve New York: Routledge.
• Magidor, O. (2013). Category Mistakes. Oxford: Oxford University Press.
• Morris, M. (2008). Wittgenstein and the Tractatus. Londra ve New York: Routledge.
• Russell, B. (2002). Introduction (D. F. Pears ve B. F. McGuinness, Çev.). Wittgenstein, Ludwig. Tractatus Logico-Philosophicus içinde. Londra ve New York: Routledge, ss. ix–xxv.
• Soykan, Ö. N. (2006). Felsefe ve Dil. Wittgenstein Üstüne Bir Araştırma. 2. bs. İstanbul: MVT Yayıncılık.
• Wittgenstein, L. (1965). A Lecture on Ethics. The Philosophical Review 74.1, ss. 3–12.
• — (2002). Tractatus Logico-Philosophicus (D. F. Pears ve B. F. McGuinness, Çev.). Londra ve New York: Routledge.
• — (2005). Tractatus Logico-Philosophicus (O. Aruoba, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• — (2007). Felsefi Soruşturmalar (H. Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.