100. Yıl Dönümünde Maraş Savunması Bağlamında Ders Kitaplarında "Biz" ve "Onlar"

Yıl 2020, "Milli Mücadele'nin 100. Yılında Kahramanmaraş" Özel Sayısı, 43 - 58, 01.04.2020

İrfan Davut Çam , Murat Yılar

https://doi.org/10.33437/ksusbd.659765

Öz

Bu çalışmanın amacı, Millî Mücadele sürecinde cereyan eden Maraş Savunması'na dair günümüz ders kitaplarında yer bulan satırları temel alarak "biz" ve "onlar"a ilişkin açıklamaları analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışma, nitel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın veri kaynaklarını günümüzde farklı kademelerde okutulan Sosyal Bilgiler ve Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ders kitapları oluşturmuştur. Bu ders kitaplarından, 1 adet 4. sınıf Sosyal Bilgiler, 2 adet 8. sınıf ve 1 adet 12. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük olmak üzere toplam 4 adet seçilmiştir. Kitaplar seçilirken, anılan konuyu içermiş olmalarına ve Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın onayından geçmiş olmalarına dikkat edilmiştir. Söz konusu ders kitaplarından çalışmanın konusuna ilişkin verilerin toplanması amacıyla doküman analizi yöntemine başvurulmuştur. Bu yöntemle toplanan veriler, içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda, Maraş Savunması bağlamında ders kitaplarında "biz"e ve "onlar"a dair önemli ve dikkat çekici noktalar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ders Kitapları, Maraş Savunması, "Biz" ve "Onlar"

"We" And "They" In The Textbooks Within The Context Of The Marash Defence At Its Centenary

Öz

The aim of this study is to analyse the explanations with regard to "we" and "they" based upon the narrative of the Marash Defence which is found in the today's textbooks. The study was designed as a qualitative research to this end. The data sources of the study consist of Social Studies and the Republic of Turkey Revolution History and Kemalism textbooks taught in the different grade today. In this scope, 4 of these textbooks were chosen in total. 1 of them is Social Studies textbook taught in fourth-grade and 3 of them are the Republic of Turkey Revolution History and Kemalism textbooks. It should be emphasized that students read the last textbooks at the eighth and twelfth grades. In the selection of these textbooks, it was taken into consideration that they included the subject above-mentioned and that they were approved by the Head Council of Education and Morality of the Ministry of National Education. Document analysis method was employed to collect data related to the subject of the study from the textbooks in question. Collected data were analysed with the content analysis technique. In result of the analysis, important and remarkable points were identified about "we" and "they" within the context of the Marash Defence in the textbooks.

Anahtar Kelimeler

Textbooks, Marash Defence, "We" and "They"

Kaynakça

• Akbıyık, Yaşar (1999), Millî Mücadelede Güney Cephesi (Maraş), AKDTYK-Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara.
• Aykaç, Şafak (2013), "Şehitlik ve Türkiye'de Militarizmin Yeniden Üretimi: 1990-1999", Erkek Millet-Asker Millet: Türkiye'de Militarizm, Milliyetçilik, Erkek(lik)ler, (Der. N. Yeşim Sünbüloğlu), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Bauman, Zygmunt (2010), Sosyolojik Düşünmek, (7. Baskı), (Çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Bowen, Glenn A. (2009), "Document Analysis as a Qualitative Research Method", Qualitative Research Journal, Vol.9, No:2, pp.27-40.
• Bilgin, Nuri (2013), Tarih ve Kolektif Bellek, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• Çabuk, Mustafa (2018), "Amerika Birleşik Devletleri Gazetelerinde Maraş Savunması", GÜ-Sosyal Bilimler Dergisi, C.17, S.1, ss.362-370.
• Çayır, Kenan (2014), "Biz" Kimiz? Ders Kitaplarında Kimlik, Yurttaşlık, Haklar: Ders Kitaplarında İnsan Hakları III Projesi-Tarama Sonuçları, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Dragonas, Thalia (2015), "Tehdit Altındaki Milli Kimlikle Başa Çıkmak", Tarih Eğitimi ve Tarihte "Öteki" Sorunu: 2. Uluslararası Tarih Kongresi Tebliğler, (2. Baskı), (Yay. Haz. A. Berktay & H. Can Tuncer), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss.113-124.
• Eyicil, Ahmet (2005), "Maraş Savunması", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXI, S.61, ss.47-75.
• Gutek, Gerald L. (2014), Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Güvenç, Bozkurt (1995), Türk Kimliği: Kültür Tarihinin Kaynakları, (3. Baskı), Remzi Kitabevi, İstanbul.
• İnal, Kemal (2004), Eğitim ve İktidar: Türkiye'de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Kerr, Stanley E. (1973), The Lions of Marash: Personal Experiences with American Near East Relief, 1919-1922, State University of New York Press, Albany.
• Krippendorff, Klaus (2004), Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, (2nd Edition), Sage Publications, California.
• Manning, M. Lee & Baruth, Leroy G. (2004), Multicultural Education of Children and Adolescents, (4th Edition), Allyn & Bacon, USA.
• Millas, Herkül (1989), Türk-Yunan İlişkilerine Bir Önsöz: Tencere Dibin Kara..., Amaç Yayıncılık, İstanbul.
• Oran, Baskın (1993), "Milliyetçilik Nedir, Ne Değildir, Nasıl İncelenir?", Birikim, S.45/46, ss.43-48.
• Parlak, İsmet (2005), Kemalist İdeoloji'de Eğitim: Erken Cumhuriyet Dönemi Tarih ve Yurt Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Pingel, Falk (2004), Tarihi Öğrenmek ve Öğretmek: Ders Kitaplarını Araştırma ve Düzeltme Rehberi-Unesco, (2. Baskı), (Çev. N. Elhüseyni), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Safran, Mustafa & Ata, Bahri (1996), "Barışçı Tarih Öğretimi Üzerine Çalışmalar: Türkiye'de Tarih Ders Kitaplarında Yunanlılara İlişkin Kullanılan Dil ve Yunanlılara İlişkin Öğrenci Görüşleri", Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, No.1, pp.11-26.
• Schmid, Wilhelm (2017), Düşmanlığın Faydaları, (Çev. Tanıl Bora), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Schnapper, Dominique (2005), Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki İle İlişki, (Çev. A. Sönmezay), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Şavkılı, Cengiz (2017), "Maraş'ın Kurtuluş Bayramı Kutlamaları ve Basına Yansımaları (1920-1950)", AÜ-Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C.16, S.61, ss.309-340.
• Şimşek, Ahmet & Alaslan, Funda (2014), "Milliyetçi Tarihten Milli Tarihe, Çatışmacı Eğitimden Barışçı Eğitime Doğru Türkiye'de Tarih Ders Kitapları", Akademik Bakış Dergisi, No.40.
• Tekeli, İlhan (2015), "Tarih Yazıcılığı ve Öteki Kavramı Üzerine Düşünceler", Tarih Eğitimi ve Tarihte "Öteki" Sorunu: 2. Uluslararası Tarih Kongresi Tebliğler, (2. Baskı), (Yay. Haz. A. Berktay & H. Can Tuncer), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss.1-6.
• Ünalp, F. Rezzan (2018), "Birinci Dünya Harbi Sonunda Maraş'ın İtilaf Devletlerince İşgali ve Maraş Savunması", Gazi Akademik Bakış Dergisi, C.11, S.22, ss.205-235.
• Van Dijk, Teun (2015), "Söylem ve İdeoloji: Çokalanlı Bir Yaklaşım", Söylem ve İdeoloji, (Genişletilmiş 2. Baskı), (Haz. B. Çoban & Z. Özarslan), Su Yayınevi, İstanbul, ss.15-100.
• Yakar, İbrahim Halil (2018), "Antep Savunması Ana Kaynaklarında Maraş", GÜ-Ayıntab Araştırmaları Dergisi, C.1, S.1, ss.49-62.
• Yetişgin, Mehmet (2004), "Ermenilerin Maraş'tan Ayrılmaları, 1920-1922", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XX, S.58, ss.65-81. Yıldırım, Ali & Şimşek, Hasan (2013), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (9. Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Not: Araştırmada veri kaynağı olarak başvurulan ders kitaplarına, "materyal ve yöntem" bölümünde yer verildiği için burada tekrara gidilmemiştir.