Examining the mediating role of proactive career behaviors in the relationship between self efficacy, openness to experience, exploration and career adaptability of university students

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 573 - 595, 30.11.2025

Ahmet Güneşlice , Fulya Cenkseven Önder , Bilal Kaya

https://doi.org/10.33400/kuje.1612922

Abstract

The 21st century working life includes many factors such as variability, uncertainty, complexity and ambiguity. Today's business and working world needs individuals who can take responsibility in shaping their career life, adapt to innovations, turn crises into opportunities and exhibit proactive career behaviors. Therefore, it is important to identify the variables that strengthen the career adaptability of university students who are in the process of transition from school life to work life. This study examined the mediating role of proactive career behaviors in the relationship between self-efficacy, openness to experience, sense of exploration and career adaptability of university students. The participants of the study consisted of a total of 340 university students, 235 (69.1%) of whom were female and 105 (30.9%) of whom were male. ‘General Self-Efficacy Scale’, ‘Curiosity and Exploration Scale’, ‘Five-Factor Personality Trait Scale’, ‘Proactive Career Behaviors Scale’ and ‘Career Adaptability Scale’ were used as data collection tools. Data were analyzed using correlation analysis and regression analysis based on the bootstrap method. Path analysis was used to test direct and indirect relationships. As a result of statistical analyses, it was found that proactive career behaviors were positively related to self-efficacy, openness to experience, exploration and career adaptation and proactive career behaviors had a mediating effect on the relationship between self-efficacy, openness to experience, exploration and career adaptation. Increasing individuals' proactive career behaviors, and strengthening their feelings of self efficacy, openness to experience, and exploration will contribute positively to their career adaptability. Based on these findings, the strengths and limitations of the study were discussed, and recommendations were made for practitioners and researchers.

Keywords

career adaptability , exploration , openness to experience , self-efficacy , proactive career behaviors

Üniversite öğrencilerinin özyeterlik, deneyime açıklık ve keşif ile kariyer uyumu arasındaki ilişkide proaktif kariyer davranışlarının aracı rolünün incelenmesi

Abstract

21. yüzyılın çalışma yaşamı; değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve muğlaklık gibi birçok faktörü içerisinde barındırmaktadır. Günümüz iş ve çalışma dünyası kariyer yaşamını şekillendirmede kendi sorumluluğunu alabilen, yeniliklere uyum sağlayabilen, krizleri fırsata çevirebilen ve proaktif kariyer davranışları sergileyen bireylere ihtiyaç duymaktadır. Bu yüzden okul yaşamından iş yaşamına geçiş sürecinde olan üniversite öğrencilerinin kariyer uyumlarını güçlendiren değişkenlerin açığa çıkarılması önemli görülmektedir. Bu araştırma ile üniversite öğrencilerinin özyeterlik, deneyime açıklık ve keşif duygusu ile kariyer uyumları arasındaki ilişkide proaktif kariyer davranışlarının aracı rolü incelenmiştir. Araştırmanın katılımcılarını 235’i (%69.1) kadın, 105’i (%30.9) erkek olmak üzere toplamda 340 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak “Genel Özyeterlik Ölçeği”, “Merak ve Keşfetme Ölçeği”, “Beş Faktörlü Kişilik Özelliği Ölçeği”, “Proaktif Kariyer Davranışları Ölçeği” ve “Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi, korelasyon analizi ve bootstrap yöntemine dayalı regresyon analizi ile yapılmıştır. Doğrudan ve dolaylı ilişkileri test etmek için yol analizi kullanılmıştır. İstatiksel analizler sonucunda proaktif kariyer davranışlarının, özyeterlik, deneyime açıklık ve keşif ile kariyer uyumu ile pozitif yönlü ilişkili olduğu ve proaktif kariyer davranışlarının özyeterlik, deneyime açıklık ve keşif ile kariyer uyumları arasındaki ilişkide aracılık etkisine sahip olduğu bulunmuştur. Bireylerin proaktif kariyer davranışlarını geliştirmek, özyeterlik, deneyime açıklık ve keşfetme duygularını güçlendirmek kariyer uyumlarına olumlu katkı sağlayacaktır. Ulaşılan sonuçlar neticesinde çalışmanın güçlü yönleri ve sınırlılıkları tartışılmış, uygulayıcı ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

kariyer uyumu , keşif , deneyime açıklık , özyeterlik , proaktif kariyer davranışları

Ethical Statement

Araştırma Etiği Bu araştırmanın planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Katılımcılara çalışma hakkında bilgi verilmiş ve bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formu imzalatılmıştır. Araştırmanın katılımcıları çalışmaya gönüllü olarak katılan üniversite öğrencilerinden oluşmaktadır. Katılımcılara araştırmanın hangi amaçla yapıldığı ve sonuçlarının nasıl kullanılacağı ile ilgili bilgiler araştırmacılar tarafından sunulmuştur. Ayrıca araştırma için etik komite onay izni ve gerekli diğer izinler alınmıştır. (90495183 - 29/03/2024/ 972253 sayılı Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü) Etik kurul izin bilgileri Etik değerlendirmeyi yapan kurul adı: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Etik değerlendirme karar tarihi: 29/03/2024 Etik değerlendirme belgesi sayı numarası: 972253-90495183

Supporting Institution

Finansal Destek Yazarlar olarak, araştırmanın gerçekleştirilmesi sürecine yönelik herhangi bir finansal destek beyanımız bulunmamaktadır.

Thanks

Destek ve Teşekkür Yazarlar olarak, araştırmanın gerçekleştirilmesi sürecine yönelik herhangi bir destek ya da teşekkür beyanımız bulunmamaktadır.

References

• Ağ, C. & Balcı, O. (2018). Psikolojik örgütsel sermayenin merak ve keşfetme ile ilişkisi: Bir bilişim sektörü örneği. International Social Sciences Studies Journal, 4(24), 5173-5180.
• Alderotti, G., Vignoli, D., Baccini, M., & Matysiak, A. (2021). Employment instability and fertility in Europe: A meta-analysis. Demography, 58(3), 871-900. https://doi.org/10.1215/00703370-9164737
• Alkan, N. (2007). Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ankara: Yayınlanmamış Araştırma.
• Akbaba, M., & Özel, G. (2021). Turizm eğitimi alan öğrencilerin proaktif kişilik, kariyer uyum yetenekleri ile yaşam doyumu arasındaki ilişki. Turkish Studies-Social Sciences, 16(5).1659. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.52151
• Aktaş, E., & Şahin, C. (2019). Üniversitesi Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri İle Kariyer Uyum Yetenekleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Necmettin Erbakan Üniversitesi Örneği. Tam metin kitabi full text book. https://www.researchgate.net/profile/Ahmet-Kara 2/publication/338403135_Psikolojik_Danisma_Egitimdeki_Psikolojik_Danisma_Beceri_EgitimProgramlarinin_Kuramsal_Degerlendirilmesi/links/5e12f9cda6fdcc283759b54f/Psikolojik-Danisma-Egitimdeki-Psikolojik-Danisma-Beceri-EgitimProgramlarinin-Kuramsal-Degerlendirilmesi.pdf#page=85
• Aypay, A. (2010). The adaptation study of General Self-Efficacy (GSE) Scale to Turkish. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 11(2). 113-131.
• Bacanlı, H., & Türk Kurtça, T. (2020). Eğitim psikolojisi açısından merak: Genel bir değerlendirme. HAYEF: Journal of Education, 17(1); 103-120. https://doi.org/ 10.5152/hayef.2020.1923
• Baltacı, N., & Baydın, N. Ü. (2023). Hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik, girişimcilik, merak ve keşfetme özelliklerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(2), 1440-1454. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1164998
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: a meta‐analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1991.tb00688.x
• Bateman, T. S., & Crant, J. M. (1993). The proactive component of organizational behavior: A measure and correlates. Journal of Organizational Behavior, 14(2), 103-118. https://doi.org/10.1002/job.4030140202
• Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a short form of the career decision-making self-efficacy scale. Journal of Career Assessment, 4(1), 47-57. https://doi.org/10.1177/106907279600400103
• Bodur, G. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik (inovasyon) düzeyleri ile girişimcilik eğilimleri arasındaki ilişki. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(2), 139-148 https://doi.org/10.17681/hsp.349105
• Boğazlıyan, E. E., Yalçın, S., & Avşaroğlu, S. (2023). Kariyer stresi ve kariyer adanmışlığı ilişkisinde bir yordayıcı olarak öğretmenlik mesleğine yönelik tutumun incelenmesi: Necmettin Erbakan Üniversitesi pedagojik formasyon öğrencileri örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 613-620. https://doi.org/10.33206/mjss.1146653
• Boudreau, J. W., Boswell, W. R., & Judge, T. A. (2001). Effects of personality on executive career success in the United States and Europe. Journal of Vocational Behavior, 58(1), 53-81. https://doi.org/10.1006/jvbe.2000.1755
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Costa Jr, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and Individual Differences, 13(6), 653-665. https://doi.org/10.1016/0191-8869(92)90236-I
• Çark, Ö. (2021). Özgüven ve kariyer uyum yeteneklerinin bireysel gelişim inisiyatifi üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 3222 -3235.https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1319
• Çelik, E., & Topçuoğlu, P. (2017). Proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki ilişkide aracılık etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1221-1240. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338819
• Çini, P. E. (2014). Yönetici ve çalışanların proaktif kişilik özellikleri ve ilişkisel bağımlı benlik düzeylerinin karşılaştırılması. (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Demircioğlu, H., Özdemir, Ö., Özben, H., & Yılmaz, E. (2023). Günümüz öğrencilerinde kariyer kararı öz-yeterliği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(2), 326-358. https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/77097/1272197
• De Vos, A., De Clippeleer, I., & Dewilde, T. (2009). Proactive career behaviours and career success during the early career. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82(4), 761-777. https://doi.org/10.1348/096317909X471013
• Doğanülkü, H. A. (2024). Life goals and proactive career behaviors: The mediating role of visions about the future and the moderating role of intolerance of uncertainty. Current Psychology, 43(1), 72-84. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03236-2
• Doğanülkü, H. A., & Güneşlice, A. (2022). The moderating role of career decision regret in the relationship between visions about the future and proactive career behaviors: Turkey sample. EKEV Akademi Dergisi, (91), 75-91. https://doi.org/10.17753/sosekev.1107761
• Doğanülkü, H. A., & Korkmaz, O. (2023). The role of proactive personality and general self-efficacy in proactive career behavior: a mediation model. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 1-25.https://doi.org/10.1007/s10775-023-09597-9
• Doğanülkü, H. A., & Tanrıtanır Bozpınar, Z., (2022). Umutsuzluğun proaktif kariyer davranışları üzerindeki etkisinde algılanan sosyal desteğin düzenleyici rolü. Social Sciences Studies Journal, 8, 25-31. https://doi.org/10.26449/sssj.3716
• Duffy, R. D., Douglass, R. P., & Autin, K. L. (2015). Career adaptability and academic satisfaction: Examining work volition and self efficacy as mediators. Journal of Vocational Behavior, 90, 46-54. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.07.007
• Duru, H., & Gültekin, F. (2020). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin kariyer stresleri, kariyer uyum yetenekleri ve mentörlük arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(1), 328-337. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/article/680056
• Düzgün, M., & Çelik, M. (2020). Turizm ve otelcilik meslek yüksekokulu öğrencilerinin öz yeterlik inançlarının turizm işletmelerinde kariyer beklentisi üzerindeki etkisinde demografik değişkenlerin düzenleyici rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 475-507. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.591802
• Ebenehi, A. S., Rashid, A. M., & Bakar, A. R. (2016). Predictors of career adaptability skill among higher education students in Nigeria. International Journal for Research in Vocational Education and Training (IJRVET), 3(3), 212-229. http://hdl.handle.net/10419/149570
• Eby, L. T., Butts, M., & Lockwood, A. (2003). Predictors of success in the era of the boundaryless career. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(6), 689-708. https://doi.org/10.1002/job.214
• Emir, E., & Yıldız, K. (2023). Merak ve keşfetme ile durumsal içsel motivasyonun rekreasyonel akış deneyimini yordayıcı etkisi: Doğa sporcuları üzerine bir araştırma. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(3), 703-714. https://doi.org/10.38021asbid.1212113
• Ertekin, A. B. (2021). Kariyer adanmışlığı ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: üniversite öğrencileri üzerine bir Araştırma. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 128-141. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunibesyo/issue/65179/837330
• Eryılmaz, A., & Kara, A. (2018). A career adaptability model for pre-service teachers. Erzincan University Journal of Education Faculty, 20(2), 352-365. https://doi.org/10.17556/erziefd.322596
• Fayombo, G. (2010). The relationship between personality traits and psychological resilience among the Caribbean adolescents. International Journal of Psychological Studies, 2(2), 105-105. https://ideas.repec.org/a/ibn/ijpsjl/v2y2010i2p105.html
• Fuller Jr, B., & Marler, L. E. (2009). Change driven by nature: A meta-analytic review of the proactive personality literature. Journal of Vocational Behavior, 75(3), 329-345. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2009.05.008
• Gadassi, R., Gati, I., & Wagman-Rolnick, H. (2013). The adaptability of career decision-making profiles: Associations with self-efficacy, emotional difficulties, and decision status. Journal of Career Development, 40(6), 490-507. https://doi.org/10.1177/089484531247002
• Gati, I., Krausz, M., & Osipow, S. H. (1996). A taxonomy of difficulties in career decision making. Journal of Counseling Psychology, 43(4), 510. https://doi.org/10.1037/0022-0167.43.4.510
• Gerni, G. M., & Denizli, A. A. (2021). Öz yeterli̇li̇ği̇n kari̇yer uyum yetenekleri̇ne etki̇si̇nde proakti̇f ki̇şi̇li̇ği̇n araci rolü. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 22(1), 1-19. https://dergipark.org.tr/tr/pub/doujournal/issue/66684/1043196
• Gökalp, E. A., & Yöndem, Z. (2021). Ergenlerde psikolojik dayanıklılığın kişilik özellikleri ve algılanan sosyal desteğe göre yordanması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 759-768. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.64908-877822
• Gül, İ., & Adıgüzel, O. (2015). Sağlik kurumları yöneticiliği lisans bölümü öğrencilerinin öz yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 8(36), 864-76. https://www.researchgate.net/profile/Isa-Guel-3/publication/276646733_SAGLIK_KURUMLARI_YONETICILIGI_LISANS_BOLUMU_OGRENCILERININ_OZ_YETERLILIK_DUZEYLERININ_INCELENMESI/links/57ae574208ae15c76cb38a71/SAGLIK-KURUMLARI-YOeNETICILIGI-LISANS-BOeLUeMUe-OeGRENCILERININ-OeZ-YETERLILIK-DUeZEYLERININ-INCELENMESI.pdf
• Güneş, H. N., & Ataç, L. O. (2022). Kariyer tatmini ile işe adanmışlık ilişkisi: Kamu çalışanları üzerine bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(özel sayı), 109-122. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/article/1081570
• Güneşlice, A., Arguz, M., Gök, Ö., Güneşlice, B. (2024). Üniversite öğrencilerinin gelecek vizyonları ile kariyer uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kahramanmaraş İstiklal Üniversitesi Psikoloji Dergisi, 2(2), 25-42.
• Griffin, M. A., Neal, A., & Parker, S. K. (2007). A new model of work role performance: Positive behavior in uncertain and interdependent contexts. Academy of management journal, 50(2), 327-347.
• Hall, D. T. (2002). Careers in and out of organizations. Thousand Oaks, CA: Sage
• Hair, J.F., Anderson, R.E., Tahtam, R.L. & Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis(5th ed.). New Jersey: Prentice-Hall International, Inc.
• Hayes, A. F., & Coutts, J. J. (2020). Use omega rather than Cronbach’s alpha for estimating reliability. But…. Communication Methods and Measures, 14(1), 1-24. https://doi.org/10.1080/19312458.2020.1718629
• Hayes, A. F., & Rockwood, N. J. (2020). Conditional process analysis: Concepts, computation, and advances in the modeling of the contingencies of mechanisms. American Behavioral Scientist, 64(1), 19-54. https://doi.org/10.1177/0002764219859633
• Hirschi, A. (2009). Career adaptability development in adolescence: Multiple predictors and effect on sense of power and life satisfaction. Journal of vocational behavior, 74(2), 145-155. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2009.01.002
• Hirschi, A., Freund, P. A., & Herrmann, A. (2014). The career engagement scale: Development and validation of a measure of proactive career behaviors. Journal of Career Assessment, 22(4), 575-594. https://doi.org/10.1177/106907271351481
• Hogan, J., & Holland, B. (2003). Using theory to evaluate personality and job-performance relations: A socioanalytic perspective. Journal of Applied Psychology, 88(1), 100–112. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.1.100
• Hsu, M. L. A., Hou, S., & Fan, H. (2011). Creative Self-Efficacy and Innovative Behavior in A Service Setting: Optimism as A Moderator. Journal of Creative Behavior, 45(4), 258-272. https://doi.org/10.1002/j.2162-6057.2011.tb01430.x
• İlter, İ. (2021). Lisans öğrencilerinin akademik başarıları ve kariyer kararı öz-yeterliklerinin lisansüstü eğitim niyetlerine etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(1), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/higheredusci/issue/62177/889565
• Işık, E., Yeğin, F., Koyuncu, S., Eser, A., Çömlekciler, F., & Yıldırım, K. (2018). Validation of the Career Adapt-Abilities Scale–Short Form across different age groups in the Turkish context. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 18(3), 297–314. https://doi.org/10.1007/s10775-0189362-9
• İrengün, O., & Arıkboğa, Ş. (2015). The effect of personality traits on social entrepreneurship intentions: A field research. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 1186-1195. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.06.172
• Jaensch, V. K., Hirschi, A., & Spurk, D. (2016). Relationships of vocational interest congruence, differentiation, and elevation to career preparedness among university students. Zeitschrift für Arbeits-und Organisationspsychologie A&O, 60(2), 79–89 https://doi.org/10.1026/0932-4089/a000210
• John, O. P., Donahue, E. M., & Kentle, R. L. (1991). The Big Five Inventory—Versions 4a and 54. Berkeley, CA: University of California, Berkeley, Institute of Personality and Social Research.
• Jiang, Z., Hu, X., Wang, Z., & Jiang, X. (2017). Career decision self-efficacy and life satisfaction in China: An empirical analysis. Social Indicators Research, 132, 137-154. https://doi.org/10.1007/s11205-015-1201-5
• Judge TA., & Kammeyer-Mueller JD. (2007). Personality and career success. In Handbook of Career Studies, Thousand Oaks, CA: Sage Publ.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik uygulamaları. Asil Yayınevi.
• Karwowski, M., Lebuda, I., Wisniewska, E., & Gralewski, J. (2013). Big five personality traits as the predictors of creative self‐efficacy and creative personal identity: Does gender matter?. The Journal of Creative Behavior, 47(3), 215-232. https://doi.org/10.1002/jocb.32
• Kashdan, T. B., Gallagher, M. W., Silvia, P. J., Winterstein, B. P., Breen, W. E., Terhar, D., & Steger, M. F. (2009). The curiosity and exploration inventory-II: Development, factor structure, and psychometrics. Journal of research in personality, 43(6), 987-998. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2009.04.011
• Kashdan, T. B., Rose, P., & Fincham, F. D. (2004). Curiosity and exploration: Facilitating positive subjective experiences and personal growth opportunities. Journal of Personality Assessment, 82(3), 291-305. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa8203_05
• Kashdan, T. B., & Steger, M. F. (2007). Curiosity and pathways to well-being and meaning in life: Traits, states, and everyday behaviors. Motivation and Emotion, 31, 159-173. https://doi.org/10.1007/s11031-007-9068-7
• Kashdan, T. B., Stiksma, M. C., Disabato, D. J., McKnight, P. E., Bekier, J., Kaji, J., & Lazarus, R. (2018). The five-dimensional curiosity scale: Capturing the bandwidth of curiosity and identifying four unique subgroups of curious people. Journal of Research in Personality, 73, 130-149. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2017.11.011
• Kuijpers, M. A., Schyns, B., & Scheerens, J. (2006). Career competencies for career success. The Career Development Quarterly, 55(2), 168-178. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2006.tb00011.x
• Köksal, O. (2015). Beş faktör kişilik özellikleri ve yaşam doyumu. S. Doğan (Ed.), içinde Yaşam Doyumu: Seçme Konular (ss.93-116). Nobel.
• Koen, J., Klehe, U. C., & Van Vianen, A. E. (2012). Training career adaptability to facilitate a successful school-to-work transition. Journal of Vocational Behavior, 81(3), 395-408. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.10.003
• Korkmaz, O., Kırdök, O., Alkal, A., & Akça, M. (2020). Kariyer Adanmışlık Ölçeği: Proaktif kariyer davranışlarının ölçümünün geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Social Sciences Studies Journal, 6(72), 4668-4677. https://doi.org/10.26449/sssj.2570
• Korkmaz, O. (2023). Lone wolf personality, career adapt-abilities, proactive career behaviors, and life satisfaction: A serial mediation analyses through the career construction model of adaptation. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 194-212.
• Korkmaz, O., & Yam, F. C. (2023). What role do visions about future and vocational outcome expectations have on proactive career behaviors? examining a mediation model on university students. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 18(2), 86-106. https://doi.org/10.29329/epasr.2023.548.5
• Klehe, U. C., Zikic, J., Van Vianen, A. E., & De Pater, I. E. (2011). Career adaptability, turnover and loyalty during organizational downsizing. Journal of Vocational Behavior, 79(1), 217-229. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2011.01.004
• Kuzgun, Y. (2006). Meslek rehberliğe ve danışmanlığına giriş. Nobel Yayın Dağıtım.
• Lent, R. W., & Brown, S. D. (2008). Social cognitive career theory and subjective well-being in the context of work. Journal of career assessment, 16(1),6-21. https://doi.org/10.1177/1069072707305769
• Maggiori, C., Rossier, J., & Savickas, M. L. (2017). Career adapt-abilities scale-short form (CAASSF): construction and validation. Journal of Career Assessment, 25, 312–325.https://doi.org/10. 1177/1069072714565856.
• Major, D. A., Turner, J. E., & Fletcher, T. D. (2006). Linking proactive personality and the Big Five to motivation to learn and development activity. Journal of Applied Psychology, 91(4), 927–935. https://doi.org/10.1037/0021-9010.91.4.927
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81–90. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.1.81
• MacKinnon, D. P., Lockwood, C. M., & Williams, J. (2004). Confidence limits for the indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivariate behavioral research, 39(1), 99-128. https://doi.org/10.1207/s15327906mbr3901_4
• Mitchell, K. E., Al Levin, S., & Krumboltz, J. D. (1999). Planned happenstance: Constructing unexpected career opportunities. Journal of counseling & Development, 77(2), 115-124. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.1999.tb02431.x
• Ng, T. W., Eby, L. T., Sorensen, K. L., & Feldman, D. C. (2005). Predictors of objective and subjective career success: A meta‐analysis. Personnel Psychology, 58(2), 367-408. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2005.00515.x
• Ng, T. W., & Feldman, D. C. (2014). Subjective career success: A meta-analytic review. Journal of Vocational Behavior, 85(2), 169-179. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2014.06.001
• Nilforooshan, P., & Salimi, S. (2016). Career adaptability as a mediator between personality and career engagement. Journal of Vocational Behavior, 94, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2016.02.010
• Özdemir, S. (2019). Proaktif kişiliğin kariyer uyum yeteneğine etkisinde kendini yetiştirmenin rolü. OPUS International Journal of Society Researches, 12, 507-526. https://doi.org/10.26466/opus.583813
• Özgül, E. (2018). Girişimcilik merakı ile yenilikçilik arasındaki ilişkide girişimcilik öz-yeterliliğinin aracılık rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 331-353. https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/44733/556054
• Öztemel, K., & Akyol, E. Y. (2025). Career engagement as proactive career behavior: the role of core self-evaluation, career adaptability, and negative career goal feedback. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 15(76), 162-177. https://doi.org/10.17066/tpdrd.1492624
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y., & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: a critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.5.879
• Salas, E., & Cannon-Bowers, J. A. (2001). The science of training: A decade of progress. Annual Review of Psychology, 52(1), 471-499. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.471
• Salman, N. (2018). Kariyer karar verme güçlüklerinin kariyer engelleri, kariyer karar verme özyetkinliği ve karar durumu ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi.
• Savickas, M. L. (2013). Career construction theory and practice. R. W. Lent & S. D. Brown (Eds.), içinde Career development and counseling: Putting theory and research to work (2. Baskı) (ss. 147–183). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career Adapt-Abilities Scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661-673. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.011
• Siyahtaş, A., Çavuşoğlu, S. B., & Kantar, A. N. (2023). Spor Gönüllülerinin Motivasyonları ile Kariyer Gelecekleri ve Adanmışlıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi, 15(1), 49-63. https://doi.org/10.55929/besad.1243177
• Seibert, S. E., & Kraimer, M. L. (2001). The five-factor model of personality and career success. Journal of Vocational Behavior, 58(1), 1-21. https://doi.org/10.1006/jvbe.2000.1757
• Semeijn, J. H., Van der Heijden, B. I. J. M., & De Beuckelaer, A. (2020). Personality traits and types in relation to career success: An empirical comparison using the big five. Applied Psychology, 69(2), 538-556. https://doi.org/10.1111/apps.12174
• Schwarzer, R,. & Jerusalem. M. (1995). Generalized Self-Efficacy Scale. In J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.). Measures in health psychology: A user's portfolio.Causal and control beliefs (pp. 35-37). Windsor. England: NFER NELSON.
• Shi, Y., & Cao, M. (2022). High commitment work system and employee proactive behavior: the mediating roles of self-efficiency and career development prospect. Frontiers in Psychology, 13, 802546. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.802546
• Soyer, M. K., Keskinoğlu, M. Ş., & İme, Y. (2021). Kişilik Özelliklerinin Karar Verme Stilleri ve Yaratıcı Düşünmeyi Yordama Düzeyleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1828-1863. https://doi.org/10.17679/inuefd.938650
• Sutin, A. R., Costa, P. T., Miech, R., & Eaton, W. W. (2009). Personality and career success: Concurrent and longitudinal relations. European Journal of Personality, 23(2), 71-84. https://doi.org/10.1002/per.704
• Spurk, D., Volmer, J., Orth, M., & Göritz, A. S. (2020). How do career adaptability and proactive career behaviours interrelate over time? An inter‐and intraindividual investigation. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 93(1), 158-186. https://doi.org/10.1111/joop.12288
• Şahin, E., Ogut, Y. & Tel Aydın, H. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin girişimcilik ve bireysel yenilikçilik eğilimlerinin belirlenmesi. Health Sciences Student Journal, 1(1), 7-14.
• Şimşek, E., & Aktaş, H. (2015). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121-136. https://doi.org/10.18037/ausbd.16857
• Tabachnick, B.G., & Fidell L.S. (2007). Using Multivariate Statististics. (5. Baskı) Allyn and Bacon A Pearson Education Company
• Tarhan, E. (2019). Kadın akademisyenlerin sınırsız ve çok yönlü kariyer tutumları: Kişilik ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından bir inceleme. (Doktora tezi) Ankara Üniversitesi.
• Terzi, M., & Mirasyedioğlu, Ş. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiğe yönelik özyeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(2). https://dergipark.org.tr/en/pub/tubav/issue/21515/614976
• Thoms, P., Moore, K. S., & Scott, K. S. (1996). The relationship between self‐efficacy for participating in self‐managed work groups and the big five personality dimensions. Journal of Organizational Behavior, 17(4), 349-362. https://doi.org/10.1002
• Toker, B., & Kalıpçı, M. B. (2017). Beş faktör kişilik özelliklerinin yaşam doyumuna etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. 5. Örgütsel Davranış Kongresi, Antalya
• Taylor, A. B., MacKinnon, D. P., & Tein, J. Y. (2008). Tests of the three-path mediated effect. Organizational research methods, 11(2), 241-269.
• Tunç, E., & Tunç, M. F.(2022) Rehber öğretmenler ile psikolojik danışman adaylarının kariyer adanmışlıkları ve kariyer kararı pişmanlıkları. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(2), 34-50. https://doi.org/10.58501/kpdd.1108991
• Wolff, H. G., & Kim, S. (2012). The relationship between networking behaviors and the Big Five personality dimensions. Career Development International, 17(1), 43-66. https://doi.org/10.1108/13620431211201328
• Yıldız, F., & Kabasakal, Z. (2023). Üniversite öğrencilerinin kariyer uyumluluk düzeylerinin kariyer endişeleri ve kariyer kararı verme öz yeterliği açısından incelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 15(28), 91-103. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1246185
• Yılmaz, T., & Sözcan, Z. (2019). Kişilik özelliklerinin girişimcilik eğilimi üzerine etkisi: Sakarya üniversitesi örneği. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 78-107. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/issue/47169/549473