İLKOKUL 3. SINIFTA İNSAN HAKLARI FARKINDALIĞI GELİŞTİRMEYE YÖNELİK BİR EYLEM ARAŞTIRMASI

Year 2020, Issue: 53, 293 - 316, 31.01.2020

Seray Dogru Oral

https://doi.org/10.21764/maeuefd.550400

Abstract

Bu çalışmanın amacı ilkokul 3. Sınıf
öğrencilerine verilen insan haklarıyla ilgili eğitimin onların davranışlarında
hangi değişimleri ortaya çıkardığını gözlemlemek ve eğitimin sonunda
öğrencilerin insan haklarıyla ilişkili kavramlara ilişkin görüşlerinin nasıl
şekillendiğini belirlemektir. Bu nedenle nitel araştırma desenlerinden eylem araştırması
kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu farklı akademik başarılardaki 14
öğrenci oluşturmuştur. Bu öğrencilerin 6’sı erkek 8’i kızdır. Veri toplama araçları
olarak kamera kayıtları (yapılandırılmamış gözlem) ve görüşmeler
kullanılmıştır. Uygulama süreci tamamlandıktan sonra tüm veriler
bütün olarak değerlendirilip çözümlenmiştir. 
Görüşmelere ilişkin ses kayıtları ve gözlemlere ilişkin kamera kayıtları
yazıya aktarılmış daha sonra içerik analizi yapılmıştır. Araştırmanın gözlem
sonuçları incelendiğinde öğrencilerin üzerinde en fazla durdukları değerin
saygı değeri olduğu, yaşadıkları çevrenin farkında olma becerilerinin yüksek
olduğu görülmüştür. Görüşme sonuçlarına göre ise öğrencilerin insan hakları
eğitimi uygulamasının sevdikleri yönü kendilerine temel hakları öğretmesi
olmuştur. Öğrenciler insan hakları eğitimi uygulamasında anlamadıkları konular
olduğunu buna sebep olarak konuların karışık olmasını ve yeterince
işlenmemesini göstermişlerdir. Yöntem olarak somut ve oyuna dayalı, içerik
olarak da daha fazla örnek olay etkinlikleri olan bir uygulama istediklerini
ifade eden öğrenciler insan hakları eğitimi uygulamasının yaşamlarında
kullanabilecekleri bilgileri kazandırdığını düşünmektedir.

Keywords

Değer, hak, özgürlük

References

• Aslan, S. ve Aybek, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 233-262. Ayan, C. (2018). İlkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programının CIPP modeli ile değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.Başaran, İ. E. ve Çınkır, Ş. (2011), Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara: Ekinoks YayıneviBağlı, M.T. (2013). Ara-disiplin olarak vatandaşlık ve insan hakları eğitimi: İlköğretim öğrencilerinin insan haklarına ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 38(169), 296-310Balbağ, N. L., Gürdoğan Bayır, Ö ve Ersoy, A. F. (2017). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersini öğretmenler ve öğrenciler nasıl algılıyor? Sakarya University Journal of Education, 7(1), 223-241.Çelikkaya, T. ve Seyhan, O. (2016). Değerlerin kazanılmasındaki etkili faktörler (Öğrenci görüşleri). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (36), 167-191.Demir, T.G. ve Erdemli, Ö. (2012). İlköğretim öğrencilerinin hak ve sorumluluk kavramına ilişkin algıları. 7. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, Ankara Üniversitesi, Ankara.Deveci, H. ve Ay, T. (2009). İlköğretim öğrencilerinin günlüklerine göre günlük yaşamda değerler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 168-181.Doğan, İ. (2007). Vatandaşlık demokrasi ve insan hakları. Ankara: PegemA Yayıncılık.Flowers, N. (2007). Compasito: Manuel on Human Rights Education For Children. http://www.eycb.coe.int/compasito/chapter_0/pdf/3.pdf. adresinden 10.03.2019 tarihinde erişilmiştirHablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 39-54.Howe, R. B. & Covell, K. (2005). Empowering children: children’s rights education as a pathway to citizenship. London: University of Toronto Press.Johnson, A. (2014). Eylem araştırması el kitabı. (Y. Uzuner, M. Özten Anay, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.Kaçar, H. ve Kaçar, M. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğretmenlerinin dördüncü sınıf insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(8), 182-196.Kale, N. (2003). Nasıl bir insan? Nasıl bir öğretim? Ankara: Ütopya Yayınevi.Karagözoğlu, N. (2017). İnsan hakları eğitiminde gazetelerden yararlanma. Ahi Evran Universitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 64-79Karaman-Kepenekci, Y. (1999a). İnsan hakları eğitiminde okul ve sınıf havasının rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 19, 353–361.Karaman Kepenekci Y. ve Aslan C. (2013). Ortaöğretim okullarına önerilen 100 temel eser’deki romanlarda insan hakları üzerine bir çözümleme, Eğitim ve Bilim, 38(168), 183-197.Karatekin, K., Elvan, Ö. (2016). 8. Sınıf öğrencilerinin demokrasi kavramına ilişkin bilişsel yapıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, (USBES Özel Sayı II).Kuş, Z. ve Çetin, T. (2014). İlköğretim Öğrencilerinin Demokratik Ülke Algıları Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi,1(3), Lohrenscheit, C. (2002). International approaches in human rights education. International Review of Education, 48(3-4), 173-185.MEB, (2018). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (ilkokul 4. sınıf). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120202622474 adresinden 02.03.2019 tarihinde erişilmiştir.Mugali, S. S. (2014). A perspective study of human rights in India. International Journal of Research–Granthaalayah, 2(1), 47-54.Oğuz Haçat, S. ve Demir, F. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-17.Öztürk, M. ve Palancı M. (2015). Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi: Kavramsal Çerçeve. Öztürk, M., Saydam, A. ve Palancı, M. (eds.) Demokrasi, Yurttaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi: İlkokul 4. Sınıf için Etkinlik Örnekleri. Kayseri: Orka Yayıncılık.Stanišić, J. & Maksić, S. (2014). Environmental education in serbian primary schools: Challenges and changes in curriculum, pedagogy, and teacher training. The Journal of Environmental Education. 45 (2), 118–131Uçuş, Ş. (2014). Çocuk hakları eğitimi programının hazırlanması ve değerlendirilmesi: Uygulama öğretmeninin ve katılımcıların görüşleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 3(2), 1-24.Ulubey, C. ve Gözütok, F.D. (2016). Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri ile Geleceğin Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi. Eğitim ve Bilim, 40(182), 87-109Uygun, O. (1996). Türkiye'de demokrasi ve insan hakları. Ankara: Todai Yayınları.Üste, R.B. (2007). İnsan hakları eğitimi ve ilköğretimdeki önemi. Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review, 7(1), 295–310.Vavla, L. (2009). Benefits of using newspapers, magazines and books in classroom. LCPJ Publishing, 2(2), 12-17.