DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK, ÖRGÜTSEL SİNİZM VE ÖRGÜTSEL İLETİŞİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Year 2024, Issue: 71, 177 - 204, 31.07.2024

Muradiye Polat Sinan Yalçın Mustafa Köroğlu

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1386944

Abstract

Çalışmada okullardaki idarecilerin dönüşümcü liderlik tarzıyla öğretmenler açısından örgütsel iletişim ve örgütsel sinizm düşüncelerinin birbirleriyle olan irtibatı araştırılmıştır. Araştırma nicel araştırma yönteminde ilişkisel tarama modelinde dizayn edilmiştir. Araştırmanın evreni 2022-2023 yıllarında Erzincan ili yerleşim merkezinde görevli olan öğretmenler arasından basit rastlantısal örnekleme metodu ile seçilen 304 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verileri dönüşümcü liderlik, örgütsel iletişim ve örgütsel sinizm ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin dönüşümcü liderlik ve örgütsel iletişim algılarının yüksek seviyede olduğu, örgütsel sinizm algılarının ise aşağı seviyede olduğu neticesine varılmıştır. Araştırma neticeleri bakımından dönüşümcü liderlik ile örgütsel iletişim arasında olumlu yönde orta seviye mantıklı bir bağlantı, dönüşümcü liderlik ile örgütsel sinizm arasında olumsuz yönlü orta düzeyde mantıklı bir bağlantı olduğu neticesine varılmıştır. Araştırmanın başka bir sonucundan dönüşümcü liderliğin örgütsel iletişim ve örgütsel sinizm üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu dönüşümcü liderliğin örgütsel sinizmin yaklaşık olarak %48’ini açıkladığı, örgütsel iletişimin ise yaklaşık olarak %49’unu açıkladığı sonucuna varılmıştır.

Keywords

Liderlik, dönüşümcü liderlik, sinizm, örgütsel sinizm, iletişim, örgütsel iletişim

References

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269–92.
• Açıkalın, A. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile empati becerileri arasındaki ilişki (Ankara İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aküzüm, C. (2014). The effect of organizational justice and organizational cynicism on the organizational commitment: an application in primary education institutions. Mevlana International Journal of Education (MIJE), 4(3), 48-68.
• Altıntaş, D. (2020). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: iletişim sektöründe bir araştırma (Master's thesis, Altınbaş Üniversitesi).
• Anderson, M. (2017). Transformational leadership in education: A review of existing literature. International Social Science Review, 93(1), Article 4.
• Arslan, A., & Gül, H. (2022). Örgütsel iletişim ikliminin kuruma duyulan güvene etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(4), 1542-1558.
• Aslan, Ş., Akarçay Ulutaş,D. &Güzel,Ş. (2020). Dönüşümcü liderlik, yönetici desteği, iletişim, işyerinde iyilik hali ve örgütsel paranoya ilişkileri. Journal of Social and Humanities Sciences Research,7(61), 3180-3195.
• Atar, A., & Konaklıoğlu, E. (2021). Konaklama işletmelerindeki liderlik davranış türlerinin örgütsel sessizlik, örgütsel sinizm ve psikolojik iyi oluşa etkisi: Türkiye ve İtalya üzerine bir çalışma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(3), 45–65.
• Balli, F. E., & Ateş, Ö. T. (2021). Organizational communication climate: Scale development study. Çukurova University Faculty of Education Journal, 50(1), 400-433.
• Bass, B. M.ve Avolıo, B.J. (1995). Multifactor leadership questionnaire for research. Mind Garden, Palo Alto, California.
• Bass, B. M. ve Avolıo, B.J. (1997). Transformational leadership: a response to critiques. Academic Pres, New York.
• Başaran, S. (2020). Okul müdürlerinin algılanan dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyine etkisi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı).
• Berman, E. (1997) Dealing with Cynical Citizens. Public Administration Review, 57, 105-112.
• Ceyhan, M. (2022). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre ilkokul yöneticilerinin dönüşümcü liderliği ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki (Master's thesis, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Chance, E . W . (1992). Visionary Leadership in Schools , Charle s G Thoma s Pub. , Sprmgheld , Illinois.
• Çelik, V. (2015). Eğitimsel liderlik (8. Baskı). Ankara: Pagem Akademi.
• Çetiner, A. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri (Burdur ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, SDÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Çevik, A., & Can, N., (2020). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sinizm davranışlarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin makamsal güç kaynakları. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 13-30.
• Çokluk, Ö. Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Dean Jr, J.W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 2 (23), 341-352.
• Doğan, S., & Uğurlu, C. T. (2014). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 489-516.
• Dülker, A. P. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel sinizm ilişkisi: Balıkesir ili örneği (Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Eraslan, L. (2004). Liderlikte post-modern bir paradigma: Dönüşümcü liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-32.
• Erdoğruca, P. (2011). Dönüşümcü (Transformasyonel) Liderlik ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Eroğluer, K. (2011). Örgütsel iletişim ile iş tatmini unsurları arasındaki ilişkiler: Kuramsal bir inceleme. Ege Akademik Bakış, 11(1), 121-136.
• Ertürk, R., & Aydın, B. (2018). Yeniçağa ve Dörtdivan ilçelerindeki okullarda örgütsel iletişim ve işe angaje olma davranışı: öğretmen görüşlerine dayalı ilişkisel bir analiz. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 86-99.
• Gizir, S. ve Şimşek, H. (2005). Communication in a academic context. Higher Education, 50, 197-221.
• Gkorezis, P., Petridou, E., & Krouklidou, T. (2015). The detrimental effect of machiavellian leadership on employees’ emotional exhaustion: organizational cynicism as a mediator. Europe’s Journal of Psychology, 11(4), 619-631.
• Göksal, G. Y. (2017). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özelliklerini gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri (Aydın ili bozdoğan ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi. Pamukakle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güçlü, N., Kalkan, F., & Dağlı, E. (2017). Mesleki ve teknik ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 177-192.
• Hartog, D. N., Muijen, J. V., & Koopman, P. L. (1997). Transactional versus transformational leadership: an analysis of the MLQ. Journal of Organizational Psychology, 70, 19-34.
• Helvacı. M. A. (2010). Örgütsel Sinizm. Memduhoğlu, H.B., Yılmaz, K. (Ed.), Yönetimde Yeni Yaklaşımlar içinde Ankara: Pegem Akademi.
• Hıdıroğlu, A. (2018). Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki (Tekirdağ örneği) (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• İbiş, Y. ve Çalışkan, Ö. (2021). Öğretmenlerin liderlik rollerine ilişkin algı ve beklentilerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 423-444.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. Çev. Ed. SB DEMİR) Ankara: Eğiten Kitap.
• Johnson, J.L., & O'Leary-Kelly, A.M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior, 24(5), 627-647.
• Kadıoğlu Ateş, H., & Bulut, R. C. (2019). Ortaokulda görev yapan öğretmenlerin iletişim becerileri ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies.
• Kahya, S. (2020). Eğitim yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil yayın dağıtım.
• Kalla, H. K. (2005). Integrated internal communications: A multidisciplinary perspective. Corporate Communications: An international Journal, 10(4): 302-314.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Eğitim Yönetimi Dergisi, Yıl:4, Sayı: 16, Güz.
• Kaya, Y. K. (1999). Eğitim Yönetimi Kuram ve Türkiye’deki Uygulama (7. Baskı). Ankara: Bilim Yayıncılık.
• Kayaalp, E., & Özdemir, T. Y. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik, örgütsel yalnızlık ve örgütsel yabancılaşma algılarının örgütsel sinizm düzeyleriyle ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 101-113.
• Kıbrıs, İ., & Sarıkaya, Ü., (2023). Okul Yöneticilerinin Vizyoner Liderlik Özellikleri ve Öğretmenlerin İletişim Becerilerinin İncelenmesi. Çağdaş Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(1), 32–43.
• Kocabaş, F. (2005). Değişime uyum sürecinde iç ve dış örgütsel iletişim çabalarının entegrasyonu gerekliliği. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 247- 252.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi. Doktora Tezi. Inönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kurt, T. (2009). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Leithwood, K., & Jantzi, D. (2000). The effects of transformational leadership on organizational conditions and student engagement with School. Journal of educational administration, 38(2), 112-129.
• Mantere,S. and Martinsuo, M. (2001). Adopting and questioning strategy: exploring the roles of cynicism and dissent. Paper to be presented at 17th EGOS. European Group for Organisation Studies, Colloquium, July 5-7, 2001 Lyon, France.
• Metzger, M.D. (2004). A Qualitative Inquiry into the Formation of Beliefs in a Police Organization. Unpublished Doctoral Dissertation, The George Washington University, Washington.
• Noor, F. A., Jamaludin, A., & Nandang, N. (2023). The effect of transformational leadership style and work communication on employee performance in molding department pt. fcc indonesia. INVEST: Jurnal Inovasi Bisnis dan Akuntansi, 4(1), 56-68.
• Nurahman, N., Indradewa, R., Pusaka, S., & Angga, D. (2021). The effect of coworker trust, transformational leadership and job stress on organizational cynicism during the covid-19 pandemic. American International Journal of Business Management (AIJBM), Volume 4, Issue 07, PP 90-99.
• Öncü, E., Yalçın, S., & Özpolat, A. R. (2023). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel iletişim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, (65).
• Özden, Y. (1999). Eğitimde Yeni Değerler: Eğitimde Dönüşüm. 2. Baskı. Ankara: Pagem Yayıncılık.
• Özgenel, M. & Hıdıroğlu, A. (2019). Liderlik stillerine göre ortaya çıkan bir tutum: Örgütsel sinizm. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 1003-1043.
• Özkan, S. (2016). Taşeron personel ile kadrolu personelin örgütsel iletişim, örgüt kültürü ve iş tatmini değişkenleri açısından incelenmesi: Giresun Belediyesi Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Avrasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pelit, N. & Pelit, E. (2014). Örgütlerde Kanser Yapıcı İki Başat Faktör: Mobbing ve Örgütsel Sinizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Polatcı, S., & Mülayim, M. (2021). Örgütsel sinizm üzerinde dönüşümcü ve etkileşimci liderlik tarzlarının etkisi. Journal of Management and Economics Research, 19(4), 30-47.
• Rabie, N., Karimi, F., & Sadigh, A. (2016). The effect of transformational leadership style and organizational culture on the formation of organizational cynicism in the Agricultural Bank of Tehran. Management Science Letters, 6(6), 443-454.
• Raziq, M., Rizvi, T. H., & Mahjabeen, A. (2021). The impact of transformational leadership on employee retention: the role of job satisfaction and communication. Journal of Managerial Sciences, 15(4).
• Sun, R., & Henderson, A. C. (2017). Transformational leadership and organizational processes: Influencing public performance. Public Administration Review, 77(4), 554-565.
• Sağır, T., & Oğuz, E. (2012). Öğretmenlere yönelik örgütsel sinizm ölçeğinin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1094-1106.
• Şamdan, T., & Baskan, G. A. (2019). Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel adalet ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 17-40.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (sixth ed.) Boston: Pearson.
• Tarakcı, H., & Akın, A. (2017). Psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel sinizm: Çorum İli Örneği. Journal of International Social Research, 10(52).
• Telman, N. ve Ünsal, P. (2005). İnsan ilişkilerinde iletişim. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Terzi, A. R. & Çelik, H. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve algılanan örgütsel destek ilişkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 87-98.
• Terzi, A.R. & Derin, R. (2016). Relation between Democratic Leadership and Organizational Cynicism. Journal of Education and Learning, 5(3), 193-204.
• Tınaztepe, C. (2012). Örgüt içi etkin iletişimin örgütsel sinizme etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 53-63.
• Vice, S. (2011). Cynicism and Morality. Ethical Theory and Moral Practice, 14 (2), 169-184.
• Vural, B. A. (2003). Kurum Kültürü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yazıcıoğlu, N. (2019). Kurum içi etkin iletişim ortamı ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Yılmaz, P. (2019). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile örgütsel iletişim arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Zıllıoğlu, M. (1993.) İletişim Nedir? Cem Yayınevi, İstanbul.