Examination of middle school math textbooks and curriculum in terms of supporting the use of concrete material

Year 2025, Issue: 74, 153 - 169, 30.04.2025

Melike Tural Sönmez , Barış Topcal

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1344996

Abstract

Ortaokul matematik ders kitaplarının ve öğretim programının somut materyal kullanımına yönlendirme açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı 2018 yılı matematik dersi öğretim programının ve 2021 yılı Talim Terbiye tarafından kullanılması onaylanmış olan 5., 6., 7.ve 8. sınıf ortaokul matematik ders kitaplarının somut materyal kullanımını desteklemesi bakımından incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Somut materyal kullanımı içeren sorular, etkinlikler ve anlatımlar somut materyal kategorilerine, öğrenme alanına, alt öğrenme alanına göre betimsel; somut materyal çeşidine ve kullanım amaçlarına göre de içerik analizine tabi tutulmuş, öğrenme alanları ve alt öğrenme alanları yüzdeleri ve frekansları hesaplanarak betimsel analiz yapılmıştır. Yapılan incelemede ders kitaplarında en çok somut materyal kullanımının sayılar ve işlemler ile geometri ve ölçme alanlarında yer aldığı tespit edilmiştir. 2018 yılı ortaokul matematik dersi öğretim programında yer alan kazanımların incelenmesinde ise en çok somut materyal kullanımı vurgusu yapılan öğrenme alanının geometri ve ölçme olduğu görülmüştür. Kitaplarda en çok yer alan somut materyal çeşitlerinin çizim araçları ve geometrik çizimlere yönelik kâğıt çeşitleri olduğu ve kitaplarda yer alan somut materyallerin en çok kavram inşası yapmak ve alıştırma yapmak amacıyla kullanıldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına dayanarak ortaokul matematik dersi öğretim programın somut materyal kullanımının desteklenmesi açısından daha çok kazanımda vurgu yapılmasını ve somut materyal kullanımının öğrenme alanlarına göre daha homojen bir şekilde yer alması tavsiye edilmiştir.

Keywords

Matematik eğitimi , ortaokul matematik ders kitapları , somut materyal , öğretim programı

References

• Alajmi, A.H. (2012). How do elementary textbooks address fractions? A review of mathematics textbooks in the USA, Japan, and Kuwait. Educational Studies in Mathematics 79, 239–261. https://doi.org/10.1007/s10649-011-9342-1.
• Alanka, D. (2024). Nitel Bir Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi: Teorik Bir Çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 64-84.
• Bakkaloğlu, E. (2007). Pre-service elementary mathematics teachers’ efficacy beliefs about using manipulatives in teaching mathematics (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Bozkurt, A. ve Şahin, S. (2013). İlköğretim matematik öğretiminde materyal kullanılırken karşılaşılan zorluklar ve bu zorlukların nedenleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 19-37.
• Cai, J., Jiang, C. An analysis of problem-posing tasks in Chinese and US elementary mathematics textbooks. International Journal of Science and Mathematics Education 15, 1521–1540 (2017). https://doi.org/10.1007/s10763-016-9758-2
• Chang, C. C., & Silalahi, S. M. (2017). A review and content analysis of mathematics textbooks in educational research. Problems of Education in the 21st Century, 75(3), 235.
• Clements, D. H. (2000). ‘Concrete’ manipulatives, concrete ideas. Contemporary Issues in Early Childhood, 1(1), 45–60. https://doi.org/10.2304/ciec.2000.1.1.7 Çekirdekçi, S. & Toptaş, V. (2017). Bruner’in zihinsel gelişim ilkelerine göre ilkokul matematik ders ve çalışma kitaplarında geometri. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 2(2), 72-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ijetsar/issue/29596/315508
• Çetin, H., Aydın, S. ve Yazar, M. İ. (2019). Investigation of attitudes and needs of manipulative use of middle school mathematics teachers. International Journal of Society Researches, 10(17), 1179-1200.
• Çiftçi, K., Yıldız, P. ve Bozkurt, E. (2015). Ortaokul matematik öğretmenlerinin materyal kullanımına ilişkin görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 4(1), 79-89.
• Dienes, Z. P. (1960). Building up mathematics (4. bs.). London: Hutchinson Educational
• Fan, L., Zhu, Y. (2007). Representation of problem-solving procedures: A comparative look at China, Singapore, and US mathematics textbooks. Educational Studies Mathematics 66, 61–75. https://doi.org/10.1007/s10649-006-9069-6
• Gökmen, A. (2012). İlköğretim matematik ve sınıf öğretmenlerinin matematik eğitiminde materyal (manipülatif) kullanmaya yönelik inançları ile kullanım düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Gökmen, A., Budak, A., ve Ertekin, E. (2016). İlköğretim öğretmenlerinin matematik öğretiminde somut materyal kullanmaya yönelik inançları ve sonuç beklentileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1213-1228.
• Grossman, P., & Thompson, C. (2008). Learning from curriculum materials: Scaffolds for new teachers?. Teaching and Teacher Education, 24(8), 2014-2026.
• Hacıömeroğlu, G. ve Apaydın, S. (2009). Tangram Etkinliği ile Çevre ve Alan Hesabı. İlköğretim Online, 8 (2), 1-6.
• Han, S. Y., Rosli, R., Capraro, R. M., & Capraro, M. M. (2011). The textbook analysis on probability: The case of Korea, Malaysia and US textbooks. Research in Mathematical Education, 15(2), 127-140
• İskenderoğlu, T. A., Türk, Y., ve İskenderoğlu, M. (2016). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının somut materyalleri tanıma-kullanma durumları ve matematik öğretiminde kullanmalarına yönelik özyeterlikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(39), 1-15.
• Kılıç, H., Pekkan, Z. T., ve Karatoprak, R. (2013). Materyal kullanımının matematiksel düşünme becerisine etkisi/the effects of using materials on mathematical thinking skills. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 544-556.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Larbi, E., ve Mavis, O. (2016). The use of manipulatives in mathematics education. Journal of Education and Practice, 7(36), 53-61.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). İlköğretim matematik dersi 5-8. Sınıflar öğretim programı kılavuzu, Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Moyer, P. S. (2001). Are we having fun yet? How teachers use manipulatives to teach mathematics. Educational Studies in Mathematics, 47(2), 175-197.
• Özdemir, İ. (2008). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Öğretiminde Materyal Kullanımına İlişkin Bilişsel Becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (35), 362-373. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7803/102301
• Pişkintunç, M., Durmuş, S. ve Akkaya, R. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik öğretiminde somut materyalleri ve sanal öğrenme nesnelerini kullanma yeterlikleri. MATDER Matematik Eğitimi Dergisi, 1 (1), 13-20. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/med/issue/10435/127797
• Post, T. (1988). Some notes on the nature of mathematics learning. In T. Post (Ed.), Teaching Mathematics in Grades K-8: Research Based Methods (pp. 1-19). Boston: Allyn & Bacon.
• Shield, M., & Dole, S. (2013). Assessing the potential of mathematics textbooks to promote deep learning. Educational Studies in Mathematics, 82, 183-199.
• Simatwa, E. M. (2010). Piaget's theory of intellectual development and its implication for instructional management at pre-secondary school level. Educational Research and Reviews, 5(7), 366.
• Son, JW., Diletti, J. (2017). What can we learn from textbook analysis?. In: Son, JW., Watanabe, T., Lo, JJ. (Eds.), What matters? research trends in ınternational comparative studies in mathematics education. research in mathematics education, (pp. 3-32). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-51187-0_1
• Sood, S., & Jitendra, A. K. (2007). A comparative analysis of number sense instruction in reform-based and traditional mathematics textbooks. The Journal of Special Education, 41(3), 145–157. https://doi.org/10.1177/00224669070410030101
• Stein, M. K. ve Bovalino, J. W. (2001). Manipulatives: One piece of the puzzle. Mathematics Teaching in the Middle School, 6(9), 356-359.
• Sönmez, M. T. (2019). Yedinci Sınıf Matematik Ders Kitaplarında Bulunan Problemlerin Finansal Okuryazarlık Çerçevesinde İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1), 1-23.
• Tural Sönmez, M. ve Karacaköylü, M. A. (2022). Matematik öğretmen adaylarının kesirlere ilişkin özelleştirilmiş alan bilgilerinin öğretim etkinliklerine yansıması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(Özel Sayı), 330-384.
• Ünlü, M. (2017). Matematik öğretmen adaylarının matematik derslerinde öğretim materyali kullanımına ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 1, 10-34.
• Yazlık, D. Ö. (2018). Öğretmenlerin matematik öğretiminde somut öğretim materyali kullanımına yönelik görüşleri. OPUS –Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 775-805. DOI: 10.26466/opus.417200
• Yazlık, D.Ö. (2022). Use of concrete teaching materials in teaching mathematics: textbook analysis, International Journal of Eurasian Education and Culture, 7(18), 19842027. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.571
• Yeşildere-İmre, S. (2018). Ortaokul matematik öğretim programlarında somut materyal kullanımı [The use of concrete materials in secondary school mathematics curriculum]. İçinde M. F. Özmantar, H. Akkoç, B. Kayıran,
• M. Özyurt (Eds.), Ortaokul matematik öğretim programları tarihsel bir inceleme [A historical review of secondary school mathematics curriculum], (ss. 331-346). Pegem Akademi.