COĞRAFYA DERSLERİNİ YAPILANDIRMAK: AKSİYON (EYLEM) ARAŞTIRMASINA DAYALI BİR DERS TASARIMI

Yıl 2010, Sayı: 21, 184 - 218, 27.09.2013

Eyüp Artvinli

Öz

Aktif öğrenmeye dayalı öğrenci merkezli eğitim anlayışına
geçilmesinden sonra, yapılandırmacı yaklaşımın çeşitli yönlerine ilişkin birçok
araştırma yapılmaktadır. Bu çalışmaların çoğunluğu, derslerde kullanılan
yapılandırmacı yaklaşımın öğretmen merkezli yaklaşıma göre öğrencilerin
öğrenmesini olumlu yönde etkilediğini, bu nedenle öğretmenlerin öğrenci
merkezli yaklaşımları kullanmasını önermektedir. Ancak çoğunlukla nicel ve
deneysel özellik taşıyan bu tür araştırmalar genellikle sonuçlara vurgu
yapmakta, ders içerisinde “sürecin” nasıl yapılandırıldığına ilişkin ayrıntılara
ve bunların aşamalarına araştırma yöntemi gereğince inmemektedir.
Bu araştırma, nicel ve kuramsal yöntemlerden farklı olarak coğrafya
öğretmenlerine bir coğrafya dersini nasıl yapılandıracakları ve etkinlikleri
nasıl tasarlayacaklarına ilişkin bir kılavuz ve örnek olmak üzere aksiyon
(eylem) araştırmasına dayalı olarak geliştirilmiştir. Çalışma, 2008-2009 eğitim-
öğretim yılı güz döneminde Kütahya Nafi Güral Fen Lisesi’ndeki 9. sınıflar için
araştırmacı tarafından tasarlanmış ve uygulanmıştır. Çalışmada 9. sınıf
programındaki “A.9.14. İç ve dış kuvvetlerin oluşum süreçlerini açıklar”
kazanımı bağlamında “depremler” konusuna ilişkin bir ders tasarlanmış ve
sınıfta uygulanmıştır. Ders tasarlanırken Coğrafya Öğretim Programı’nda
A.9.14. kazanımı için karşısına yazılan becerilerden “Coğrafi Sorgulama
Becerisi” nin geliştirilmesi amaçlanmıştır. 2 saatlik ders sürecini kapsayan
çalışma boyunca öğrencilerde söz konusu beceriyi geliştirebilmek için 5 N 1 K
tekniği (Ne, nerede, ne zaman, niçin, nasıl, kim) işbirlikli öğrenme yaklaşımı ile
bütünleşik olarak uygulanmıştır. Bu nedenle ders tasarım süreci iki noktaya odaklanılarak yapılandırılmıştır: 1. Öğrenci merkezlilik, 2. Coğrafi becerileri
geliştirmek.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi Sorgulama Becerisi, 5 N 1 K Tekniği ve İşbirlikli Öğrenme, Aksiyon Araştırması

Kaynakça

• Alim, M., Dumlu, A. (2007). Coğrafya Öğretmenlerinin Araç-Gereç Ve Materyallerden Yararlanma Durumu İle Bunlara Bakışları, Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fak. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7 Sayı, 39, Erzurum.
• Avşar, Z; Alkış, S. ( 2007). İşbirlikli Öğrenme Yöntemi “Birleştirme I” Tekniğinin Sosyal Bilgiler Derslerinde Öğrenci Başarısına Etkisi, İlköğretim Online, 6 (2), 197-203, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr (Erişim: 25 Ekim 2009).
• Bednarz, S. W. (2002). Using Action Research to Implement the National Geography Standards: Teachers as Researchers, Journal of Geography 101: 103-111, National Council for Geographic Education, USA
• Bozdoğan, E.A. ; Taşdemir, A.; Demirbaş, M. (2006). Fen Bilgisi Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Etkisi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 7 Sayı: 11
• Çepni, S. (2001). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş, Erol Ofset Matbaacılık, Trabzon
• Christine L., Maureen N., Jacobs, G. (1997), Cooperative Learning in the Thinking Classroom: Research and Theoretical Perspectives, International Thinking Conference, Singapore
• Demirci, A.(2006), Coğrafya Öğretiminde Coğrafi Sorgulama Becerisinin Geliştirilmesi Ve Kullanımı, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 14, İstanbul.
• Demirci, A., Taş, H.İ., Özel,A. (2007).Türkiye’de Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde Teknoloji Kullanımı, Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 15 İstanbul.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Orta Öğretimde Coğrafya Eğitiminin Esasları”, Aktif yayınevi, Erzurum Düşünme Süreçlerinin Geleneksel Hiyerarşisi, download.intel.com/education/Common/tr/Resources/Bloom. pdf, Erişim: 20 Ekim 2009.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem Ve Metotlarına Giriş: Nitel, Nicel Ve Eleştirel Kuram Metodolojileri, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Elwood, S.(2009). Integrating Participatory Action Research and GIS Education: Negotiating Methodologies, Politics and Technologies, Journal of Geography in Higher Education, 33:1, 51-65
• Fazio, X.; Melville, W. (2008). Science Teacher Development through Collaborative Action Research, Teacher Development, 12: 3 Ferrance, E. (2000). Action Research, Northeast and Islands Regional Educational Laboratory, Brown University, USA
• Gök, T. ; Sılay, İ. (2009). İşbirlikli Öğrenme Gruplarında Problem Çözme Stratejileri Öğretiminin Öğrencilerin Başarı Güdüsü Üzerindeki Etkileri, Kastamonu Eğitim Dergisi,17:3, 821- 834
• Güngördü, E. (2002). Coğrafyada Öğretim Yöntemleri, Nobel Yayıncılık, Ankara
• IGU. CGE (1992). International Charter on Geographical Education, International Geographical Union, Commission on Geographical Education, Washington, ISBN 3-925319-11-5, ABD.
• Jacobs, G. (2004). Cooperative Learning: Theory, Principles, And Techniques, New Paradigm Education www.readingmatrix.com.conference/pp/proceedings/jacobs.p df (Erişim: 11 Ağustos 2009).
• Johnson, A. P. (2005). A Short Guide To Action Research, Boston, MA: Pearson. Kagan, S. (1992). Cooperative Learning. Resources for Teachers, Inc. Kennett, D.J., Stedwill, A.T., Berrill, D. ve Young, A.M. (1996).
• Cooperative In A University Setting: Evidence For The Importance Of Learned Resourcefulness, Studies in Higher Education 21 (2): 177-186.
• Khim, M. C. B. (2004). Harnessing Technology for Cooperative Learning, The International Association for the Study of Cooperation in Education, http://www.iasce.net/ Conference 2004/24June/Mabelchia/Harnessing%20Technology%20 For %20 Cooperative%20Learning.doc (Erişim: 29 Kasım 2009).
• Kim, H. (2009). Geographical Inquiry-based Learning in Japan, Introducing “Spatial Thinking to Geography Education, Tsukuba Conference, International Geographical Union, Commission on Geographical Education, ISSN 0559-8362, Japan
• Kindon, S.; Elwood, S. (2009). Introduction: More than MethodsReflections on Participatory Action Research in Geographic Teaching, Learning and Research, Journal of Geography in Higher Education, 33: 1, 19 -32
• Köklü, N. (1993). Eylem Araştırması, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 26 Sayı: 2, Ankara.
• Köklü, N. (2001). Eğitim Eylem Araştırması-Öğretmen Araştırması, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34:1, Ankara
• Kumaş, A. Saka, A., Z. (2009). İşbirlikli Öğrenme Gruplarında Probleme Dayalı Öğrenme Uygulaması: Eğik Atış Hareketi Uygulama Örneği, 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale, Türkiye, ISBN 978-605-606-82-0-1
• Kuzu, A. (2009 ). Öğretmen Yetiştirme ve mesleki Gelişimde Eylem Araştırması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,2: 6
• Lara, S.; Repáraz, C. (2009). Effectiveness of Cooperative Learning: Webquest as a Tool to Produce Scientific Videos, International Conference Eon Multimedia and ICT in Education, Lisbon, Portugal
• Ledlow, S. (1999). Tips for Climate Setting in Cooperative Learning Classrooms, Center for Learning and Teaching Excellence Arizona State University, USA
• Macpherson, A. (2008). Cooperative Learning Group Activities for College Courses , The Centre for Academic Growth, Kwantlen Polytechnic University
• Magos, K. (2007). The Contribution of Action-Research to Training Teachers in Intercultural Education: A Research in the Field Of Greek Minority Education, Teaching and Teacher Education, 23, 1102–1112
• Malgaş, E. Eylem Araştırması – Öğretmen araştırması, 80.251.40.59/education.ankara.edu.tr/aksoy/eay/.../eemalgas. doc, Erişim: 2 Aralık 2009
• McBee, M. (2004). The Classroom as Laboratory: An Exploration of Teacher Research, Roeper Review, 27, 52-58.
• MEB. (2005). Coğrafya Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (9-12. Sınıflar), Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara Mertler, C, A. (2006). Action Research: Teachers as Researchers in The Classroom. Thousand Oaks,CA: Sage.
• Mills, G. E. (2003). Action Research: A Guide for the Teacher Researcher, Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
• O'Connor, Katherine A.; Greene, H. Carol; Anderson, Patricia J. (2007). Action Research: A Tool for Improving Teacher Quality and Classroom Practice, Annual Meeting of American Educational Research Association, San Francisco, CA
• Önal, H., Güngördü, E.(2008). Coğrafya Öğretiminde Aktif Öğrenme uygulamaları ( Hava Kirliliği), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt, 11, Sayı 19, Balıkesir.
• Pain, R. (2009). Commentary: Working across Distant Spaces: Connecting Participatory Action Research and Teaching, Journal of Geography in Higher Education, 33: 1, 81 — 87
• Roberts, M. (2003). Learning Through Enquiry: Making Sense of Geography in the Key Stage 3 Classroom, Sheffield: Geographical Association, England
• Saban, A. (2000). Hizmet İçi Eğitimde Yeni Yaklaşımlar, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:145, ISSN 1301-7669
• Şahin, C. (2003). Türkiye’de Coğrafya Öğretimi, Sorunları ve Çözüm Önerileri, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara
• Savin-Baden, M. & Wimpenny, K. (2007). Exploring and implementing participatory action research, Journal of Geography in Higher Education, 31(3), pp. 331–343.
• Saygılı, G.; Kocabaş, A. (2009 ). Hayat Bilgisi Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Sosyal Beceriler Üzerine Etkisi, 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1 Mayıs 2009, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi.
• Schulte, L., P. (1999). Lessons in Cooperative Learning, Teaching Teachers, Science and Children, www.nsta.org /main/news/pdf/ sc9904_44.pdf (Erişim: 25 Kasım 2008).
• Sezer, A. (2009). Coğrafya Öğretmenlerinin İnterneti Öğretim Amaçlı Kullanma Durumları, 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi.
• Sezer, A.; Tokcan, H. (2003). İş Birliğine Dayalı Öğrenmenin Coğrafya Dersinde Akademik Başarı Üzerine Etkisi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 3 (2003) 227-242
• Taş, H. İ. (2007). Coğrafya Eğitimi (Tarih, Standartlar, Hedefler), Aktif Yayınevi
• Tekin, S. (2008). Kimya Laboratuarının Etkililiğinin Aksiyon Araştırması Yaklaşımıyla Geliştirilmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi Cilt:16 No:2 567-576
• Tomal, N. (2004). Lise Coğrafya Öğretmenlerimizin Kullandıkları Öğretim Yöntemleri, Milli Eğitim Dergisi, Sayı, 162, http://yayim. meb.gov.tr/dergiler/162/tomal.htm (Erişim: 9 Kasım 2009.
• Tryggvason, M. –T. (2009). Why is Finnish Teacher Education Successful? Some Goals Finnish Teacher Educators Have for Their Teaching, European Journal of Teacher Education, 32:4
• Tshibalo, A.E. ( 2003). Cooperative Learning as a Strategy To Improve The Teaching Of Mapwork To Grade 11 And 12 Geography Learners In Region 3 (Limpopo Province): A Case Study Conducted At Ramaano Mbulaheni Inservice Training Centre, Proceedings of the 21st International Cartographic Conference (ICC) “Cartographic Renaissance”, ISBN: 0- 958-46093-0, 10, Durban, South Africa.
• Uzuner, Y. (2005). Özel Eğitimden Örneklerle Eylem Araştırmaları, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, 1-12
• Wieser, C. (2008). Action Research and Its Impacts on Student-Centered Geography Teaching- An Approach To Solve The Conflict Of Theory And Practice In The Didactics Of Geography And Geography Teaching, Future Prospects in Geography (Eds: Donert, K,, Wall, G.), HERODOT Conference Proceedings, Liverpool Hope University