Kentsel Donatı Elemanlarının Kalite Değerlendirilmesi: Uşak, Cumhuriyet Mahallesi Örneği

Year 2021, Volume: 6 Issue: 2, 638 - 661, 30.12.2021

Hüseyin Berk Türker Gülbeyaz Sakınmaz

https://doi.org/10.30785/mbud.973693

Abstract

Kentsel donatı elemanları, kentsel mekanların en önemli bileşenlerinden biri olup, kentlerin mekansal, sosyo-kültürel, ekolojik karakterine uygun, kullanıcının gereksinimlerine cevap verecek şekilde tasarlanmalıdır. Donatı elemanlarının tasarım kriterleri doğrultusunda tasarlanması ve mekâna entegre edilmesi, kentsel mekânın kalitesinin ve konforunun yükseltilmesini sağlar. Bu çalışmada Uşak kenti, Cumhuriyet Mahallesi’ndeki 28 adet park ve çocuk oyun bahçesinde yer alan donatı elemanlarının kalite değerlendirilmesinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışmada incelenen yeşil alanların alan tasarımı, zemin kaplaması, oyun alanı elemanları, oturma birimleri, aydınlatma elemanları, üst örtü ögeleri, su ögesi, çöp kutusu, bitkisel ögeler, işaret ve bilgi levhaları, kondisyon aletleri, sınırlandırıcılar ve spor alanları belirlenen kriterler (fonksiyonellik, estetik, ergonomi, dayanıklılık, bakım ve çevreye uyum) doğrultusunda 3’lü Likert ölçeğinde puanlanarak (çok yetersiz (1), kısmen yeterli (2) ve çok yeterli (3)) mevcut durumu incelenmiştir. Araştırma sonucunda Uşak kenti Cumhuriyet Mahallesi’nin kentte en çok yeşil alan sayısına sahip mahalle olmasına rağmen yeşil alanlarda yer alan donatı elemanlarının kalitesinin yetersiz ve kent kimliğiyle uyumsuz olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Donatı elemanları, kentsel donatı, yeşil alanlar, kalite, Uşak

Thanks

Makalede ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

Evaluation of Quality of Urban Furniture: The Case of Cumhuriyet Neighborhood, Uşak-Turkey

Abstract

Urban furniture is one of the most important components of urban spaces and should be designed to meet the needs of the user in accordance with the spatial, sociocultural, and ecological character of the cities. Designing the urban equipment in accordance with the design criteria and integrating them into the space increases the quality and comfort of the urban space. The aim of the study is to evaluate the quality levels of urban furniture in 28 parks and children's playgrounds in the Cumhuriyet district of Usak Province. Area design, floor covering, playground elements, seating units, lighting elements, pergolas, water features, rubbish bins, landscape design, signs, sports equipment, and sports fields of 28 parks and children's playgrounds in Usak Cumhuriyet neighborhood and were scored on a 3-point Likert scale (not at all (1), moderately (2) and extremely (3)) in line with the determined criteria (functionality, aesthetics, ergonomics, durability, maintenance and environmental compliance). Findings show that although the Cumhuriyet neighborhood of Usak province has the highest number of green areas in the city, it has been determined that the quality of the urban furniture in the green areas is insufficient and incompatible with the identity of the city.

Keywords

Reinforcement elements, urban equipment, green spaces, quality, Uşak

References

• Akpınar Külekçi E., (2018b). Erzurum’da kentsel mekanlarda kullanılan bazı kent donatı, zemin ve bitkisel elemanlarının ergonomik ve antropometrik yönden incelenmesi, ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, (2), 35-45.
• Akpınar Külekçi, E. (2018a). Kent donatı elemanlarında özgün tasarımların peyzaj ergonomisi yaklaşımıyla irdelenmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 3(2), 29-109.
• Akpınar Külekçi, E., ve Irmak, M. A. (2019). Kent Parklarında kullanılan donatı elemanlarının estetik ve fonksiyonel açıdan yeterlilikleri; Erzurum Kenti örneği. Journal of the Institute of Science and Technology, 9(2), 1144-1155.
• Aksu, Ö. V. (2012). Kent mobilyaları tasarımında özgün yaklaşımlar. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(6), 373-386.
• Aykut, F. (1997). Dış Mekân Donatı Elemanlarında Ahşap Malzeme Kullanımı: Bartın Belediye Parkı Örneği, Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Bartın.
• Bayazıt, E. (2018). Kentsel Donatı Elemanlarının Kent Kimliği ve Estetik Değerler Yönünden İncelenmesi: Trabzon ve Hükümet Caddeleri Örneği, Kahramanmaraş, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Bayramoğlu, E. ve Özdemir, B. (2012). Trabzon kent merkezi, uzun sokak kentsel donatı elemanlarının kent kimliği açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2012, 12(2), 182-191.
• Beyhan, G., Peker, Z., Polat, E. ve Şenol, P. (2013). Kentsel / Mekansal Yaşanabilirlik Üzerine Kavramsal Bir Çözümleme. 25 Th International Building & Life Congress, 23-28.
• Bulut, Y., Atabeyoğlu, Ö. ve Yeşil, P. (2008). Erzurum kent merkezi donatı elemanlarının ergonomik özelliklerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 14(2), 131-138
• Çelikyay, S. ve Karayılmazlar, A. S. (2016). Bartın kent merkezindeki kamusal alanların kentsel ergonomi ve kent kimliği açısından incelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 18(2), 224-238.
• Erdoğan, E. (2006). Çevre ve kent estetiği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(9), 68-77.
• Erdönmez, E. ve Çelik, F. (2016). Kentsel mekânda kamusal alan ilişkileri. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 14, 145-163.
• Gündüz, Y. (2019). Ataköy ve Şirinevler Mahallelerindeki Kentsel Donatı Elemanlarının Kalite ve Düzeyinin; Söz Konusu İmar Bölgelerinde Yaşayan Nüfus Üzerindeki Etkisinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hanifehnezhad, H. (2019). Kentsel Tasarımda Kullanıcı Algısı ve Yaşam Çevresine Aidiyeti Belirleyen Bileşenlerin Analizi: Ankara Bahçelievler Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hasol, D. (2008). Kentsel mekân ve kentlilik bilinci. http://www.doganhasol.net/kentsel-mekan-ve-kentlilik-bilinci-2.html
• İlhan, M. E. ve Kasap, H. Ö. (2018). Sultanahmet Meydanı kent mobilyalarının estetik, işlevsellik ve algılanabilirlik ölçütlerinde kent dokusu ile uyumu. Kent Akademisi, 11(4), 508-522.
• İnceoğlu, M. ve Aytuğ, A. (2009). Kentsel mekânda kalite kavramı. Megaron, 4(3).
• Kaplan, A., Bayraktar, N., Tekel, A., Çalgüner, T. ve Yalçıner, Ö. (2003). Kentsel tasarım süreci ve yönetimine ilişkin bir alan çalışması: Çeşme-Dalyan yerleşiminde yeni bir yöntem denemesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-15.
• Karadeniz, Z. (2019). Peyzaj Tasarım Kriterleri Açısından Samsun Kent Parklarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi, Ordu.
• Karahan, A. ve Sezen, I. (2019). Erzurum Kentindeki bazı önemli parkların peyzaj kalite göstergelerinin değerlendirilmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8 (Enar Özel Sayı), 54-63.
• Karayılmazlar, A. S. (2017). Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi Açısından İrdelenmesi, Bartın Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Kısak, E. (2021). Kentsel Mekânda Açık-Yeşil Alanların Çevre Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kuter, N. ve Kaya, Z. (2019). Kentsel donatı elemanlarının peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi: Çankırı Örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(1): 81-96.
• Özgeriş, M. (2018). Kentsel donatı elemanlarının kent dokusu yönünden değerlendirilmesi: Erzurum İli örneği, AKÜ FEMÜBİD, 2018, 18, 561-574.
• Perçin, M. H. (2021). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Peyzaj Konstrüksiyonu 2 Ders Notlar. Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/61576/mod_resource/content/1/14.%20Bölüm-%20Kentsel%20donatı%20elemanları.%20.pdf
• Sağlık A., Sağlık E. ve Kelkit A. (2014). Kentsel Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi: Çanakkale Kent Merkezi Örneği, 1. Uluslararası Kentsel Planlama – Mimarlık - Tasarım Kongresi, Kocaeli, Türkiye, 8-11 Mayıs 2014, ss. 1023-1035.
• TUIK, (2021). TUIK Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi. Erişim adresi: (03.10.2021) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210
• Uşak Belediyesi, (2021). Uşak Belediyesi coğrafi yapı. Erişim adresi: https://www.usak.bel.tr/sayfa/cografi-yapisi/
• Yeşil, M. ve Beyli, K. N. (2018). Ordu Kenti kıyı parkları donatı elemanlarının ergonomi açısından irdelenmesi. Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., 8(2), 215-229.
• Yıldırım, C., Erdoğan, R. ve Oktay, H. E. (2014). Antalya Kenti parklarındaki donatı elemanlarının değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(1), 13-20.
• Yıldırım, E. (2004). İstanbul’da Kent Mobilyalarının Değerlendirilmesi “Sultanahmet Meydanı Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.