Türkçenin Ana Dili Olarak Öğretiminde Bilgi İşleme Süreci

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 1, 96 - 113, 01.05.2012

Bilginer Onan

Öz

Bu çalışmada Türkçenin ana dili olarak öğretimi sürecinde devreye giren zihinsel yapıların ve bilişsel
süreçlerin öğrenme öğretme sürecini oluşturan aşamalara etkisi ele alınmıştır. Çalışma içerik olarak iki ana
bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde, Atkinson ve Shiffirin tarafından geliştirilen bilgiyi işleme
modeli üzerinde durulmuştur. Bilgi işleme modelini oluşturan bilişsel yapılar ve zihinsel süreçler ayrıntılı bir
şekilde incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, zihinsel yapılar ve bilişsel süreçler çerçevesinde Türkçe
öğrenme öğretme süreci değerlendirilmiştir. Bu bağlamda öğrenme öğretme sürecini oluşturan hazırlık çalışmaları,
anlama ve kendini ifade etme aşamaları, birinci bölümde ele alınan ve bilgi işleme modelini oluşturan zihinsel
yapılar ve bilişsel süreçler çerçevesinde incelenmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda bilgi işleme süreci
açısından özellikle hazırlık çalışmalarının önem taşıdığı sonucuna varılmıştır. Zihinsel hazırlık sürecinde yapılan
ön bilgileri harekete geçirme, anahtar kelimelerle çalışma, metni tanıma ve tahmin etme ve amaç belirlemeye
yönelik çalışmaların tamamının kısa süreli belleği ve sahip olduğu bilişsel süreçleri ilgilendirdiği tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bilgi İşleme Modeli, Öğrenme Öğretme Süreci, Kısa Süreli Bellek, Uzun Süreli Bellek

Kaynakça

• Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma ve yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, E. (2008). Erken Çocukluk Döneminde Bilişsel Gelişim. Erken Çocukluk Döneminde Gelişim.M. Engin Deniz (Ed.), Erken Çocukluk Döneminde Gelişim içinde (s.2-25). Ankara: Maya Yayıncılık.
• Aykut Bingöl, C. (1997). Öğrenme ve Bellek. Beyin ve Bilgisayar. Beyin ve Bilgisayar içinde (s.103-113). İstanbul: Nar Yayınları.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. İstanbul: Bilim Sanat Yayınları.
• Coşkun, E. (2007). Yazma Eğitimi. Ahmet Kırkkılıç – Hayati Akyol (Ed.). İlköğretimde Türkçe Öğretimi içinde (s.49-91). Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (2000). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çakmak, E. (2007). Bir süreç olarak okuma ve okuma öğretimi. İlköğretmen Dergisi. 6, 19-25.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın öğretimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karakaş, S. (2000). Bilgi İşlemede Entegratif Model. Sirel Karakaş, Hamdullah Aydın, Cenap Erdemir, Çiğdem Özemsi (Ed.) Multidisipliner Yaklaşımla Beyin ve Kognisyon içinde. Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Madi, B. (2006). Öğrenme beyinde nasıl gerçekleşir? Ankara: Morpa Yayınları.
• Onan, B. (2011). Anlama sürecinde Türkçenin yapısal işlevleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri II: dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özdemir, E. (2000). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Usta, E. (2007). İnsan hafıza modeli ve öğrenme. İlköğretmen Dergisi, (6), 20-22.
• Yalçın, Ü. (2001). Bilişsel model çerçevesinde okuma becerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 9(1), 53-58.
• Yaltkaya, K. (2000). Belleğin fizyolojisi. Bilim ve Teknik Dergisi, (389), 42.
• Yangın, B. (2002). Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: Dersal Yayıncılık.
• Yılmaz, S. (2005). Bilgi işleme modeline dayalı bir dersin fen bilgisi öğretmen adaylarının manyetizma konusundaki başarılarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 236.