Yükseköğretim Kurumlarına Yönelik Örgütsel Öğrenme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 1 - 25, 23.04.2022

Damla Ayduğ , Esmahan Agaoglu

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1000312

Cited By: 1

Öz

Yükseköğretim kurumlarının özellikle araştırma ve bilgi üretme yönündeki görevleri dikkate alındığında, birer eğitim kurumu olarak hızlı değişim ve dönüşümlere yanıt verebilecek yeterliliklere sahip olmaları gerekmektedir. Dolayısıyla, yükseköğretim kurumlarının üstlenmiş oldukları görev ve sorumluluklar gereği dinamik bir yapıda olmaları gerektiğinden, birer öğrenen örgüt olmaları beklenmektedir. Ancak ilgili alan yazında, yükseköğretim kurumları özelinde örgütsel öğrenme düzeyini ölçmeye yönelik az sayıda ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle bu araştırmada alan yazındaki örgütsel öğrenme modellerinden yararlanılarak yükseköğretim kurumları özelinde kullanılabilecek Türk kültürüne özgü bir ölçek geliştirmesi amaçlanmıştır. Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları 2018-2019 eğitim öğretim döneminde 12 farklı devlet üniversitesinde görev yapan toplam 514 öğretim elemanı ile yürütülmüştür. Ölçeğin yapı geçerliliğini sınamak amacıyla yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda 39 maddeden oluşan üç faktörlü (bireysel düzeyde öğrenme, grup düzeyinde öğrenme, örgütsel düzeyde öğrenme) bir yapıya ulaşılmıştır. Ardından, doğrulayıcı faktör analizi ile ölçeğin üç faktörlü yapısı doğrulanmıştır. Ölçeğin tamamı için McDonald’s ω (omega) katsayısı 0,981 olarak hesaplanmıştır. Yükseköğretim Kurumlarına Yönelik Örgütsel Öğrenme Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel öğrenme, öğretim elemanları, yükseköğretim, geçerlilik, güvenilirlik

Destekleyen Kurum

Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu

Proje Numarası

1807E273 no.lu proje

Development of Organizational Learning Scale for Higher Education Institutions: Validity and Reliability Study

Öz

Higher education institutions, especially when their research and knowledge production duties are considered, should have the competencies to respond to rapid changes and transformations as an educational institution. Therefore, higher education institutions are expected to be learning organizations since they must be in a dynamic structure due to the duties and responsibilities they undertake. However, in the literature, it has been determined that there are few measurement tools to measure the level of organizational learning in higher education institutions. For this reason, in this research, it was aimed to develop a scale specific to Turkish culture that can be used in higher education institutions by using the organizational learning models in the literature. The validity and reliability studies of the scale were carried out with a total of 514 faculty members working in 12 different state universities in the 2018-2019 academic year. As a result of the exploratory factor analysis performed to test the construct validity of the scale, a three-factor structure (individual-level learning, group-level learning, organizational-level learning) consisting of 39 items was reached. Afterwards, the three-factor structure of the scale was confirmed by the confirmatory factor analysis. The McDonald’s ω coefficient for the all items of scale was found to be 0.981. It was decided that the Organizational Learning Scale for Higher Education Institutions is a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Organizational learning, faculty members, higher education, validity, reliability

Proje Numarası

1807E273 no.lu proje

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akın, Ü., Akın, A. ve Abacı, R. (2007). Öz-duyarlık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 1-10.
• Akpınar, A. T. (2007). Örgütsel öğrenme ile örgüte bağlılık arasındaki ilişki: Türkiye otomotiv lastik üretimi sektöründe bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ali, A. K. (2012). Academic staff's perceptions of characteristics of learning organization in a higher learning institution. International Journal of Educational Management, 26 (1), 55-82.
• Anderson, R.C., Porter, L., & Adkins, D. (2020). A dramatic confrontation of frames: arts-integration teacher development, organizational learning, and school change. Leadership and Policy in Schools, 19(3), 369-389.
• Baydar, F., & Cetin, M. (2021). The model of relationships between intellectual capital, learning organizations, and innovation-oriented organizational structures in educational organizations. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 94, 265-294.
• Bayraktaroğlu, S. ve Kutanis, R. Ö. (2002). Öğrenen kamu örgütlerine doğru. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 51-65.
• Berends, H., Boersm, K. and Weggeman, M. (2003). The structuration of organizational learning. Human Relations, 56 (9), 1035-1056.
• Bontis, N., Crossan, M. M. and Hulland, J. (2002). Managing an organizational learning system by aligning stocks and flows. Journal of management studies, 39 (4), 437-469.
• Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (ss. 136–162). Newbury Park, CA: Sage.
• Büyüköztürk, Ş. (2002a). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32 (32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2002b). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Christensen, L.B., Johnson, R.B., & Turner, L.A. (2015). Araştırma yöntemleri Desen ve Analiz. (Çev. A. Aypay) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Collinson, V. and Cook, T. F. (2007). Organizational learning: improving learning, teaching, leading in school systems. Thousand Oaks, California: SAGE Publications.
• Crossan, M.M., Lane, H.W., and White, R.E. (1999). An organizational learning framework: from intuition to institution. The Academy of Management Review, 24 (3), 522-537.
• Crossan, M. M., Lane, H. W., White, R. E., Djurfeldt, L. (1995). Organizational learning: dimensions for a theory. The International Journal of Organizational Analysis, 3(4), 337-360.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Daft, R. L. and Weick, K. E. (1984). Toward a model of organizations as interpretation systems. The Academy of Management Review, 9 (2), 284-295.
• Dever, J. T. (1997). Reconciling educational leadership and the learning organization. Community College Review, 25 (2), 57-63.
• Dilworth, R. L. (1996). Institutionalizing learning organizations in the public sector. Public Productivity & Management Review, 19 (4), 407-421.
• Ergin, B. (2014). Türkiye’de yükseköğretim sisteminde kalite ve etkililik açısından, kendi kendine liderlik yaklaşımının, öğretim üyesi yetkinlikleri ve örgütsel öğrenme kapasitesi üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fiol, C. M. and Lyles, M. A. (1985). Organizational learning. Academy of Management Review, 10 (4), 803-813.
• Hair Jr, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (7th Edition). USA: Pearson Education Limited.
• Garavan, T. (1997). The learning organization: a review and evaluation. The Learning Organization, 4 (1), 18-29.
• Güngör, G., & Celep, C. (2016). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgüt içi Bilgi Paylaşımı, Örgütsel Öğrenme ve Entelektüel Sermaye Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 932-947.
• Hedberg, B. (1981). How organizations learn and unlearn. P. C. Nystrom and W. H. Starbuck (Eds.), Handbook of organizational design içinde (p.3-27). London: Oxford University Press.
• Henson, R. K. and Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66 (3), 393-416.
• Hooper, D., Coughlan, J., and Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60.
• Hu, L. T. and Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indices in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
• Huber, G. P. (1991). Organizational learning: the contributing processes and the literatures. Organization Science, 2 (1), 88-115.
• Huck, S. W. (2012). Reading statistics and research. (6th ed.). Boston Massachusetts: Pearson Education, Inc.
• Hutcheson, G. D., & Sofroniou, N. (1999). The multivariate social scientist: Introductory statistics using generalized linear models. London: Sage.
• Jöreskog, K. G. (1969). A general approach to confirmatory maximum likelihood factor analysis. Psychometrika, 34 (2), 183-202.
• Kass, R. A. and Tinsley, H. E. A. (1979). Factor analysis. Journal of Leisure Research, 11, 120-138.
• Kezar, A. (2005). What campuses need to know about organizational learning and the learning organization. New Directions for Higher Education, 131, 7-22.
• Kim, D. H. (1993). The link between individual and organizational learning. Sloan Management Review, 35 (1), 37-50.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. New York: Routledge.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York: The Guilford Press.
• Kurland, H. and Hasson-Gilad, D. R. (2015). Organizational learning and extra effort: the mediating effect of job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 49, 56-67.
• Kurland, H., Peretz, H. and Hertz-Lazarowitz, R. (2010). Leadership style and organizational learning: the mediate effect of school vision. Journal of Educational Administration, 48 (1), 7-30.
• Kurt, T. (2016). Öğretmen liderliğini açıklamaya yönelik bir model: Dağıtımcı liderlik, örgütsel öğrenme ve öğretmenlerin öz yeterlik algısının öğretmen liderliğine etkisi. Eğitim ve Bilim, 41(183),1-28.
• Leithwood, K., Jantzi, D. and Steinbach, R. (1995). An organisational learning perspective on school responses to central policy initiatives. School Organisation, 15 (3), 229-252.
• Levitt, B. and March, J. G. (1988). Organizational learning. Annual Review of Sociology, 14, 319-340.
• Lodge C. and Reed J. (2003). Transforming school improvement now and for the future. Journal of Educational Change, 4 (1), 45-62.
• MacCallum, R. C., Browne, M. W. and Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2), 130-149.
• Marsick, V. J. (2013). The dimensions of a learning organization questionnaire (DLOQ) introduction to the special issue examining DLOQ use over a decade. Advances in Developing Human Resources, 15 (2), 127-132.
• Marsick, V. J. and Watkins, K. E. (1999). Facilitating learning organizations: making learning count. Brookfield, VT: Gower Publishing.
• Marsick, V. J. and Watkins, K. E. (2001). Informal and incidental learning. New Directions for Adult and Continuing Education, (89), 25-34.
• Mulholland, P., Zdrahal, Z., Domingue, J., Hatala, M., & Bernardi, A. (2001). A methodological approach to supporting organizational learning. International Journal of Human-Computer Studies, 55 (3), 337-367.
• Nonaka, I., & Takeuchi, H. (1995), The knowledge-creating company. NewYork: Oxford University Press.
• North, K. and Kumta, G. (2014). Knowledge management: value creation through organizational learning. Cham: Springer International Publishing.
• Odabaşı, Y. (2006). Değişimin ve dönüşümün aracı olarak girişimci üniversite. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1 (1), 87-102.
• Ömür, Y. E. & Argon, T. (2016). Teacher opinions on the innovation management skills of school administrators and organizational learning mechanisms. Eurasian Journal of Educational Research, 66, 243-262. http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2016.66.14
• Özdamar, K. (2010). Paket programlar ile istatiksel veri analizi-2: Çok değişkenli analizler (7. Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özgen, H., Kılıç, K. C. ve Karademir, B. (2004). Öğrenmenin kurumsallaşmasında toplam kalite yönetimi yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 175-188.
• Sallán, J. G., Diaz-Vicario, A., Barrera-Corominas, A., & Duran-Bellonch, M. (2021). Teachers’ informal learning and organizational learning in Spain. Journal of Workplace Learning. https://doi.org/10.1108/JWL-02-2021-0017
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. and Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8 (2), 23-74.
• Schumacker, R. E. and Lomax, R. G. (2004). A beginner’s guide to structural equation modeling (2nd Edition). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi; Analiz ve Raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Senge, P. M. (2016). Beşinci disiplin: Öğrenen organizasyon sanatı ve uygulaması (Çev: A. İldeniz, A. Doğukan, B. Pala) (17. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Shrivastava, P. (1983). A typology of organizational learning systems. Journal of management studies, 20(1), 7-28.
• Simon, H. A. (1991). Bounded rationality and organizational learning. Organization science, 2 (1), 125-134.
• Slater, S. F. and Narver, J. C. (1995). Market orientation and the learning organization. Journal of Marketing, 59 (3), 63-74.
• Smith, B. H. (2003). The university as a learning organization: developing a conceptual model. Unpublished Doctoral Dissertation. Bozeman, Montana: Montana State University, College of Graduate Studies.
• Steiger, J. H. (2007). Understanding the limitations of global fit assessment in structural equation modeling. Personality and Individual Differences, 42 (5), 893-898.
• Streiner, D. L. (1994). Figuring out factors: the use and misuse of factor analysis. The Canadian Journal of Psychiatry, 39 (3), 135-140.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (6. basımdan çeviri). (Çev. Ed.: M. Baloğlu). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tanaka, J. S. (1987). “How big is big enough?”: sample size and goodness of fit in structural equation models with latent variables. Child Development, 58, 134-146.
• Tiltay, M. A. (2009). Anadolu Üniversitesi’nin öğrenen örgüt olma özelliklerine ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tucker, L. R. and Lewis, C. (1973). A reliability coefficient for maximum likelihood factor analysis. Psychometrika, 38, 1-10.
• Ulutaş, M. (2015). Yükseköğretimde bilişim liderliği, öğrenen örgüt ve üniversite kültürü arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Vatansever-Toylan, N. ve Aydın-Göktepe, E. (2010). Öğrenen organizasyon olarak üniversiteler: Türkiye’deki bir devlet üniversitesinde durum analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (1), 61-68.
• Vieira, A. L. (2011). Interactive LISREL in practice: Getting Started with a SIMPLIS Approach. Heidelberg: Springer.
• Watkins, K. E., & Marsick, V. J. (2003). Making learning count! diagnosing the learning culture in organizations. Advances in Developing Human Resources, 5 (2), 132-151.
• Weiner, J., Francois, C., Stone-Johnson, C., & Childs, J. (2021). Keep safe, keep learning: Principals’ role in creating psychological safety and organizational learning during the COVID-19 Pandemic. Frontiers in Education, 5, 1-17. https://doi.org/10.3389/feduc.2020.618483
• White, J. and Weathersby, R. (2005). Can universities become true learning organizations?. The Learning Organization: An International Journal, 12(3), 292-298. Wilkinson, B. and Kleiner, B. H. (1993). New developments in improving learning in organizations. Industrial & Commercial Training, 25 (10), 17-21.
• Worthington, R. L. and Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: a content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806-838.