PISA ve Çin, Polonya, Estonya, Kanada, İrlanda’da Eğitim Denetimi

Year 2025, Volume: 14 Issue: 1, 438 - 455, 15.01.2025

Vildan Güzel Aysel Ateş

https://doi.org/10.33206/mjss.1440684

Abstract

Eğitim sadece bireylerin yaşam kalitesini iyileştirmek için bir araç değil aynı zamanda toplumsal hayatta yer edinebilmeleri için karakterlerinin gelişimine, bilgi ve beceriler edinmelerine de aracılık etmektedir. Bu nedenle ülkeler eğitim sistemlerinin çıktılarını uluslararası sınavlarla da değerlendirme ihtiyacı duymaktadırlar. Küresel ölçekte ise eğitim dünyasının en kapsamlı değerlendirmesi Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından üç yılda bir gerçekleştirilen “Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı” (PISA) ile yapılmaktadır. Bu değerlendirme programındaki temel amaç belirlenen ortak kriterler ile sınava katılan ülkelerin matematik, fen ve okuma gibi alanlarda eğitim çıktılarına ilişkin veriler sunmaktır. Sınava katılan ülkelerin önemli bir bölümünün eğitim müfredatı gibi eğitim denetim sistemi de dolaylı olarak PISA sonuçlarına göre şekillenebilmektedir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak 2015, 2018 ve 2022 PISA değerlendirmesinde matematik, fen ve okuma alanlarında OECD ortalamasının üstünde performans sergileyen Çin, Polonya, Estonya, Kanada ve İrlanda gibi ülkelerin eğitim sistemleri içinde eğitim denetimi uygulamaları, uygulamalarında hangi alanları önceledikleri ve bu öncelikleri nasıl gerçekleştirdikleri incelenmiştir.

Keywords

Eğitim denetimi, PISA, Çin, Polonya, Estonya, Kanada, İrlanda.

Ethical Statement

“PISA ve Çin, Polonya, Estonya, Kanada, İrlanda’da Eğitim Denetimi’’ başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Çalışmada insan veya hayvan denekleri kullanılmadığı ve ölçek veya anket aracılığı ile veri toplanmadığı için etik kurul izni gerekmemiştir.

PISA and Educational Supervision of China, Poland, Estonia, Canada, Ireland

Abstract

Education is not only a tool to improve the quality of life of individuals but also mediates the development of their characters and the acquisition of knowledge and skills. For this reason, countries need to evaluate the outcomes of their education systems with international exams. On a global scale, the most comprehensive evaluation of the education world is made by the "Program for International Student Assessment" (PISA), which is carried out every three years by the Organization for Economic Co-operation and Development. The main purpose of this evaluation program is to provide data on the educational outcomes of the participating countries in areas such as mathematics, science, and reading, with determined criteria. The education supervision system, as well as the education curricula of a significant part of the countries participating in the exam, can be indirectly shaped by PISA results. In this study, using the document analysis method, one of the qualitative research methods, educational supervision practices of China, Poland, Estonia, Canada, and Ireland, which performed above the OECD average in the fields of mathematics, science, and reading in the 2015, 2018 and 2022 PISA, and which areas they prioritized in their practices and how they achieve these priorities is examined.

Keywords

Educational supervision, PISA, China, Poland, Estonia, Canada, Ireland.

References

• Acar, T. (2012). Türkiye’nin PISA 2009 sonuçlarına göre OECD’ye üye ve aday ülkeler arasındaki yeri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(4), 2561-2572.
• Aimaiti, M. (2023). Türkiye, Çin ve Rusya eğitim sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aktan, S. (2012). Akademik başarı, öz düzenleme eksikliği, motivasyonu ve örgütsel unsurlar arasındaki ilişkiler (Doktora Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Aktepe, V. (2005). Eğitimde bireyi tanımanın önemi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 15-24.
• Aldım, Ü. E. (2018). İlkokul İngilizce öğretim programlarının karşılaştırılması: Finlandiya, Polonya ve Türkiye örneği (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Altınışık, Ş. (2021). Türkiye ve Polonya özel eğitim politikalarının karşılaştırmalı bir incelemesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altun M. ve Bozkurt, I. (2017). Matematik okuryazarlığı problemleri için yeni bir sınıflama önerisi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 171-188. doi: https://doi.org/10.15390/EB.2017.6916
• Anıl, D. (2010). Uluslararası öğrenci başarılarını değerlendirme programı (PISA)’nda Türkiye’deki öğrencilerin fen bilimleri başarılarını etkileyen faktörler. Eğitim ve Bilim, 34(152).
• Arslan, S. Y., ve Arastaman, G. (2021). Dünya’da STEM politikaları: Türkiye için çıkarımlar ve öneriler. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(2), 894-910. doi: https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.903115
• Avcı, F. ve Ateş, Ö. (2023). Dünyada eğitim sistemleri ve erken çocukluk eğitimi uygulamaları. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ay, K., ve Seferoğlu, S. S. (2020). Farklı ülkelerin STEM eğitimi politikalarının incelenmesi ve Türkiye için çıkarımlar. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 82-105. doi: https://doi.org/10.17556/erziefd.669988
• Aydın, İ. (2020). Öğretimde denetim: Durum saptama, değerlendirme ve geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, M. N., Avcı, Y. E., Çitırkı, O., Çitırkı, K. Ç., ve Çitırkı, Y. (2023). Kanada ve Türk eğitim sistemleri ile yönetim yapılarının incelenmesi. Academıc Socıal Resources Journal, 8(51), 2947-2959. doi: http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOU RNAL.70656
• Balıdede, F. (2012). Türkiye, İrlanda ve Kanada eğitim sistemlerinin okul yönetim yapılarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Batur, Z., Ulutaş, M., ve Beyret, T. N. (2019). 2018 Lgs türkçe sorularının PISA okuma becerileri hedefleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 595-615.
• Bilgili, M. (2023). Çin kültür devrimi: sol popülizm ve anti-entelektüelizm (1966-1969). Eğitim Bilim Toplum, 21(82), 10-27.
• Bowen, G. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Coşkun, B., ve Çelikten, M. (2020). Çin Halk Cumhuriyeti eğitim sistemi. OPUS International Journal of Society Researches, 15(24), 2982-3011. doi: https://doi.org/10.26466/opus.669104
• Coşkun, M. (2020). Ülkelerin zorunlu eğitim süreçlerine ve PISA başarılarına ilişkin bir karşılaştırma. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(3), 124-137.
• Çeken, R. ve Eş, H. (2013). Bilimsel Araştırmalarda Doküman Analizi. S. Baştürk (Ed.). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (327-338). Vize Yayıncılık.
• Çiçek, S., ve Dilekçi, A. (2022). Lgs türkçe sorularının PISA okuma ölçütlerine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2), 1535-1553. https://doi.org/10.17152/gefad.977568
• Dal, S., Tekin, Y., ve Kıral, B. (2019). Türkiye ile Endonezya, Estonya, Yeni Zelanda ve Yunanistan öğretmen yetiştirme, eğitim yönetimi ve denetimi sistemlerinin karşılaştırılması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 94, 540-556. doi.org/ 10.16992/asos.15102
• Demirbilek, M. (2022). Avustralya, Kanada ve Almanya’da eğitimde yerelleşme politikaları ve uygulamaları. Alanyazın, 3(1), 103-123.
• Dinçer, M. (2003). Eğitimin toplumsal değişme sürecindeki gücü. Ege Eğitim Dergisi, 3(1), 102-112.
• Ehren, M. C., Gustafsson, J. E., Altrichter, H., Skedsmo, G., Kemethofer, D., & Huber, S. G. (2015). Comparing effects and side effects of different school inspection systems across Europe. Comparative education, 51(3), 375-400.
• Erbilge, A. E. (2019). Türkiye, Kanada ve Hong Kong’un ortaokul matematik öğretim programlarının karşılaştırılması (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erginer, E., ve Erginer, A. (2023). Cumhuriyet’in 100. yılında dünya ölçeğinde türk çocuklarının okuma becerileri: PISA ve üzerinde düşünmemiz gerekenler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(49-1), 49-62. doi: https://doi.org/10.31795/baunsobed.1351412
• Estonya Eğitim Bakanlığı (Ministry of Education). (2018). 2018 yılı raporu.
• Eş, H., ve Sarıkaya, M. (2010). Türkiye ve İrlanda fen öğretimi programlarının karşılaştırılması. İlköğretim Online, 9(3), 1092-1105.
• Eurydice (2007). The Information Database on Education Systems in Europe. Erişim adresi: https://www.eacea.ec.europa.eu/index_en
• Eurydice (2018). Key features of education system. Erişim adresi: https://eacea.ec.europa.eu/national-policies
• Gürsakal, S. (2012). Pısa 2009 öğrenci başarı düzeylerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Suleyman Demirel University Journal Of Faculty Of Economics & Administrative Sciences, 17(1).
• Güven, İ., ve Gürdal, A. (2013). Türkiye ve Kanada’da işlenen fen ve teknoloji derslerinin karşılaştırmalı analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34(34), 147-169.
• Güzel, N. S. (2023). Estonya’da eğitim teftiş sistemi. Milli Eğitim Dergisi, 52(238), 1413-1446. doi: https://doi.org/10.37669/milliegitim.1129250
• İleri, T., Ahısha, R. ve Karamustafaoğlu, O. (2017). PISA başarısı nelere bağlı? Estonya örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(1).
• İşeri, A. (2019). Uluslararası PISA yeterlikleri ve Türkiye öğretim programları kazanımları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 392-418. doi: https://doi.org/10.17860/mersinefd.537194
• Białecki, I., Jakubowski, M., & Wiśniewski, J. (2017). Education policy in Poland: The impact of PISA (and other international studies). European Journal of Education, 52(2), 167-174.
• Karaer, G. (2016). İlköğretim fen bilimleri öğretim programlarının karşılaştırmalı incelenmesi: Türkiye ve Estonya örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 1(1), 55-76.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (24. Baskı). Nobel Yayıncılık
• Kasapçopur, A. (2007). Avrupa Birliği ülkelerinde eğitim denetimi. Ankara: MEB Teftiş Kurulu Başkanlığı Yayını.
• Katıtaş, S., Coşkun, B., ve Turpçu, M. (2019). Seçilmiş bazı ülkelerin denetim sistemlerinin karşılaştırılması ve Türk eğitim sistemi için bir model önerisi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6(48). http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.1725
• Kaya, M. (2017). Çeşitli ülkelerin öğretmen eğitiminde kalite güvencesi kurumları ve Türkiye için öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), 411-418.
• Keleş, S. S. (2020). Seçilmiş OECD ülkelerinde eğitim harcamaları ve 2018 PISA performanslarının karşılaştırılmalı analizi. Maliye Çalışmaları Dergisi, (63), 57-75. https://doi.org/10.26650/mcd2020-772192
• Koçak, G. (2022). Türkiye, Singapur, Kanada ve Estonya’da PISA 2018 başarılarını etkileyen değişkenlerin karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Konan, N., Çetin, R. B., ve Bozanoğlu, B. (2018). PISA’da başarılı olan bazı ülkelerde okul müdürlerinin seçilme, yetiştirilme ve görevlendirilmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2), 141-157.
• Lekesiz, A. (2023). Çin, Singapur, Estonya, Japonya ve Finlandiya’nın eğitim yönetimi ve politikalarının Türkiye ile karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rize.
• Mammadov, R., & Çimen, İ. (2019). Optimizing Teacher Quality Based on Student Performance: A Data Envelopment Analysis on PISA and TALIS. International Journal of Instruction, 12(4), 767-788.
• Maya, İ. ve Yılmaz, A. (2017). Eğitim denetimi sistemleri bakımından PISA’da başarı gösteren bazı ülkeler ile Türkiye’nin karşılaştırılması. Turkish Studies İnternational Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic. 12(3), 467-492. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11438
• MEB (2010). Milli Eğitim Bakanlığı uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2009 ulusal ön raporu. Ankara. Erişim adresi: https://bitlisodm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_02/20144632_PISA-2009-Ulusal-On Rapor.pdf
• MEB (2013). Milli Eğitim Bakanlığı uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2012 ulusal ön raporu. Ankara. Erişim adresi: https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/pisa/pisa2012-ulusal-on-raporu.pdf
• MEB (2016). Milli Eğitim Bakanlığı uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2015 ulusal raporu. Ankara. Erişim adresi: https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_Ulusal_Rapor.pdf
• MEB (2019). Milli Eğitim Bakanlığı uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2018 ulusal raporu. Ankara. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/03105347_pisa_2 018_turkiye_on_raporu.pdf
• MEB (2023). Milli Eğitim Bakanlığı uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA 2022 ulusal raporu. Ankara. Erişim adresi: https://odsgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_12/14122802_pisa2 022_rapor.pdf
• Nayir, F. ve McNamara, G. (2014). Avrupa denetim sisteminde okul öz değerlendirmenin artan rolü: İrlanda örneği. Turkish Journal of Education, 3(1), 48-59. https://doi.org/10.19128/turje.181075
• NCEE. (2011). National Center on Education and the Economy. Erişim adresi: https://ncee.org/country/shanghai-china/
• OECD (2006). Organisation for Economic Co-Operation and Development. Erişim adresi: https://doi.org/10.1787/9789264026407- en
• OECD (2014). Talis 2013 results: An international perspective on teaching and learning. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.1787/9789264196261-en
• OECD (2016a). Education at a glance 2016. Erişim adresi: https://www.oecd.org/education/skills-beyond-school/education-at- a-glance-2016-indicators.htm
• OECD (2016b). Education in China: A snapshot. Erişim adresi: Education-in-China-a-snapshot.pdf (oecd.org)
• OECD (2018a). Pogramme for international student assessment (PISA) results from PISA 2018. Erişim adresi: https://www.oecd.org/pisa/publications/PISA2018_CN_POL.pdf
• OECD (2018b). Programme for international student assessment (PISA) results from PISA 2015. Erişim adresi: https://www.oecd.org/pisa/pisa- 2015-results-in-focus.pdf
• OECD (2019a). Education at a glance 2019. Erişim adresi: f8d7880d- en.pdf (oecd-ilibrary.org)
• OECD (2019b). PISA 2018 results volume I. Erişim adresi: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/5f07c754-en.pdf? expires=1714371961&id=id&accname=guest&checksum=ECBBBFF957C1 81358012CB1E14E0A958
• OECD (2023). Programme for international student assessment (PISA) results from PISA 2022. Erişim adresi: https://www.oecd.org/publication/pisa-2022-results/country- notes/canada-901942bb/
• Olorode O. A. ve Adeyemo, A. O. (2012). Educatıonal supervısıon: Concepts and practıce with reference to oyo state, Nigeria. The Nigerian Journal of Research and Production. 20(1).
• Özcan, M., ve Gülbahar, B. (2023). Yedinci bölüm: İdeal eğitim denetimi. Cumhuriyetin 100. Yılında Eğitimde İdealler Üzerine, 139.
• Özmen, F., ve Güngör, A. (2008). Eğitim denetiminde etik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 137-155.
• Özmusul, M. (2011). Öğretmenlerin mesleki gelişimi: İrlanda, Litvanya ve Türkiye incelemesi. Education Sciences, 6(1), 394-405.
• Paksoy, M. (2020). Kanada ülkesi Ontario eyaleti eğitim denetimi sistemi ile Türkiye eğitim denetimi sistemlerinin karşılaştırılması (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Parmaksız, R. Ş., ve Yavuz, Ö. (2016). Türkiye ve Polonya eğitim sistemlerinin karşılaştırılması. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 59- 70.
• Sağlam, A. Ç., ve Aydoğmuş, M. (2016). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin eğitim sistemlerinin denetim yapıları karşılaştırıldığında Türkiye eğitim sisteminin denetimi ne durumdadır? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 17-38.
• Sağlam, A., Dağlı, H., Dağlı, B. Ç., Seziş, A., Güngör, Y., ve Danışman, F. (2022). Kanada (Ontarıo) eğitim sistemine genel bir bakış. International Journal Of Socıal Humanıtıes Scıences Research, 9(89), 2285-2300. Doi: https://doi.org/10.26450/jshsr.3352
• Sakarya Maden, S. (2014). Türkiye’deki öğretmen eğitiminin Almanya’nın Kuzey Ren Vestfalya eyaletindeki ve kimi Avrupa Birliği'ne üye ülkelerin öğretmen yetiştirim süreçleri ile karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 73-94.
• SICI. (2016). The Standing International Conference of Inspectorates. The inspectorate of education of Estonia, 2016.
• Erişim adresi: https://www.sici- inspectorates.eu/getattachment/21147d5b-bc8d-49c8-8fc0- 864d2d31cc01/The-Inspectorate-of-Education-2016-Estonia.pdf;.jpg;.aspx
• SICI. (2018). Country profile Estonia, 2018. Erişim adresi: https://www.sici-inspectorates.eu/getattachment/6ec120e7-ea20-442c-9e6b-06025da12e58/Country-Profile-Estonia_2018.pdf;.jpg;.aspx
• Tanrısevdi, F., ve Kıral, B. (2018). Çin ve Türk eğitim sisteminin karşılaştırılması. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(3), 223-240.
• Yan, Y. (2024). Getting Schools to Work Better: Educational Accountability and Teacher Support in India and China. Taylor & Francis.
• Yazıcı, İ. (2020). Türk ve Kanada eğitim sistemlerinin karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, M. C. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinin eğitim sistemlerinin yönetim yapısı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 567-586.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.