LİBERAL NÖTRLÜK, FARKLILIKLAR VE HUKUK

Yıl 2024, , 125 - 149, 08.07.2024

Fatma İrem Çağlar Gürgey

https://doi.org/10.51562/nkuhukuk.2024514

Öz

1990’lı yıllarda liberalizm sosyalist sistemler karşısında başarı kazanmış gibi gözükse de aslında kendi içinde önemli bir meşruiyet kriziyle karşı karşıya kalmıştır. Zira liberalleşme ve küreselleşme bir toplumda yaşam tarzı çeşitliliğinin artmasına neden olurken, bu çeşitlilik içinde farklı iyi yaşam anlayışlarına sahip vatandaşların birlikte adil bir toplumda nasıl yaşayacakları sorusunun yeterince cevaplanmadığı ortaya çıkmıştır. Çağdaş liberal teori nötrlük ilkesi temelinde yeni cevaplar arayışı içerisine girmiştir. Nötrlük ilkesini benimseyen liberal devletler ve onların hukuk sistemleri uygulamalarıyla çeşitlilik ve kapsayıcılığı tartışmalarını somutlaştırmaktadırlar. Bu çalışmada liberal nötrlük ilkesini temel alan devlet ve liberal hukuk normları ve uygulamalarının farklılıklara ilişkin yaklaşımı ortaya konulacaktır. Ancak buna geçmeden önce temel kavramlar olan farklılık, çağdaş liberal teorideki nötrlük kavrayışları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nötrlük, farklılıklar, liberalizm, zarar ilkesi, haklı gösterme nötrlüğü, sonuç nötrlüğü

LIBERAL NEUTRALITY, DIFFERENCES AND LAW

Öz

While liberalism seemed to have triumphed over the socialist system in the West during the 1990s, it faced a serious legitimacy problem within itself. Indeed, while liberalization and globalization have led to an increase in different life forms within a society, it has become clear that the question of how citizens with different conceptions of good life can live together in a fair society has not been adequately answered. Contemporary liberal theory has embarked on a search for new answers based on the principle of neutrality. Liberal states that adopt the principle of neutrality and their legal systems concretizing their discussions of diversity and inclusion through their practices. In this study present the approach of the state and liberal legal norms and practices, which are based on the principles of liberal neutrality, towards differences. However, before moving on to this, the basic concepts of difference and neutrality in contemporary liberal theory will be addressed.

Anahtar Kelimeler

Neutrality, differences, liberalism, harm principle, neutrality of justification, consequential neutrality

LIBERALE NEUTRALITÄT, UNTERSCHIEDE UND RECHT

Öz

Während der Liberalismus in den 1990er Jahren im Westen über das sozialistische System zu triumphieren schien, stand er in seinem Inneren vor einem ernsthaften Legitimationsproblem. Denn während Liberalisierung und Globalisierung zu einer Zunahme unterschiedlicher Lebensformen innerhalb einer Gesellschaft geführt haben, wurde deutlich, dass die Frage, wie Bürger mit unterschiedlichen Vorstellungen vom guten Leben in einer gerechten Gesellschaft zusammenleben können, nicht angemessen beantwortet wurde. Die zeitgenössische liberale Theorie hat sich auf der Grundlage des Neutralitätsprinzips auf die Suche nach neuen Antworten gemacht. Liberale Staaten, die sich das Neutralitätsprinzip zu eigen machen, und ihre Rechtssysteme konkretisieren ihre Diskussionen über Vielfalt und Integration durch ihre Praxis. In dieser Studie wird der Ansatz des Staates und der liberalen Rechtsnormen und -praktiken, die auf den Prinzipien der liberalen Neutralität beruhen, gegenüber Unterschieden vorgestellt. Zuvor wird jedoch auf die grundlegenden Konzepte von Differenz und Neutralität in der zeitgenössischen liberalen Theorie eingegangen.

Anahtar Kelimeler

Neutralität, Unterschiede, Liberalismus, Schadensprinzip, Neutralität der Rechtfertigung, konsequente Neutralität

Kaynakça

• Ackerman B, Social Justice in the Liberal State (1. Bası, Yale University Press 1980)
• Ağaoğulları Mehmet A, Duygu Türk, Ayhan Yalçınkaya, Zafer Yılmaz, Filiz Zabcı, Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler (ed)Mehmet Ali Ağaoğulları, (1. Bası, İletişim Yayınları 2011)
• Alexander L, Schwarzchild M, ‘Liberalism, Neutrality and Equality of Welfare vs. Equality of Resources’ (1987) 16(1) Philosophy and Public Affairs 85-110.
• Aristoteles, Politika (çev)Mete Tunçay (4. Bası, Remzi Kitapevi 1993)
• Barrett M, ‘The Concept of ‘Difference’’, (1987) 26 Feminist Review 26-41
• Benhabib S, ‘Demokratik Moment ve Farklılık Sorunu’ içinde Seyla Benhabib(der), Demokrasi ve Farklılık (çev)Zeynep Gürata, Cem Gürsel (1. Bası, Demokrasi Kitaplığı 1999) 11-33
• Berten A, Silveira P ve Pourtois P, ‘Giriş’ içinde Andrea Berten, Pablo da Silveira, Herve Pourtois (der), Eylem Özkaya(çev), Liberaller ve Cemaatçiler (1. Bası, Dost Kitapevi Yayınları 2006) 9-23
• Birleşmiş Milletler Bangalor Yargı Etiği İlkeleri, https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/4a92e0cc-e94b-4912-aaf9-5dfc5b885e98.pdf, E.T. 5.5.2023
• Caney S, ‘Consequentialist Defenses of Liberal Neutrality’ (1991) 41(165) Philosophical Quarterly 457-477 Cassirer E, Rousseau, Kant, Goethe Mustafa Tüzel(çev) (1. Bası, İş Bankası Yayınları 2007) 30.
• Connolly W, Kimlik ve Farklılık- Siyaseten Açmazlarına Dair Demokratik Çözüm Önerileri(çev)Ferma Lekesizalın (1. Bası, Ayrıntı Yayınları 1995)
• Çağlar Fatma İ, Farklılıklar ve Tanınma Talepleri Karşısında Liberal İlke ve Kavramların Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi 2009)
• Çağlar Gürgey Fatma İ, Hukuk Etiği, Felsefi Hukuk Etiği- Hukuk Meslek Etiğine İlişkin Yazılı Standartlar (1. Bası, On İki Levha Yayıncılık 2024)
• Deveaux M, Cultural Pluralism and Dilemmas of Justice (1. Bası, Cornell University Press 2000)
• Dworkin R, ‘Liberalism’ içinde Stuart Hampshire(der) Public and Private Morality (4. Bası, Cambridge University Press 1991)
• Dworkin R, ‘What Liberalism Isn’t’ (1983) 29(21-22) The New York Review of Books, https://www.nybooks.com/articles/1983/01/20/what-liberalism-isnt/, Erişim Tarihi 23.04.2024
• Feinberg J, The Moral Limits of the Criminal Law-Volume 4: Harmless Wrongdoing (1. Bası, Oxford, University Press 1988)
• Felski R, ‘The Doxa of Difference’ (1997) 23(1) Signs 1-21
• Fraser N, Honneth A, ‘Introduction: Redistribution of Recognition?’, içinde Nancy Fraser ve Axel Honneth(der), Joel Golb, James Ingram ve Christiane Wilke(çev) Redistribution or Recognition?-A Political-Philosophical Exchange (1. Bası Verso 2003) 1-5
• Fukuyama F, ‘The End of History?’ (1989) 16 The National Interest 3–18
• Fukuyama F, Tarihin Sonu ve Son İnsan Zülfü Dicleli(çev), (1. Bası, Profil Yayıncılık 2012)
• Galston W, Liberal Purposes: Goods, Virtues and Diversity in the Liberal State, (1. Bası, Cambridge University Press 1991)
• Gray J, Liberalizmin İki Yüzü Koray Değirmenci(çev) (1. Bası, Dost Kitapevi Yayınlar 2003)
• Gasche R, Inventions of Difference: On Jacques Derrida (1. Bası, Harvard University Press 1994)
• Goodin Robert E, Utilitariansim as a Public Philosophy (1. Bası, Cambridge University Press 1995)
• Habermas J, ‘Intolerance and Discrimination’ (2003) 1(1) International Journal of Constitutional Law, 2-12
• Hampton J, ‘Contracts and Choices: Does Rawls Have A Social Contract Theory?’ (1980) 72(6) The Journal of Philosophy 315-338
• Jones P, ‘Ideal of Neutral State’ içinde Robert E. Goodin, Andrew Reeve(der) Liberal Neutrality (1. Bası, Routledge 1989) 9-38
• Kant I, Arı Usun Eleştirisi Aziz Yardımlı(çev) (8. Bası, İdea Yayınları 2022)
• Kant I, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, İoanna Kuçuradi(çev) (2. Bası, Türkiye Felsefe Kurumu Yayını 1995)
• Kardam F, The Dynamics of Honor Killings in Turkey (1. Bası, UNDP, UNPF Yayını, 2005)
• Kuçuradi İ, Uludağ Konuşmaları- Özgürlük, Ahlak, Kültür Kavramları (1. Bası, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları 1988)
• Kuçuradi İ, İnsan Hakları Kavramları ve Sorunları (1. Bası, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 2007)
• Kymlicka W, Contemporary Political Philosophy- An Introduction (2. Bası, OUP 2002)
• Kymlicka W, ‘Two Models of Pluralism and Tolerance’ içinde David Heyd(der) Toleration- An Elusive Virtue (1. Bası, Princeton University Press 1996) 81-105
• Kymlicka W, ‘Liberal Individualism and Liberal Neutrality’ (1989) 99(4) Ethics 883-905
• Kymlicka W, Liberalism, Community, and Culture (1. Bası, Clarendon Press 1989)
• Langton M, ‘The Hindmarsh Island Bridge Affair: How Aboriginal Women's Religion Became an Administerable Affair’ (1996) 11(24) Australian Feminist Studies 212-217
• Larmore C, Patterns of Moral Complexity (1. Bası, Cambridge University Press 1987)
• Larmore C, ‘The Limits of Aristotelian Ethics’ içinde John W. Chapman ve William Galston(der) Nomos 34-Virtue (1. Bası, New York University Press 1992) 185-196
• Larmore C, ‘Political Liberalism’ (1990) 18(3) Political Theory 339-360
• Locke J, Hoşgörü Üstüne Bir Mektup, Melih Yürüşen(çev) (1. Bası, Liberte Yayınları 1998)
• Macleod Colin M, ‘Liberal Neutrality or Liberal Tolerance?’ (1997) 16(5) Law and Philosophy 529-559
• Mengüşoğlu T, Değişmez Değerler- Değişen Davranışlar (1. Bası, İstanbul Matbaası 1965)
• Mill John S, Hürriyet Üstüne, Mehmet Osman Dostel(çev) (1.Bası, Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları 2003)
• Montefiore A, ‘Neutrality, Indifference and Detachment’ içinde Alan Montefiore(der) Neutrality and Impartiality- The University and Political Commitment, (1. Bası, Cambridge University Press 1975) 4-16
• Moore M, ‘Liberalism and the Ideal of the Good Life’ (1991) 53(4) The Review of Politics 672-690
• Morukian M, Diversity, Equity and Inclusion for Trainers, (1. Bası, ATD Press 2022)
• Rawls J, A Theory of Justice (Gözden geçirilmiş 2. Bası, The Belknap Press of Harvard University Press 1999)
• Rawls J, ‘The Priority of Right and Ideas of the Good’ (1988) 17(4) Philosophy and Public Affairs 251-276
• Rawls J, Political Liberalism (3. Bası, Columbia University Press 2005)
• Rawls J, Justice as Fairness-A Restatement (3. Bası, The Belknap Press of Harvard University Press 2003) Raz J, The Morality of Freedom (1. Bası, Oxford University Press 1986)
• Raz J, Ethics in the Public Domain- Essays in the Morality of Law and Politics (1. Bası, Clarendon Press 1994) Sadurski W, Moral Pluralism and Legal Neutrality (1. Bası, Springer 1990)
• Tebbit M, Philosophy of Law (2. Bası, Routledge 2005)
• Tepe H, “Bir Felsefe Dalı Olarak Etik”, (1998) 1(4) Doğu Batı 9-24
• Turner B, ‘Sovereignty and Emergency-Political Theology, Islam and American Conservatism’ (2002) 14(4) Theory, Culture&Society 103-116
• Uygur G, ‘Nötr İlkeler ve Hukuk’ (2006) 16 Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 330-342
• Waldron J, ‘Legislation and Moral Neutrality’ içinde Robert E. Goodin, Andrew Reeve(der), Liberal Neutrality (1. Bası, Routledge 1989) 61-83
• Waldron J, ‘Autonomy and Perfectionism in Raz’s Morality of Freedom’ (1989) 62(3-4) Southern California Law Review 1097-1152
• Young Iris M, ‘Together in Difference: Transforming the Logic of Group Political Conflict’ içinde Will Kymlicka(der) The Rights of Minority Cultures (1. Bası, OUP 1995)155-176
• Zellentin A, Liberal Neutrality: Treating Citizens As Free and Equal (1. Bası, De Gruyter 2012)