Ankara’nın Coğrafi İşaretli Yemeklerinin Karbon Ayak İzinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 676 - 688, 01.11.2024

Fügen Durlu-özkaya , Mehmet Berk Varol , Sezen Coşkun , Nilgün H Budak

https://doi.org/10.17494/ogusbd.1541946

Öz

Bu araştırmanın amacı, Ankara’nın coğrafi işaretli yemeklerinin karbon ayak izini tespit etmek ve çevresel etkilerini değerlendirmektir. Çalışmada, Ankara ilinde coğrafi işaret almış 12 yemek seçilmiştir. Ankara Coğrafi İşaretli yemeklerinin karbon ayak izleri CCaLC2 1.700 2016 uygulaması ile hesaplanmıştır. Yemeklerin karbon ayak izi değerleri sırasıyla Akyurt Fıtı Çorbası 0,143 kg CO2e/porsiyon, Akyurt Soğuk Çorbası 0,140 kg CO2e/porsiyon, Akyurt Toyga Çorbası 0,073 kg CO2e/porsiyon, Akyurt Tutmaç Çorbası 0,066 kg CO2e/porsiyon, Akyurt Tandır Böreği 0,09 kg CO2e/porsiyon, Ankara Simidi 0,050 kg CO2e/porsiyon, Şereflikoçhisar Tahinli Pidesi 0,096 kg CO2e/porsiyon, Ankara Döneri 2,38 kg CO2e/porsiyon, Akyurt Homaçası 0,46 kg CO2e/porsiyon, Ankara Tavası 1,43 kg CO2e/porsiyon, Ankara Sarması 1,14 kg CO2e/porsiyon, Ankara Höşmerim Tatlısı 0,09 kg CO2e/porsiyon olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karbon Ayak İzi, Coğrafi İşaret, Ankara Yemekleri

Determination of Carbon Footprint of Ankara's Geographically Indicated Foods

Öz

This study aims to assess the carbon footprint of Ankara's geographically indicated dishes and their environmental impact. Twelve dishes from Ankara province were selected. Their carbon footprints were calculated using the CCaLC2 1.700 2016 application. The carbon footprint values are as follows: Akyurt Fıtı Soup (0.143 kg CO2e per portion), Akyurt Cold Soup (0.140 kg CO2e per portion), Akyurt Toyga Soup (0.073 kg CO2e per portion), Akyurt Tutmaç Soup (0.066 kg CO2e per portion), Akyurt Tandır Böreği (0.09 kg CO2e per portion), Ankara Simidi (0.050 kg CO2e per portion), Şereflikoçhisar Tahinli Pide (0.096 kg CO2e per portion), Ankara Döner (2.38 kg CO2e per portion), Akyurt Homaça (0.46 kg CO2e per portion), Ankara Tava (1.43 kg CO2e per portion), Ankara Sarma (1.14 kg CO2e per portion), and Ankara Höşmerim Dessert (0.09 kg CO2e per portion).

Anahtar Kelimeler

Keywords: Carbon Footprint, Geographical Indication, Ankara Dishes

Kaynakça

• AİKTM (Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü). (2012). Ankara Yemekleri. http://eklenti.ankarakultur.gov.tr/yemekmenusu adresinden 03.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• AİKTM (Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü). (2024). Turizm İstatistikleri. https://ankara.ktb.gov.tr/TR-370270/kultur-ve-turizm-verileri.html adresinden 03.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• Akın, E. B. (2006). Coğrafi İşaret Olarak Tescil Edilmiş Malatya Kayısısının Teknolojik Özelliklerinin Saptanması ve Gıda Güvenliği Açısından Araştırılması, (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi.
• Arıoğlu, İ. E. (2019). Bir Yerin Tabaktaki Kimliği. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Coşkun, S. ve Doğan, N.A. (2021). Tekstil Endüstrisinde Karbon Ayak İzinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(1), 28-35.
• Çekal, N. ve Doğan, E. (2022). Sürdürülebilir gastronomide standart reçete ve coğrafi işaretlerin önemi. Turizm Çalışmaları Dergisi, 4(1), 49-60.
• De Jong, A., Palladino, M., Puig, RG, Romeo, G., Fava, N., Cafiero, C.… ve Sjölander-Lindqvist, A. (2018). Gastronomi turizmi: Araştırma alanları, disiplinler ve dinamiklere ilişkin disiplinlerarası bir literatür taraması. Gastronomi ve Turizm Dergisi, 3(2), 131-146.
• Edgell, D. L. (2019). Managing sustainable tourism: A legacy for the future. New York: Routledge.
• Erdoğan, P. (2018). Türk Mutfak Kültürünün Sera Gazı Emisyonu ve Su Ayak İzinin Belirlenmesi, Hacettepe Üniversitesi.
• FAO. (2024). Sustainable agriculture and food production. https://www.fao.org/sustainability/en/. adresinden 04.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• Fennell, D.A. (2021). Routledge Ekoturizm El Kitabı. Abingdon, Birleşik Krallık: Routledge.
• Galli, A., Wiedmann, T., Ercin, E., Knoblauch, D., Ewing, B. ve Giljum, S. (2012). Integrating Ecological Carbon and Water Footprint into a “Footprint Family” of Indicators: Definition and Role in Tracking Human Pressure on the Planet. Ecological Indicators, 16, 100-112.
• Hall, C. M., Gössling, S. ve Scott, D. (2015). The Routledge handbook of tourism and sustainability. Abingdon: Routledge.
• Lenzen, M., Sun, Y. Y., Faturay, F., Ting, Y. P., Geschke, A. ve Malik, A. (2018). The carbon footprint of global tourism. Nature Climate Change, 8(6), 522-528.
• Muthu, S. S. (2015). The Carbon Footprint Handbook. Newyork: CRC Press.
• Durlu Özkaya, F. ve Cömert, M. (2017). Türk mutfağında yolculuk içinde. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Scarpato, R. (2002). Gastronomy as a tourist product: The perspective of gastronomy studies. In Tourism and gastronomy. Newyork: Routledge.
• Solmaz, Y. ve Dülger Altıner, D. (2018). Türk Mutfak Kültürü Ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Sürücüoğlu, M. S. ve Özçelik, A., Ö. (2008, 10-15 Eylül). Türk Mutfak Ve Beslenme Kültürünün Tarihsel Gelişimi. 38. İcanas Kongresi, 1289-1310, Ankara.
• Şahin Perçin, N. ve Uçuk, C. (2020). Uygulamalı Türk Mutfağı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Taş Özdemir, V. (2020). Bir Üniversite Yemekhanesinde Uygulanan Menülerin Çevresel Etkisinin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi.
• Tilman, D. ve Clark, M. (2015). Food, agriculture & the environment: can we feed the world & save the earth?. Daedalus, 144(4), 8-23.
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2024a). https://www.turkpatent.gov.tr/cografi-isaret adresinden 03.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2024b). https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=06 adresinden 03.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• UN (United Nations), (2023). Global Sustainable Development Report. https://sdgs.un.org/gsdr/gsdr2023 adresinden 04.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• Ural, E. (2023). Geleneksel Elâzığ Mutfağı Yemeklerinin Besin Değerlerinin İncelenmesi Ve Karbon Ayak İzinin Tespit Edilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• WCED (United Nations World Commission on Environment and Development) (1987). Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
• Weidema, B. P., Thrane, M., Christensen, P., Schmidt, J. ve Løkke, S. (2008). Carbon footprint: a catalyst for life cycle assessment?. Journal of Industrial Ecology, 12(1), 3-6.
• Wiedmann, T. ve Minx, J. (2008). A Definition of 'Carbon Footprint'. USA: Nova Science Publishers.
• WHO (World Health Organization), (2019). Sustainable healthy diets: Guiding principles. https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1257415/retrieve adresinden 04.05.2024 tarihinde alınmıştır.