Türkçe Öğretmenlerinin Dinleme Stillerinin İncelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 34 Sayı: 2, 107 - 119, 09.01.2016

Murat Ateş Aliye Ercan

Öz

Öğretmen, öğretim sisteminin omurgası durumundadır. Eğitim-öğretimde verimliliği artırmak
için öğretmenlerin iletişim becerilerini iyi kullanması gerekir. Buna ek olarak Türkçe derslerinde
öğrencilere dil becerilerini öğretirken öğretmen, iyi bir model oluşturmalıdır. Bu bakımdan
öğretmenlerin dil becerilerini kullanma durumları ile ilgili yapılacak tespitlerin önemi büyüktür.
Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmenlerinin dinleme stillerini belirlemek ve çeşitli değişkenler
açısından değerlendirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu, Konya ilinde görev yapan 76’sı
kadın, 88’i erkek toplam 164 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma, nicel ve nitel olmak
üzere iki boyutludur. Öğretmenlerin dinleme stillerini belirlemek amacıyla yapılan bu
araştırmada; çalışma grubuna giren öğretmenlere kişisel bilgi formu ile Lu (2005) tarafından
geliştirilip Maden ve Durukan (2011) tarafınca Türkçeye uyarlanmış olan “Dinleme Stilleri
Anketi” uygulanmıştır. Ayrıca 63 gönüllü katılımcı ile öğretmenlerin kendi dinleme stilleri
hakkında görüşme yapılmıştır. Böylelikle ölçekten elde edilen verilerle ortaya çıkan bulguların,
öğretmenlerin kendi ifadelerinden çıkan bulgularla örtüşüp örtüşmediği de saptanmıştır. Kişisel
bilgi formu ve anket, Türkçe öğretmenlerine elden ulaştırılmış ve toplanmıştır. Anketler
aracılığıyla edinilen veriler, SPSS 19.0 paket programı yardımıyla analiz edilmiştir. Toplanan
nitel veriler ise, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışma sonucunda, Türkçe öğretmenlerinin
büyük bir çoğunluğunun katılımcı dinleyici oldukları anlaşılmıştır. Ayrıca bağımsız dinleme
stiline sahip hiçbir öğretmene rastlanmamıştır. Türkçe öğretmenlerinin dinleme stillerinin; mezun
oldukları bölümlere, lisansüstü eğitim durumlarına ve verdikleri haftalık ders saatine göre
farklılaşmadığı belirlenmiştir. Ancak yaş ve kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir farklılaşma
tespit edilmiştir. Türkçe öğretmenlerinin dinleme konusunda öz değerlendirmeleri sonucunda ise
kendilerinde genellikle aktif dinleyicilerin özelliklerini gördükleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dinleme, Dinleme Stilleri, Türkçe Öğretmenleri

Kaynakça

• Aktaş, Ş. & Gündüz, O. (2001). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Akçağ.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi, Konya.
• Aytaş, G. (1999). Etkili dinleme. MEBS İletişim, 2 (5).
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 15. Baskı. Ankara: Pegem.
• Çifçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 165-177.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi, Ankara.
• Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11), 331-352.
• Ergin, A. & Birol, C. (2000). Eğitimde iletişim. Ankara: Anı.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül.
• Güneş, F. (2007). Ses temelli cümle yöntemi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel.
• Gürel, E. & Tat, M. (2012). Bir iletişim edimi olarak dinleme ve Türkçede bulunan dinleme temalı atasözleri ile deyimler üzerine bir içerik analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (23), 276-297.
• Johnson, K. O. (1951). The effect of classroom training upon listening comprehension. The Journal of Communication. I, 58.
• Kantemir, E. (1997). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kaya, M. F. (2014). Dinleme türleri ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması, dil geçerliği ve faktör yapısının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (3), 321-340.
• Keçik, İ. & Uzun Subaşı, L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Lu, J.-Y. (2005). The listening style inventory (LSI) as an instrument for improving listening skill. Sino-US English Teaching, 2 (5), 45-50.
• Maden, S. & Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif
• Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (4), 101-112.
• Özbay, M. (2005). Bir dil becerisi olarak dinleme eğitimi. Ankara: Akçağ.
• Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri: I. Dinleme eğitimi. Ankara: Öncü.
• Özdemir, E. (1987). İlkokul öğretmenleri için Türkçe öğretimi kılavuzu. İstanbul: İnkılâp.
• Salisbury, J. R. & Chen, G.-M. (2007). An examination of the relationship between conversational sensitivity and listening styles. Intercultural Communication Studies XVI : 1, 251-262.
• Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi Ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı.
• Tabak, G. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (22), 171-181.
• Tidyman, W. F. & Butterfıeld, M. (1959). Teaching the language arts. Mcgraw-Hill Book Company, Inc. USA.
• Watson, K. W., Barker, L. L., & Weaver, J. B., III (1995). The listening styles profile (LSP-16): Development and validation of an instrument to assess four listening styles. International Journal of Listening, 9, 1-13.
• Wolff, F. I., Marsnık, N. C., Tacey, W. S. & Nichols, R. G. (1983). Perceptive listening. New York: CBS College Publishing.