Investigation of Technology Use, Internet Addiction and Media-Television Literacy of Poor Family Children

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 2, 137 - 153, 24.12.2019

Özgen Korkmaz , Adnan İlkin

Öz

Each community needs appropriate family, environment and community conditions to ensure that children are healthy and well-being. Some families cannot provide a suitable environment for their children because they do not have enough income for various reasons. Therefore, the community must help parents raise their children and protect their rights so that parents can do their duties more easily. Of course, children of families they don’t have enough income need to use ICT as well as children of families with normal income levels. These technologies provide many gains in daily life, as well as significant gains in learning environments. However, it should be taken into consideration that there may also be some negativities brought about by intensive use of technology. One of these negativities is addiction. The main way to protect children from internet addiction is to make them aware of this danger and use these technologies consciously. In short it can be said that they should educate them as media literacy. In the literature, it is possible to come across research on the subject of many variables such as access levels, usage goals, literacy and addiction levels. However, there is not enough evidence in the literature of access to these technologies, the level of use of these technologies during the education process, literacy and addiction levels of the poor family children. It can be said that the issues of internet addiction and literacy are important variables that are frequently emphasized in the field. According to this, the aim of this study is to examine the computer, mobile phone, media-television literacy, access to the internet and the use of these tools for educational purposes of poor family children.

Anahtar Kelimeler

Family, Children, Computer, Mobile phone, Internet, Education, Media-TV literacy, Addiction

Muhtaç Aile Çocuklarının Teknoloji Kullanımı, İnternet Bağımlılığı ve Medya-Televizyon Okuryazarlığının İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, muhtaç aile çocuklarının eğitim amaçlı teknolojiye erişim olanakları, medya-televizyon okuryazarlık düzeyleri ile internet bağımlılıkları düzeylerinin incelenmesidir. Bu araştırma betimsel tarama modeli uyarınca tasarlanmış nicel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubunu Niksar ilçe merkezinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından yardıma muhtaç olarak belirlenmiş ve desteklenen ailelerden seçilen farklı öğretim kademelerinde eğitim almakta olan 100 çocuk oluşturmaktadır. Çocukların medya ve televizyon okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla Korkmaz ve Yeşil tarafında geliştirilmiş olan Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği kullanılmıştır. Öte yandan çocukların internet bağımlılık düzeylerini belirlemek amacıyla Şahin ve Korkmaz tarafından Türkçeye uyarlanan İnternet Bağımlılığı ölçeği kullanılmıştır. Bu iki ölçeğin yanı sıra çocukların demografik bilgilerini toplamak amacıyla kişisel bilgi formu da kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, frekans, yüzde, t ve Anova analizleri kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi olarak 0.05 yeterli görülmüştür. Analiz sonuçlarına göre muhtaç ailelerin teknolojiye erişim olanaklarının makul düzeydedir. Buna ek olarak öğrencilerin teknolojiyi eğitim amaçlı kullandığı belirlenmiştir. Muhtaç ailelerin çocuklarına teknolojiyi kullanma süreçlerinde bazı kısıtlamalar getirdiği belirlenmiştir. Muhtaç aile çocuklarının internet bağımlılık düzeyleri düşüktür. Erkek çocukların kız çocuklarına göre daha fazla internet bağımlısı olduğu belirlenmiştir. Çocukların medya okuryazarlık düzeyleri orta düzeydedir. Kız çocukları erkek çocuklarından daha fazla medya ve televizyon okuryazarı olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Muhtaç Aile, Çocuk, Bilgisayar, Mobil Telefon, İnternet, Eğitim, Medya-TV okuryazarlığı

Kaynakça

• Aktı, S. (2011). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin medya okuryazarlığı ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Akyüz, E. (2000) Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması, Ankara: MEB Yayınları,
• Altun, A. (2011). Unesco’nun medya okuryazarlığı eğitimi faaliyetlerine toplu bir bakış. Milli Eğitim, 86-108.
• Apakgün, E. A (2015). Ergenlerde internet bağımlılığı ve sosyal destek ile ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Arslan, M. S. & Genç, E. & Kaya, N.& Azer, H. (2013). Medya okuryazarlığı dersi öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB.
• Ayas, T.& Horzum, M. (2013). Relation between depression, loneliness, self-esteemand internet addiction. Education, 133 (3), 283-290.
• Aydemir, S. (2013). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Balta, Ö. Ç., & Horzum, M. B. (2008). Web tabanlı öğretim ortamındaki öğrencilerin internet bağımlılığını etkileyen faktörler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (1), 187-205.
• Batıgün, A. D. & Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek,psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. TürkPsikoloji Dergisi, 26 (67), 1–10.
• Beard, K. W. & Wolf, E. M. (2001). Modification in the proposed diagnosticcriteriafor internet addiction. Cyber psychology &Behavior, 4(3): 377-383.
• Bilici, İ. E. (2014). Medya okuryazarlığı ve eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Bostancı, N., Arık, B., Çağan, K., Damlapınar, Z., Özsoy, A., Aydın, H., vd. (2007). İlköğretim medya okuryazarlığı dersi öğretmen el kitabı. Ankara: T.C. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.
• Cao, F. & Su, L. (2007). Internet addiction among Chinese adolescents: prevalence and psychological features.Child Care Health Development, 33(3), 275-81.
• Ceyhan, A. A. (2011). Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(2), 85–94.
• Dalda, A. (2017). Türkiye’deki korunmaya muhtaç çocukların sosyal hayattaki yerlerini belirleyen yasal düzenlemeler ve bunların uygulanması (1923-2016).(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Demir, İ. Özköklü, D. P., &Turğut, B. A. (2015) Ergenlerin problemli internet kullanımının yordanmasında denetim odağı ve yaşam doyumunun rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2015; 11(3): 720-731.
• Duruk, S. (2018). 45 Yaş üstü bireylerdeki internet bağımlılığının beş faktör kişilik özelliklerinden nörotizm ile korelasyonun araştırılması ve bazı sosyo-demografik özelliklere göre incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekşi, F., & Ümmet, D. (2013), Bir Kişilerarası İletişim Problemi Olarak İnternet Bağımlılığı ve Siber Zorbalık: Psikolojik Danışma Açısından Değerlendirilmesi, Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25): 91- 115.
• Esen, E., & Siyez, D. M. (2011). Ergenlerde internet bağımlılığını yordayan psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma Rehberlik Dergisi, 4 (36), 127-138.
• Fariz, S. (2017). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin sosyal destek ve akademik başarı açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gökçearslan, Ş., ve Günbatar, M. S. (2012). Ortaöğrenim öğrencilerinde internet bağımlılığı. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 2(2), 10-24.
• Günüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Hüseyinoğlu, S. (2017). Korunmaya muhtaç çocukların korunma altına alınma nedenleri: İstanbul örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaşıkçı, D. N., & Çağıltay, K., Karakuş, T. Kurşun, E. & Ogan, C. (2014). Türkiye ve Avrupa’daki çocukların internet alışkanlıkları ve güvenli internet kullanımı. Eğitim ve Bilim, Cilt 39.
• Keten, D. (2017). Korunmaya muhtaç çocuklar: Ankara çocuk evleri üzerine niteliksel bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kısa, Ö. (2018). Ortaokul öğrencilerinde yalnızlık ve sosyal beceri düzeyleri ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli.
• Korkmaz, Ö., Çakır, R., & Öztürk, Y. (2018). Doğru İnternet Kullanımının Bilgi Okuryazarlığı, Medya Okuryazarlığı ve İnternet Bağımlılığı Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 7(4): 27-39.
• Korkmaz, Ö., & Yeşil, R. (2011). Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8(2): 110-126.
• Kulu, M. (2012). Öğrencilerin internet kullanımına yönelik görüşleri ve okul başarısı ile ilişkisi. Bahçeşehir Üniversitesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Kutlu, M. (2018). Medya okuryazarlığı dersi kapsamında benimsenen yaklaşımlar ve uygulamalardaki aksaklıklar: Kayseri örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Lam L. T., Peng Z., Mai J., & Jing J. (2009). The association between Internet addictionand self-injurious behaviour among adolescents, InjPrev, 15:403-408.
• Marshall, G. (1999), Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Najafli, M. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin TV izleme alışkanlıklarının medya okuryazarlığı bağlamında incelenmesi: Azerbaycan örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Okyere, R. (2016). Yoksullukla mücadelede sermaye piyasalarının rolü: Türkiye örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Olgun, A. (2018). Gelir dağılımı ve yoksulluk: Bilecik İli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
• Özşahin, F. (2012). Korunmaya muhtaç çocuklar: Trabzon ili örneği üzerine bir alan araştırması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Sarsar, F., & Engin, G. (2015). Sınıf Öğretmeni adaylarının medya okur-yazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 165-176.
• Semiz, L. (2013). Ortaokul öğrencilerinin medya okuryazarlığı yeterlikleri ve medya okuryazarlığı dersini yürüten öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu (1986). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3294.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, C., & Korkmaz, Ö. (2011). İnternet bağımlılığı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 32: 101-115.
• Tanrıverdi, S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Topcuoğlu, S. M. (2018). Üniversite öğrencilerinde internet kullanım profili ve sigara kullanımının internet bağımlılığı üzerine etkisinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzmir.
• TÜİK. (2018). Hane halkı bilişim teknolojileri araştırması. https://www.haberturk.com/turkiye-de-kac-kisi-internet-kullaniyor-2094697-ekonomi sayfasından erişilmiştir.
• Uslu, R. (2011). Yararlandıkları hizmet modeline göre korunmaya muhtaç çocuklarda davranış ve duygusal sorunlar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Yazıcı, H. I. (2017). Yoksullukla mücadelede sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının etkileri köprübaşı ilçesi örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Avrasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Yılmaz, E, Şahin, Y.L, Haseski, H.İ. & Erol, O. (2014). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Balıkesir İli Örneği. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1). 133-144.
• Young, K. S. (1996). Internet addiction: The emergence of a newclinicaldisorder. Cyber Psychology and Behavior, 1(3): 237-244.
• Yücel, B. N. (2017). 2000 Yılı sonrası Türkiye’de yoksulluk ve sosyal politika. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.