Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Sosyobilimsel Konular Hakkındaki Tutumlarının Sınıf Düzeyine Göre İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 2, 17 - 30, 24.12.2019

Hakan Şevki Ayvacı , Sinan Bülbül , Kevser Türker

Öz

Bu çalışmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarını sınıf düzeyine göre değişimini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda 2018-2019 Eğitim öğretim yılında Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesinde öğrenim gören her sınıf düzeyinden 30 olmak üzere 120 fen bilgisi öğretmen adayına Sosyobilimsel konulara yönelik tutum ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket programında tek yönlü varyans analizi ile analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında fen bilgisi öğretmen adaylarından verilerin ölçüm güvenirliğine bakmak amacıyla güvenirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sonucunda ölçeğin tamamından elde edilen Cronbach Alpha iç güvenirlik katsayısı 0,84; yarar ve önem alt boyutunun 0,91, hoşlanma alt boyutunun 0,85 ve kaygı boyutunun ise 0,73 olarak hesaplanmıştır.  Ölçek verilerinin analizi sonucu ikinci sınıf öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumları en düşük düzeyde çıkarken, dördüncü sınıf öğretmen adaylarının ise en yüksek tutuma sahip olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin sosyobilimsel konuların yarar ve önemi alt boyutunda yine ikinci sınıfların en düşük, dördüncü sınıfların en yüksek tutum düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Sosyobilimsel konulardan hoşlanma alt boyutunda öğretmen adaylarının tutumlarında bir farklılaşma olmadığı görülmüş; kaygı boyutunda ise ikinci sınıf öğretmen adaylarının en düşük tutum düzeyinde oldukları belirlenmiştir. Sosyobilimsel konular hakkında öğretmen adaylarıyla yapılan araştırmalar incelendiğinde ilgili konularda öğretmen adaylarının tutumlarının sınıf düzeyine göre arttığı tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının aldığı eğitimin tutumlarını olumlu yönde etkilediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyobilimsel konular, fen bilgisi, öğretmen adayları, kesitsel tarama modeli

Kaynakça

• Albe, V. (2008). When scientific knowledge, daily life experience, epistemological and social considerations intersect: Students’ argumentation in group discussions on a socio-scientific issue. Research in Science Education, 38, 67–90.
• Altan, M. Z. (2017). Öğretmenlik mesleği: bugünü ve geleceği. Eğitime Bakış Eğitim Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 13 (41), 18-26.
• Aras, S. & Sözen, S. (2012). Türkiye, Finlandiya ve Güney Kore’de öğretmen yetiştirme programlarının incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Arık, S. & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147–1164.
• Aslan, A. & Zengin, F. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının küresel ısınma kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. International Journal of Social Science, 44(2), 453-466.
• Atasoy, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam alanlarına göre yerel sosyobilimsel konularla ilgili informal muhakemeleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 6(1), 60-72.
• Çakıcı, Y. (2009). Fen eğitiminde bir önkoşul: bilimin doğasını anlama. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 57-74.
• Çankaya, C. & Filik-İşçen, C. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) dair bilgi düzeylerinin ve görüşlerinin belirlenmesi. International Journal of Social Science, 32, 537-554.
• Cebesoy, Ü. ve Dönmez-Şahin, M . (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(37), 100-117.
• Çelikten, M., Şanal, M. & Yeni, Y. (2005), Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19(2), 207-237.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Eastwood, J. L., Sadler, T. D., Zeidler, D. L., Lewis, A., Amiri, L. & Applebaum, S. (2012). Contextualizing nature of science instruction in socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(15), 2289-2315.
• Eş, H., Işık-Mercan, S., & Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47-59.
• Evren-Yapıcıoğlu, A. & Kaptan, F. (2018). Sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımının argümantasyon becerilerinin gelişimine katkısı: bir karma yöntem araştırması, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 39-61.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. (6th edition). Boston: McGraw-Hill.
• Gözüm, A. (2015). Okul öncesi, sınıf ve fen bilgisi öğretmenlerinin fen bilimleri öz-yeterliklerine göre sosyo-bilimsel tutum ve bilişsel yapılarının belirlemesi (Kars ili örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı, Samsun.
• Günkör, M. (2017). Eğitim ve kalkınma ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 3(1), 14-32.
• Gürbüzoğlu-Yalmancı, S. & Gözüm, A. İ. C. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının (gdo) sosyo-bilimsel konusuna yönelik araştırma davranışlarının incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 499-515.
• Harman, G. & Çelikler, D. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının geri dönüşüm kavramı hakkındaki farkındalıkları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 331-353.
• Hurd, P. D. (1958). Science Literacy: Its Meaning for American Schools. Educational Leadership, 16(1), 13–16.
• Jimenez-Aleixandre, M. P., Rodriguez, A. B., & Duschl, R. A. (2000). “Doing the lesson” or “doing science”: Argument in high school genetics. Science Education, 84, 757– 792.
• Kılınç, A., Boyes, E., Stanisstreet, M. (2012). Exploring students’ ideas about risks and benefits of nuclear power using risk perception theories. Journal of Science Education and Technology, 22(3), 252-266.
• Klosterman, M.L. & Sadler, T. D. (2010) Multi‐level assessment of scientific content knowledge gains associated with socioscientific issues‐based instruction. International Journal of Science Education, 32(8), 1017-1043.
• Kolstø, S.D. (2001). Scientific literacy for citizenship: Tools for dealing with the science dimension of controversial SSI. Science Education, 85, 291–310.
• Kortland, K. (1996). An STS scenario study about students’ decision making on the waste issue. Science Education, 80, 673–689.
• Lee, M.K. & Erdogan, İ. (2007). The effect of science–technology–society teaching on students’ attitudes toward science and certain aspects of creativity. International Journal of Science Education, 29(11), 1315-1327.
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB (2013a). Ortaöğretim biyoloji dersi öğretim programı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB (2013b). Ortaöğretim fizik dersi öğretim programı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB (2013c). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB (2018). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara.
• Parchmann, I., Gräsel, C., Baer, A., Nentwig, P., Demuth, R. & Ralle, B. (2006). Chemie im Kontext – A symbiotic implementation of a context-based teaching and learning approach. International Journal of Science Education, 28(9), 1041-1062.
• Pedretti, E. (1999). Decision making and STS education: exploring scientific knowledge and social responsibilty in schools and science centers through an issues-based approach. Journal of School Science and Mathematics, 99(4), 174–181.
• Sadler, T.D., & Zeidler, D.L. (2005). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89, 71-93.
• Sağlam, M. (1990). Bilimsel ve teknolojik gelişmenin sosyal ve kültürel boyutları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 233-241.
• Sezer, K. (2017). Görev yapan ve atanmamış fen bilimleri öğretmenlerinin sosyobilimsel konularla ilgili öz yeterlilik ve tutumlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Üniversitesi, Samsun.
• Šorgo, A. & Ambrožič-Dolinšek, J. (2009). The relationship among knowledge of, attitudes toward and acceptance of genetically modified organisms (GMOs) among Slovenian teachers. Electronic Journal of Biotechnology, 12(3), 1-13.
• Sürmeli, H. (2008). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği çalişmalari ile ilgili tutum, bilgi ve biyoetik görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Topçu, M. S. (2010). Development of attitudes towards socioscientific issues scale for undergraduate students. Evaluation & Research in Education, 23(1), 51-67.
• Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, M. & Koç, I. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 74-83.
• Türkmen, H., Pekmez E. & Sağlam, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 448-475.
• Türkmen, L. & Yalçın, M. (2001). Bilimin doğası ve eğitimdeki önemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 189-195.
• Uysal, E., Cebesoy, Ü. & Karışan, D. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetik uygulamalarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Yetim, A.A. & Göktaş, Z. (2014). Öğretmenlim mesleği ve kişisel nitelikleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2), 541-550.
• Yolagiden, C. (2017). Öğretmen adaylarının fen öğrenme becerisi, fen okuryazarlığı ve sosyobilimsel konulara yönelik tutumları arasındakı ilişkinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Zeidler, D. L., Sadler, T. D., Applebaum, S., & Callahan, B. E. (2009). Advancing reflective judgment through socioscientific issues. Journal of Research in Science Teaching, 46(1), 74–101.
• Zeidler, D. L., Walker, K. A., Ackett, W. A., & Simmons, M. L. (2002). Tangled up in views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas. Science Education, 86, 343–367.