Afet Bilinci Dersi Özgün Ve Resmi Program Uygulamasına Yönelik Bir Durum Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 43 Sayı: 2, 1263 - 1322, 30.12.2024

Pınar Uçkan

https://doi.org/10.7822/omuefd.1466920

Öz

Çalışmanın amacı, 2023-2024 eğitim öğretim yılının başlangıcında yayınlanmış öğretim programı bulunmayan ancak muhatapları bulunan Afet Bilinci seçmeli dersine ait özgün ve geçici olarak hazırlanan öğretim programlarının çerçevesini ortaya çıkarmak, resmi program ile karşılaştırmasını yapmak ve programla ilgili öğretmen görüşlerini alabilmektir. Nitel araştırma deseniyle yürütülen çalışmanın örneklem grubunu 2023-2024 eğitim öğretim yılında Çorum ilinde seçmeli Afet Bilinci dersini okutan 7 katılımcı oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu ve doküman incelemesi tercih edilmiştir. Araştırma kapsamında Afet Bilinci dersini okutan öğretmenlerin kendi hazırladıkları özgün ve geçici programlara ulaşılmıştır. Öğretmenlerin kendi hazırladıkları özgün program ile bakanlıkça ilan edilen resmi program içerik ve öğrenme – öğretmen süreçleri yönünden karşılaştırılmıştır. Katılımcı öğretmenlerin program hazırlama süreçleri ve uygulama esnasında karşılaşılan durumlarla ilgili görüşleri alınmıştır. Hazırlanan görüşme formu iki ayrı uzman tarafından değerlendirmeye alınmış, gerekli düzeltmeler yapılarak görüşme formuna son hali verilmiştir. Çalışma sonucunda öğretmenlerin kendilerini program yazma ve uygulama konusunda yeterli gördükleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin konu içeriği belirlemede güçlük yaşadıkları ve programsız seçmeli ders seçiminden kaçındıkları saptanmıştır. Öğretmenlerin kendi hazırladıkları özgün programların içeriğinin resmi programa göre daha yoğun ve güncel olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın bulguları doğrultusunda öğretmen yeterlilik ve özerkliklerinin geliştirilmesi için gerekli çalışmaların yapılması, Afet Bilinci dersinin okullarda yaygınlaştırılması ve düzeye uygun afet eğitimlerinin verilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

afet bilinci, afet eğitimi, özgün program, resmi program

Case Study on Disaster Awareness Lesson Orijinal and Official Program Implementation

Öz

The aim of the study is to outline the framework of original and temporary curriculum prepared for the elective Disaster Awareness course, which was not included in the curriculum published at the beginning of the 2023-2024 academic year but has stakeholders, to make a comparison with the official curriculum, and to obtain the opinions of teachers regarding the program. The sample group of the study, conducted with a qualitative research design, consisted of 7 participants who taught the elective Disaster Awareness course in the Çorum province during the 2023-2024 academic year. Semi-structured interview forms and document analysis were preferred for data collection. Within the scope of the research, the original and temporary programs prepared by the teachers who taught the Disaster Awareness course were accessed. Teachers' own original programs were compared with the official program announced by the ministry in terms of content and teaching-learning processes. The opinions of participant teachers regarding the program preparation process and situations encountered during implementation were obtained. The prepared interview form was evaluated by two separate experts, necessary corrections were made, and the final version of the interview form was obtained. As a result of the study, it was found that teachers considered themselves sufficient in terms of program writing and implementation. However, it was determined that teachers experienced difficulty in determining the content of the subject and avoided choosing elective courses without a program. It was concluded that the content of the original programs prepared by teachers was more intense and up-to-date compared to the official program. In line with the findings of the study, it is recommended to carry out necessary studies to improve teacher competence and autonomy, to popularize the Disaster Awareness course in schools, and to provide disaster education appropriate to the level.

Anahtar Kelimeler

disaster awareness, disaster education, original program, official program

Kaynakça

• Adanalı, R., Yıyın, F. T. & Özenel, N. (2022). Ortaokul öğrencilerinin afet bilinci. International Journal of Geography and Geography Education, (47): 56-81. doi: 10.32003/igge.1122725
• Adiyoso, W.& Kanegae, H. (2012). The effect of different disaster education programs on tsunami preparedness among school children in Aceh, Indonesia. Disaster Mitigation of Cultural Heritage and Historic Cities, 6, 165-172.
• Akpınar, B. & Özer, B. (2006). Mesleki ve teknik ortaöğretimde yapılan öğretim planlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 97-119.
• Akpınar, B. & Özer, B. (2008). Genel ortaöğretimde yapılan öğretim planlarının okul müdürü ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 121-145. Anderson, L. W. (1987). He decline of teacher autonomy: Tears or cheers? International Review of Education, 33(3), 357-373.
• Ardalan, A., Linkov, F., Shubnikov, E. & LaPorte, R. E. (2008). Public awareness and disaster risk reduction: Justin- time networks and learning. Prehospital and Disaster Medicine, 23(3), 286–288.
• Aydıner, T. (2014). Doğal afet yönetişimi: Türkiye’de doğal afet yönetimi uygulamalarının tarihsel bağlamda değerlendirilmesi,Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Başıbüyük, A., & Pala, Ş. M. (2023). Hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve coğrafya dersi öğretim programları kazanımlarının afet eğitimi açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 184-197.https://doi.org/10.17556/erziefd.1063242
• Bilen, M. (2023).Sosyal bilgilerde meteorolojik afetlerin öğretiminde çoklu ortam materyalleri kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve afet bilinci düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı, Aydın.
• Can, N. (2009). Heleader ship behaviours of teachers in primary schools in Turkey. Education, 129(3), 436-447.
• Can, N. (2007). İlköğretim okulu yöneticisinin bir öğretim lideri olarak yeni öğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki yeterliliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2) 228-244.
• Cartwright, D., P (1953). Analysis of Qualitative Material, L. Festingerand D. Katz (eds), Research Methods in the Behavioral Sciences, Holt, Rinehart and Winston, New York, 421-470.
• Castle, K. (2004). Hemeaning of autonomy in early child hood teacher education. Journal of Early Child hood Teacher Education, 25(1), 3 -10.
• Clerveaux, V. & Spence, B. (2009). The communication of disaster ınformation and knowled geto children using game technique: thedis-aster awareness game (DAG). Int. J. Environ. Res., 3(2): 209-222.
• 1320 Afet Bilinci Dersi Özgün ve Resmi Program Uygulamasına Yönelik Bir Durum Çalışması OMÜ EFD, 2024, Cilt 43, Sayı 2, Sayfa 1263-1322
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2). USA: SAGE Publications.
• Coşkun, Ş. (2011). Afet eğitimi algılaması: ilköğretim öğrencilerine verilen afet eğitimlerinin algılamasını ölçmek üzere bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çetinkaya, E. (2022). İlköğretime Yönelik Afet Haritaları Tasarımı ve Etkinliğinin Ölçülmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi . Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Harita Mühendisliği Anabilim Dalı, Konya.
• Değirmenci, Y., Kuzey, M., & Yetişensoy, O. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında afet bilinci ve eğitimi. e-Kafkas eğitim araştırmaları dergisi, 6(2), 33-46.
• Erkal, T. & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22),147-164.
• Eurydice. (2008). Responsabilités et autonomi edesenseignants en Europe. Retrieved 20 March, 2009 from http://eacea. ec.europa.eu/ressources/eurydice/pdf/0_integral/094FR.pdf.
• Gamoran, A., Secada, W. G., & Marrett C. B. (2000). He organizational context of teaching and learning, changing the oretical perspectives. In M. T. Hallinan (Ed.), Handbook of thesociology of education (37-63). NewYork: Springer.
• Gerring, J. (2007). Case study research: Principles and practices. New York: Cambridge University Press. (Aktaran:,Subaşı, M., Okumuş, K., 2017, 419).
• Gutmann, a. (1999). Democratic education. Princeton: Princeton University Press. Güldü, Ö. (2023). Afet bilinci ve stresli durumlarla başa çıkma arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Afet ve Risk Dergisi,6(3), 2023, 638-658.
• Hancock, R. D. & Algozzine, B. (2006). Doing case study research. New York: Teachers College Press.
• İnal,E., Kaya, E. & Altıntaş, K. H. (2018). Türkiye’de örgün eğitimin afet eğitimi yeterliliği açisindan incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (37): 114-127.
• İnal, E., Kocagöz., S., Turan., M.(2012). Temel afet bilinç ve hazırlık düzeyinin saptanmasına yönelik bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşiv,12,1.
• İşman, A. & Eskicumalı, A. (2003). Eğitimde planlama ve değerlendirme. İstanbul: Değişim Yayınları. Kanbara, S., Ozawa, W., Ishimine, Y., Ngatu, N. R., Nakayama, Y., & Nojima, S. (2016). Operational definition of disaster risk-reduction literacy. Health Emergency and Disaster Nursing, 3(1), 1-8.
• Kara, İ. & Özdemir, N. (2020). Türk ortaokul öğrencilerinin tehlike algısı ve afet bilgileri*. Karadeniz Bölgesi Eğitim Dergisi, 6(1), 62–78. https://doi.org/10.31578/jebs.v6i1.220
• Karaca, Ö. F. (2022). Afet konularının sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımaları Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Karanci, A. N., Aksit, B. & Dirik, G. (2005). Impact of a community disaster awarenes straining program in Turkey:Does it influence hazard-related cognitions and preparedness behaviors. Social Behavior and Personality, 33(3), 243-258.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, O. (2019). Ortaokul öğrencilerine verilen afet bilinci eğitiminin öğrencilerin bilgi düzeyleri üzerine etkisi: Gümüşhane örneği, Gümüşhane Üniversitesi Akademik Arşiv.
• Kısakürek, M. A. (1969). Eğitim programlarının geliştirilmesi ile öğretim süreçleri arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 45-53.
• Kimura, R., Hayashi, H., Kobayashi, K., Nishino, T., Kenshin, U., &Satoshi, I. (2017). Development of a disaster management literacy hub for collecting, creating, and transmitting disaster management content toıncrease disaster management literacy”. Journal of Disaster Research, 12(1), 42-56.
• Komac, B., Zorn, M., & Ciglič, R. (2013). Europe aneducation on natural disasters–a text book study. Natural Hazards and Earth System Sciences Discussions, 1(3), 2255-2279.
• Limoncu, S., & Atmaca, A. B. (2018). Çocuk merkezli afet yönetimi. Megaron, 13(1), 132-143.
• Mamon., M.A., Suba R. A. & Son I.L. (2017). Disaster risk reduction knowledge of grade 11 students: ımpact of seniorhigh school disaster education in the philippines. İnternational Journal Of Health System And Disaster Management, 5(3), 69-74.
• MEB. (2023a). Afet Bilinci Dersi Öğretim Programı. (Erişim adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/ 20231123224622804AFET%20B%C4%B0L%C4%B0NC%C4%B0%20D%C3%96P.pdf. Erişim tarihi: 28.11.2024)
• MEB. (2023b). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. (Erişim adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/ 2023428142532575-2023_sosyal_bilgiler.pdf. Erişim tarihi: 28.11.2024)
• MEB. (2023c). Talim ve Terbiye Kurulu Haftalık Ders Çizelgeleri (Erişim adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/ 2023_09/14104730_202343_Temel_Egitim_Ylkokul_Ortaokul.pdf. https://doi.org/10.7822/omuefd.
• MEB. (2024). Talim ve Terbiye Kurulu Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esasları (Erişim adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_08/16135636_9_cizelgeveesaslar_15082024.pdf Erişim tarihi:28.11.2024),
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Musacchio, G., Falsaperla, S., Bernhardsdottir A. E., Ferreira, M.A., Sousa, M.L., Carvalho, A. And Zonno, G. (2016). Education: can a bottom-up strategy help for earthquake disaster prevention?. Bulletin of Earthquake Engineering, 14(7), 2069–2086.
• Öcal, A., Çakır, U. & Özelmacı, Ş. (2016). İlkokul ve ortaokul ders programlarında afetten korunma ve güvenli yaşam. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2): 71-83.
• Öztürk, İ. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory& Practice–12(1) –271-299.
• Pearson, L. C., & Moomaw, W. (2005). He Relation ship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29 (1), 37-53. Peek, L. (2008). Children and disasters: understanding vulnerability, developing capacities, and promoting resilience an ıntroduction. Children, Youth and Environments. 18(1), 1-29.
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Shaw, R., Takeuchi, Y., & Shiwaku, K. (2011). TSUNAGARU: theessence of disastereducation. In R. Shaw, K.
• Shiwaku, & Y. Takeuchi (Eds.), Disaster Education: Community, Environment and Disaster Risk Management (1st ed.), vol. 7, 153–162). Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
• Shiroshita, H., Kawata, Y. & Collins A. (2009). Differences in the approach to school disaste reducation between Japan and the UK.
• Sözcü, U., Aydınözü, D. (2019). Doğal afet okuryazarlığı bağlamında öğretim programlarındaki afetlerle ilişkili kazanımların incelenmesi. Turkish Studies –Educational Sciences , 14(5),2639-2652. doi.org/10.29228/TurkishStudies.32675
• Sözcü, U. (2021). ‘Earthquake week’ activity application for high school students. Eurasian Journal of Educational Research 92: 275-295
• Sözcü, U. (2020). Natural disaster literacy curriculum proposal. Journal of Disasterand Risk. 3(1), 70-79.
• Subaşı, M. & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Tekin, Ö. & Dikmenli, Y. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının afet bilinci algısı ve deprem bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 258-271.
• Unısdr . (2006). Disaster risk reductionbegins at school: 2006-2007. World DisasterReduction campaign. https://www.unisdr.org/files/2105.
• White, P. A. (1992). Teacher empowerment under “ıdeal” school-site autonomy. Educational Evaluation andPolicy Analysis, 14(1), 69-82.
• Yalçın, A., & Akhan, N. E. (2019). Cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programlarının sosyal bilgiler öğretim yaklaşımlarına göre incelenmesi. Journal of The oretical Educational Science, 12(3), 842-873.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. (3). California: Sage Publications.