Gastronomi ve Mutfak Sanatları Öğrencilerinin Gıda Etiketlerini Okuma Düzeyleri

Year 2020, Volume: 16 Issue: 29 Ekim Özel Sayısı, 3321 - 3343, 31.10.2020

Aybüke Ceyhun Sezgin Sibel Ayyıldız Nur Efşan Durmaz

https://doi.org/10.26466/opus.750064

Cited By: 1

Abstract

Etiketler, ambalajlanmış gıda ürünü konusunda tüketiciler için önemli bilgiler içermektedir. Günümüzde teknolojik ilerlemeler, ekonomik gelişmeler ve eğitim düzeyinin artması gibi etkenler etiket okuma bilincinde ve duyarlılığında belirgin farklılıklara neden olmuştur. Bu araştırma; gıda bilimi, beslenme ve mutfak uygulamalarına ilişkin çeşitli dersler alan Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü öğrencilerinin gıda etiketlerinde yer alan bilgileri okuma düzeylerini belirlemek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmaya Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesinde okuyan 392 öğrenci katılmıştır. Öğrencilerin gıda satın alırken fiyat, lezzet, sağlık açısından güvenilirlik ve son tüketim tarihi gibi hususlara dikkat ettikleri belirlenmiş ve fiyatın dikkate alınması öğrenci bütçesi ile ilişkilendirilirken lezzete önem verilmesi öğrencilerin öğrenim gördüğü alan ile ilişkilendirilmiştir. Öğrenciler tarafından etiketlerdeki son kullanma tarihi bilgisinin en fazla düzeyde okudunduğu, ürünün brüt miktarı bilgisinin ise en az düzeyde okunduğu belirlenmiştir. Araştırmada kız öğrencilerin etiketlerde helal gıda sertifikasını ve gıdanın alkol içerme durumunu kontrol etme düzeylerinin erkeklere göre daha yüksek olduğu, erkek öğrencilerin ise ürünlerin net miktarı ve brüt miktarını okuma düzeylerinin kız öğrencilere göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin okudukları alan ile ilgili öğrenim gördükleri süre zarfında aldıkları beslenme ve gıda bilimi derslerinin gıda bileşenler listesi ve gıda güvenliği sistemleri konularında duyarlı davranmalarına katkı sağladığı düşünülmektedir

Keywords

Etiket, Gıda etiketi, Tüketici davranışı

References

• Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği (2017). Resmi Gazete., 26 Ocak 2017 tarih ve sayı: 29960 (Mükerrer)
• Anonim, (2019). Alo 124 gıda hattı, http://www.alo174.gov.tr/Index.aspx adresinden erişilmiştir.
• Aksulu, İ. (2001). Tüketicide sağlığını koruma bilinci ve satın alma noktasında tüketici tutumları: Ambalajlı gıda ürünleri üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16, 115- 127.
• Alpuğuz, G., Erkoç, F., Mutluer, B., Selvi, M. (2009). Gençlerin (14-24 yaş) gıda hijyeni ve ambalajlı gıdaların tüketimi konusundaki bilgi ve davranışlarının incelenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(3), 107- 115.
• Artık, N., Şanlıer, N., ve Ceyhun-Sezgin, A. (2019). Gıda güvenliği ve gıda mevzuatı. Genişletilmiş 2. baskı, 544 sayfa, (ISBN No: 978-605- 9440-88-2), Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti., Ankara.
• Aygen, F.G. (2012). Tüketicilerin besin etiketi incelenmesi konusundaki tutum ve davranışları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(3), 28-54.
• Azmak, N., Sahak, S.Z. (2014). Nutritional label and consumer buying decision: A preliminary review. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 130, 490-498.
• Gülse-Bal, H.S., Göktolga, Z.G., Karkacier, O. (2006). Gıda güvenliği konusunda tüketici bilincinin incelenmesi: Tokat ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 12(1), 9-18.
• Bandara, B.E.S., De Silva, D.A.M., Maduwanthi, B.C.H., Warunasinghe, W.A.A.I. (2016). Impact of food labeling information on consumer purchasing decision: with special reference to faculty of agricultural sciences. Procedia Food Science, 6, 309-313.
• Bekar, A., Gövce, A.M. (2015). Tüketicilerin gıda satın alma davranışları ile yaşam tarzı ilişkisi. Journal of International Social Research, 8(36), 946-958.
• Bosi, T.B., Çamur, D., Güler, Ç. (2007). Hacettepe Üniversitesi’nde çalışan bazı personelin gıda satın alırken dikkat ettikleri özelliklerin ve gıda katkı maddeleri hakkındaki bilgi düzeylerinin saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 35(l), 9-16.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma süresince nicel veri analizi. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Campos, S., Doxey, J., Hammond, D. (2011). Nutrition labels on pre-packaged foods: a systematic review. Public Health Nutrition, 14(8), 1496-1506.
• Cebeci, A., Güneş, F.S. (2017). Türkiye ve Avrupa'daki tüketicilerin gıda etiketi okuma tutumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 261-267.
• Ceyhun-Sezgin, A., Artık, N. (2015). Toplu tüketim yerlerinde gıda güvenliği ve HACCP uygulamaları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(2), 56-62.
• Chopera, P., Chagwena, D.T., Mushonga, N.G.T. (2014). Food label reading and understanding in parts of rural and urban Zimbabwe. African Health Sciences, 14(3), 576-584.
• Christoph, M.J., An, R., Ellison, B. (2015). Correlates of nutrition label use among college students and young adults: A review. Public Health Nutrition, 19(12), 2135-2148.
• Cop, R. (2003). Tüketim mallarının ambalajının ve etiket bilgilerinin tüketici satın alma davranışlarına etkileri ve bir uygulama. Mevzuat Dergisi, 6(62), 1-15.
• Erdoğan, S. (2014). Bir insan hakları sorunu olarak gıda güvenliği. Hayat Yayın Gurubu, 1-347. İstanbul.
• Ersoy, A.F., Bekar, A., Yıldızlı, F. (2012). Tüketicilerin gıda ürünü satın almada etiket duyarlılığı. 1. Uluslararası Aile ve Tüketici Bilimleri Kongresi, 07-10 Kasım, Antalya.
• FAO. (2019). Food labelling, food and agriculture organization of The United Nations, 13.12.2019 tarihinde .http://www.fao.org/food-labelling/en/ adresinden erişilmiştir.
• Falola, A. (2014). Towards nutrition security: food label use among Nigerians. International Journal of Food and Agricultural Economics, 2(2), 127-134.
• Furlow, N.E., Knott, C. (2009). Who's reading the label? millennials' use of environmental product labels. The Journal of Applied Business and Economics, 10(3), 1-12.
• Gözen, H. (2010). Seracılık üretimi faaliyetlerinde iyi tarım uygulamaları Kıbrıs Magosa örneği. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 1-95. Tekirdağ.
• Gün, İ., Orhan, H. (2011). Süt ve ürünleri tüketicilerinin etiket bilgi düzeylerinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 45-51.
• Hess, R., Visschers, V.H.M., Siegrist, M. (2011). The role of health-related, motivational and sociodemographic aspects in predicting food label use: A comprehensive study. Public Health Nutrition, 15(3), 407-414.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS applied multivariate statistical techniques. Asil Publishing: Ankara.
• Karakuş, S.Ş., Küçükkömürler, S., Ceyhun-Sezgin, A. (2016). Tüketicilerin gıda etiketlerini okuma durumları ve tercihleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 321-331.
• Koç, B. (2006). Tüketicilerin gıda ürünlerini satın alma davranışları: Adana ili örneği. Türkiye 9. Gıda Kongresi, 24-26 Mayıs 2006, 787-790, Bolu.
• Kresic, G., Mrduljas, N. (2016). The relationship between knowledge and the use of nutrition information on food package. Acta Alimentaria, 45(1), 36-44.
• Lewis, J.E., Arheart, K.L., LeBlanc, W.G., Fleming, L.E., Lee, D.J., Davila, E.P., Cabán-Martinez, Clark, J.D. (2009). Food label use and awareness of nutritional information and recommendations among persons with chronic disease. The American Journal of Clinical Nutrition, 90(5), 1351-1357.
• Miller, L.M.S., Beckett, L.A., Bergman, J.J., Wilson, M.D., Applegate, E.A., Gibson, T.N. (2017). Developing nutrition label reading skills: a web-based practice approach. Journal of Medical Internet Research, 19(1), 1-12.
• Norazmir, M.N., Norazlanshah, H., Naqieyah, N., Khairil Anuar, M.I. (2012). Understanding and use of food package nutrition label among educated young adults. Pakistan Journal of Nutrition, 11(10), 836-842.
• Ollberding, N.J., Wolf, R., Contento, I. (2010). Food label use and its relation to dietary intake among US adults. Journal of the American Dietetic Association, 110, 1233-1237.
• Özgül, E., Aksulu, İ. (2006). Ambalajlı gıda ürünlerinde tüketicilerin etiket duyarlılığındaki değişimler. Ege Akademik Bakış Dergisi, 6(1), 1-9.
• Przyrembel, H. (2004). Food labelling legislation in the EU and consumers information. Trends in Food Science & Technology, 15(7-8), 360-365.
• Ranilovic, J., Baric, I.C. (2011). Differences between younger and older populations in nutrition label reading habits. British Food Journal, 113(1), 109-121.
• Ural, A., Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık: Ankara.
• Yaman, M., Özgen, L. (2007). Üniversite öğrencilerinin yurtlarındaki besin hijyeni yaklaşımları ve besin hazırlama uygulamaları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 28-38.