Hermeneutic code problem in Barthes's reading of Sarrasine (S/Z) and Samipaşazâde Sezâi's story of Who Is This Great Man?

Year 2020, Issue: Ö8, 248 - 261, 21.11.2020

Atiye Gülfer Gündoğdu

https://doi.org/10.29000/rumelide.824562

Abstract

One of the codes used by Barthes to reveal the plurality of the literary text in his S/Z, a deconstructive reading of Balzac's Sarrasine, was the hermeneutic code. Accordingly, it is assumed that there is a enigma in the text, and this enigma is tried to be solved by hermeneutic code. What stands out here is that Barthes describes the meaning of the hermeneutic concept as a code that will solve the enigma of the text as he strives to create a plurality in reading literary texts. In this respect, one of the texts in Turkish literature based on an enigma from its title to the last sentence is Samipaşazâde Sezâi's story of "Who is This Great Man?". Just as the enigma of what is the gender of La Zambinella actually in Sarrasine is resolved by the fact that the female role was not performed by women at that time (La Zambinella turns into Zambinella, moreover, he was castrated), in Who is This Great Man?, it is revealed that the person who is supposed to be a great man throughout the text (thought to be a Victor Hugo or a Jean Jacques Rousseau) is ignorant who does not even know how to read and write (the great man turns into an illiterate man). In this paper, first of all, a comparative reading will be made between Samipaşazâde Sezâi's story of "Who is This Great Man?" and Sarrasine around the question of whether the readings performed in the hermeneutic code axis serve to lose the originality of literary texts. Secondly, it will be contributed to Barthes' effort and invitation to create the plurality that stands out in S/Z from a different perspective by touching the world of meaning that goes beyond the boundaries of both the hermeneutics and the concept of enigma (in relation to it) within the hermeneutic code in the interpretation of literary texts.

Keywords

Barthes, S/Z, Who Is This Great Man?, hermeneutic code, enigma

Barthes’ın Sarrasine (S/Z) okuması ile Sâmipaşazâde Sezâi’nin Bu Büyük Adam Kimdir? hikâyesinde hermenötik kod sorunu

Abstract

Balzac’ın Sarrasine adlı metninin gösterilenlerine ulaşacak olan beş büyük kodu çözdüğünü iddia ettiği yapısökümcü S/Z okumasında Barthes’ın, metnin çoğulluğunu ortaya koymak için başvurduğu kodlardan birisi de hermenötik koddur. Buna göre hermenötik kod, edebî metnin muhtevasıyla ilgili olarak odağına bir muammanın (enigma) yerleştirildiği, geciktirildiği ve nihayetinde çözümlendiği okuma düzlemi olarak tanımlanır. Burada dikkat çeken Barthes’ın edebî metin okumasına dair bir çoğulluk oluşturma çabası içine girerken hermenötik kavramını metnin muhtevasında yer alan enigmayı açığa çıkaracak, çözecek netlikte bir kod olarak sınırlamasıdır. Türk edebiyatında, daha başlığından itibaren kendisini belli bir gizemle açan, çeşitli aldatmacalarla ilerleyen ve başlığındaki gizem nihayetinde çözülen metinlerden birisi Sâmipaşazâde Sezâi’nin Bu Büyük Adam Kimdir? adlı hikâyesidir. Sarrasine’de La Zambinella’nın cinsiyetinin aslında ne olduğu muammasının “kadın rolünün o dönemde kadınlar tarafından sahnelenmeyişi gerçeğiyle çözülmesi gibi (La Zambinella, Zambinella’ya dönüşür, üstelik hadım edilmiştir), Bu Büyük Adam Kimdir?’de de metin boyunca büyük bir adam olduğu öngörülen (bir “Victor Hugo mu? yoksa Jean Jacques Rousseau mu?” olduğu düşünülen) kişinin okumasını yazmasını dahi bilmeyen bir câhil olduğu (büyük adam, okumasını yazmasını bilmeyen bir adama dönüşür) açığa çıkar. Bu çalışmada bir taraftan hermenötik kod düzleminde gerçekleştirilen okumaların, edebî metinlerin özgünlüğünü yitirmesine etki edip etmediği sorusu etrafında Sâmipaşazâde Sezâi’nin Bu Büyük Adam Kimdir? adlı hikâyesi Sarrasine ile birlikte okunmaya çalışılacaktır. Bir taraftansa edebî metinlerin yorumlanmasında gerek hermenötiğin gerekse onunla ilişkili olarak muamma (enigma) kavramının hermenötik kod içerisinde kendisine biçilen sınırlarının dışına taşan anlam dünyasına temas edilerek Barthes’ın S/Z’de öne çıkan çoğulluk oluşturma çabasına ve çağrısına farklı bir açıdan katkıda bulunulmaya çalışılacaktır.

Keywords

Barthes, S/Z, Bu Büyük Adam Kimdir?, hermenötik kod, muamma

References

• Barthes, R. (1977). Work to Text. Image Music Text. Stephen Heath (Trans.). London: Fontana Press, 155-164.
• Barthes, R. (2006). S\Z. Sündüz Öztürk Kasar (Çev.). İstanbul: YKY. (Özgün eser ilk kez 1970 yılında yayımlanmıştır).
• Bruns, G. L. (1992). Hermeneutics Ancient and Modern. New Haven and London: Yale University Press.
• Chatman, S. (2008). Öykü ve Söylem Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. Özgür Yaren (Çev.). Ankara: De Ki.
• Colli, G. (2007). Felsefenin Doğuşu. Fisun Demir (Çev.). Ankara: Dost.
• Culler, J. (2008). Barthes, Hakan Gür (Çev.). Ankara: Dost........................................
• Eagleton, T. (2011). Edebiyat Kuramı: Giriş. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Gadamer, H. G. (2006) Classical and Philosophical Hermeneutics. Theory, Culture & Society. (SAGE, London, Thousand Oaks and New Delhi), 23(1), 29–56. DOI: 10.1177/0263276406063228.
• Gadamer, H. G. (2009). Hakikat ve Yöntem. Hüsamettin Arslan ve İsmail Yavuzcan (Çev.ler). Cilt I, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Gadamer, H. G. (2003). Hermeneutik. Hermeneutik Üzerine Yazılar. Doğan Özlem (Der. ve Çev.). İstanbul: İnkılap.
• Hoy, D. C. (1982). History or Literature? Gadamer contra Barthes. The Critical Circle, Literature, History and Philosophical Hermeneutics. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 141-146.
• Palmer, R. E. (1983). Postmodern Hermeneutics and the Act of Reading. Notre Dame English Journal. 15 (3), 55-84.
• Ricoeur, P. (1977). Schleiermacher’s Hermeneutics. The Monist. Philosophy and Religion in the 19th Century, Oxford University Press, 60 (2), 181-197.
• Rosenthal, P. (1975). Deciphering S/Z. College English. National Council of Teachers of English, 37 (2), 125-144.
• Sâmipaşazâde Sezâi (2016). Küçük Şeyler. Kemal Bek (Haz.). İstanbul: Özgür Yay. (Özgün eser ilk kez 1892 yılında yayımlanmıştır).
• Tatar, B. (2016). 3 Derste Hermenötik. İstanbul: Vadi Yayınları...............................................