Karanlık bir ruhun ıstırabı: Halit Asım ve şiiri üzerine bir inceleme

Year 2021, Issue: 24, 631 - 646, 21.09.2021

Mustafa Karadeniz

https://doi.org/10.29000/rumelide.995389

Abstract

Bu çalışma Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin gölgede kalmış şairlerinden biri olan Halit Asım’ın yaşamını ve şiirini hastalık, ölüm korkusu ve melankoli kavramları ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Bu inceleme yoluyla Asım’ın hayatıyla şiirleri arasındaki paralelliğin düzeyi serimlenir. 1918 yılında Burdur’da doğan şair, kronik kalp hastalığı sebebiyle henüz yirmi üç yaşındayken hayatını kaybeder. Ömür adıyla kitaplaştırılan şiir ve mektupları, şairin hastalığının ve melankolik mizacının güdümündedir. Sekiz yaşındayken yakalandığı kalp hastalığı, Asım’ın ölüm kavramıyla yaşamının çok erken bir evresinde tanışmasına sebep olur. Hastalığı ve bundan ileri gelen ölüm korkusu, onun hayatını ve şiirlerini şekillendiren başlıca etken olur. Bu korku, kimi şiirlerde yoğunlaşarak vehme dönüşür. Hüzün, korku ve vehim duygularının süreğen karakteri, Asım’ın şiirlerini melankoli kavramı ışığında okumaya imkân verir. Ancak melankolik durumun Asım’da iki farklı evreye ve karaktere sahip olduğu dikkat çeker. İlk evre, şairin kötümser ruh hâlini anlamlandırmaya çalışması şeklinde belirir. İlk evrenin bir “kayıp nesne” ekseninde şekillenmesi, melankoli olgusunun doğasıyla paralellik gösterir. İkinci evre ise ölüm düşüncesi etrafında gelişen duygu ve düşüncelere odaklanır. Dolayısıyla Asım’ın yaşadığı melankolik durum, mizacından ve ölüm düşüncesinden beslenir. Bu çerçevede, yaşamını kuşatan melankoliyle başa çıkmak için Asım’ın birtakım telafi arayışlarına girdiği söylenebilir. Mektuplarında ve şiirlerinde başka diyarlara özlem duyma, kaçma isteği, karşı cinsle münasebetler ve istikrarlı dostluk ilişkileri bu telafi çabasını yansıtan başlıca durumlar olarak öne çıkar. Kaynağını yaşamından alan şiirlerinin içerdiği kasvet ve yoğun imgesellik, Halit Asım’ı Türk şiirinin özgün ve sıra dışı şairlerinden biri olarak değerlendirmeye imkân verir.

Keywords

Halit Asım, Ömür, hastalık, ölüm, melankoli

The suffering of a dark soul: A study on Halit Asım and his poetry

Abstract

This study aims to examine the life and poetry of Halit Asım, one of the poets of Turkish poetry in the Republican Period, in the light of the concepts of illness, fear of death and melancholy. Through this analysis, the level of parallelism between Asım's life and his poems is revealed. Born in Burdur in 1918, the poet dies at the age of 23 due to chronic heart disease. His poems and letters, published as a book called Ömür, are guided by the illness and melancholic temperament of the poet. The heart disease he caught at the age of eight causes Asım to meet the concept of death at a very early stage in his life. His illness and the resulting fear of death are the main factors shaping his life and poetry. This fear turns into a delusion in some poems. The chronic character of sadness, fear and delusion makes it possible to read Asım's poems in the light of the concept of melancholy. However, it is noteworthy that the melancholic situation has two different phases and characters in Asım. The first phase appears as poet tries to make sense of his pessimistic mood. The formation of the first phase on the axis of a "lost object" shows parallelism with the nature of the phenomenon of melancholy. The second phase focuses on the feelings and thoughts that develop around the idea of death. Therefore, the melancholic situation that Asım experiences is fed by his temperament and the thought of death. In this context, it can be said that Asım is seeking some compensation in order to cope with the melancholy that surrounds his life. In his letters and poems, the longing for other lands, the desire to escape, relations with the opposite sex and stable friendships stand out as the main situations that reflect this compensation effort. The gloom and intense imagination in his poems, which take their source from his life, make it possible to evaluate Halit Asım as one of the original and extraordinary poets of Turkish poetry.

Keywords

Halit Asım, Ömür, illness, death, melancholy

References

• Aristoteles (2019). Nikomakhos’a Etik. (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say.
• Arslanoğlu, K. (2007). Psikiyatri El Kitabı. İstanbul: İthaki.
• Asım, H. (2015) Ömür (Şiirler-1940). İstanbul: Ve.
• Batmankaya, M. (1999). “Acı: Hayat Pastasının Üzerindeki Garnitür”. Varlık, 1106,28-30.
• Beyatlı, Y. K. (2005). Kendi Gök Kubbemiz. İstanbul: Yapı Kredi.
• Burton, R. (2018). Melankolinin Anatomisi. (Çev. Merve Tokmakçıoğlu). İstanbul: Aylak Adam.
• Chul-Han, B. (2019). Eros’un Istırabı. (Çev. Şeyda Öztürk). İstanbul: Metis.
• Damar, A. (1989). “Bizim ‘Liseli’miz Halit Asım”. Gösteri, 109, 14-18.
• Damar, A. (2006). “Üç Şair”. Yasakmeyve, 21,44.
• Durmaz, K. (1989). “Halit Asım, Vehmin Şiiri”. Edebiyat Dostları, 29, 7.
• Freud, S. (2014). Yas ve Melankoli. (Çev. Aslı Demirsoy). İstanbul: Telos.
• Haşim, A. (2020). Bütün Şiirleri. İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Kahyaoğlu, O. (1995). “Bu Bir Sahip Çıkış Yazısıdır”. Sombahar, 28, 61.
• Korkmaz, F. (2018). Başlangıçtan Cumhuriyet’e Yeni Türk Şiirinde Melankoli. İstanbul: Grafiker.
• Kristeva, J. (2009). Kara Güneş-Depresyon ve Melankoli. (Çev. Nesrin Demiryontan). İstanbul: Bağlam.
• Levinas, E. (2014). Ölüm ve Zaman. (Çev. Nami Başer). İstanbul: Ayrıntı.
• May, T. (2019). Ölüm-Felsefi Bir Deneme. (Çev. Emre Keser). İstanbul: Say.
• Teber, S. (2013). Melankoli, İstanbul: Say........................
• Wittmann, M. (2018). Hissedilen Zaman. (Çev. Özge Duygu Gürkan). İstanbul: Metis.