Çocuk öykülerinde kültür ve değer çatışması üzerine bir karşılaştırma: Cambaz Parası ile Yaşlı Kadın ve Papağan örneği

Year 2022, Issue: 29, 403 - 417, 21.08.2022

Erhan Akdağ

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164868

Cited By: 1

Abstract

Çocuğun kişilik gelişiminde kitabın önemli rolü bulunur. Bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor gelişim açısından son derece işlevsel olan kitaplar çocukların düşüncelerini, duygularını, hayal dünyalarını biçimlendirmenin yanı sıra kişiliklerini de etkiler. Bu nedenle çocuk kitaplarının basımında yayınevlerinin, seçiminde ise ailelerin ve öğretmenlerin son derece bilinçli ve dikkatli olmaları gerekir. Özellikle çeviri çocuk kitaplarında farklı kültür ve inançlara sahip yazarların pedagojik özene sahip olup olmadıkları, çocuklar için yazıp yazmadıkları, evrensel değerleri göz önünde bulundurup bulundurmadıkları, dil ve anlatıma dikkat edip etmedikleri gibi pek çok ölçüt göz önüne alınmalıdır. Söz konusu ölçütleri taşımayan yayınlar, çocukların zihninde kültür ve inanç karmaşasına yol açabilir. Bu çalışmada, Gülten Dayıoğlu’nun Cambaz Parası ve Virginia Woolf’un Yaşlı Kadın ve Papağan adlı çocuk öykülerindeki temel değerler karşılaştırılmıştır. Söz konusu eserler incelenirken pedagojik duyarlık göz önünde tutularak Cambaz Parası’nda söz konusu duyarlığın gözetildiği ve ‘empati, güven, dürüstlük, iyilik, sevgi, paylaşma’ gibi temel değerlerin işlendiği, Yaşlı Kadın ve Papağan’da ise söz konusu duyarlığın gözetilmeyerek ‘bencillik, yabancılaşma, nefret söylemi, ölüye saygısızlık’ gibi olumsuz tutum ve davranışların yer aldığı tespit edilmiştir.

Keywords

Çocuk edebiyatı, pedagoji, değer, değer aktarımı, kültür ve din karmaşası

A comparison on culture and conflict of values in children’s stories: An example of Cambaz Parası and The Widow and The Parrot

Abstract

The book has an important role in the personality development of the child. Books, which are highly functional in terms of cognitive, affective and psycho-motor development, affect children’s thoughts, feelings and imagination as well as their personalities. For this reason, publishing houses should be extremely conscious and careful in the approving (printing) of children’s books, and parents and teachers in their selection. Especially in translated children’s books, many criteria should be taken into consideration, such as whether authors with different cultures and beliefs have pedagogical care, whether they write for children, whether they consider universal values, and whether they pay attention to language and expression. Publications that do not meet these criteria may cause cultural and belief confusion in children’s minds. In this study, the basic values of Gülten Dayıoğlu’s Cambaz Parası and Virginia Woolf’s The Widow and the Parrot children’s stories were compared. When examining these works in question taking into account pedagogical sensitivity it has been determined that the sensitivity in question is observed in Cambaz Parası and that basic values such as ‘empathy, trust, honesty, kindness, love, sharing’ are processed, in The Widow and the Parrot, it was found that negative attitudes and behaviors such as ‘selfishness, alienation, hate speech, disrespect for the dead’ were included without considering the sensitivity in question.

Keywords

Children’s literature, pedagogy, value, value transfer, cultural & religious confusion

References

• Arbuthnot, M. H. (1964). Children and books. USA: Scott, Foresman and Company.
• Arı, S. (2018). Çeviri çocuk edebiyatı örneğinde kültürel sembollerin eşdeğerlilik ilişkisi. H. Kahya (Ed.), 1. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Yeni Ufuklar Kongresi Bildirileri içinde (s. 217-223). Elazığ: Asos.
• Aslan, C. (2019). Çocuk edebiyatı ve duyarlık eğitimi. Ankara: Pegem Akademi. Ateş, K. (1998). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk romanları: Eğitim, sanat ve dil özellikleriyle incelenmesi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Çalışkan, H. ve Öntaş, T. (2018). Biyografilerle değerler eğitimi. Değerlerimizle değerliyiz: Biyografilerle değerler eğitimi etkinlik kitabı içinde (s. 1-18), H. Çalışkan ve T. Öntaş (Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Çeçen, A. (2020). Kültür ve politika. Ankara: Astana.
• Çılgın, A. S. (2007). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Morpa.
• Dayıoğlu, G. (2017). Cambaz parası. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Dilidüzgün, S. (1996). Çağdaş çocuk yazını. İstanbul: Yapı Kredi.
• Ebî Davud. (1983). Sünen-i Ebî Davud ve tercemesi 5. İ. Koçaşlı (Çev.), İstanbul: Millî Gazete.
• Erten, A. (2014). Çeviri çocuk edebiyatının temel sorunları ve çözüm önerileri [Özel Sayı]. Türk Dili, CVII(756), 354-355.
• Gökçe, B. (2008). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde değer eğitimi ve öykülerin Türkçeye katkısı. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kaplan, M. (2000). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh.
• Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Anı.
• Kaysılı, A. (2021). Modern ve çokkültürlü toplumlarda değerler krizi ve eğitim. S. T. Kamer (Ed.), Toplum ve kültür bağlamında karakter ve değerler eğitimi içinde (s. 147-170). Ankara: Pegem Akademi.
• Kızıltan, N. (2014). Çeviri çocuk edebiyatında temel sorunlar ve çözüm önerileri [Özel Sayı]. Türk Dili, CVII(756), 356-358.
• Kurultay, T. (2014). Çeviri edebiyat ülke edebiyatının canlandırıcı bir parçasıdır [Özel Sayı]. Türk Dili, CVII(756), 359-360.
• Nas, R. (2004). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi.
• Neydim, N. (2003). 80 sonrası paradigma değişimi açısından çeviri çocuk edebiyatı. İstanbul: Bu.
• Neydim, N. (2014). Çevirinin önemi ve edebiyat dizgesindeki işlevi [Özel Sayı]. Türk Dili, CVII(756), 361.
• Oğuzkan, F. (2013). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
• Onur, B. (2017). Gelişim psikolojisi. Ankara: İmge.
• Özafşar, M. E., Ünal, İ. H., Ünal, Y., Erul, B., Martı, H. ve Demir, M. (Ed.). (2020). Hadislerle İslam 3. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Öztürk, H. E. (2008). Batı çocuk klasiklerinde temel değerler. İstanbul: Nar.
• Özyer, N. (2014). Ülkemizde çeviri çocuk edebiyatının sorunları [Özel Sayı]. Türk Dili, CVII(756), 362-364.
• Pilten, G. (2021). Çocuk kitaplarında bulunması gereken nitelikler. A. Şahin (Ed.), Çocuk edebiyatı içinde (s. 99-133). Ankara: Pegem Akademi.
• Sarıyüce, H. L. (2012). Türk çocuk ve gençlik edebiyatı ansiklopedisi 2. İstanbul: Nar.
• Sever, S. (2007). Çocuk edebiyatının çocuğun gelişim sürecindeki yeri ve önemi. Z. Güneş (Ed.), İlköğretimde çocuk edebiyatı içinde (s. 1-38). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Şahin, M. E. (2020). Kültür ve değerler. H. Beşirli ve Z. S. Tekten Aksürmeli (Ed.), Kültür ve kimlik: Disiplinlerarası yaklaşımlar içinde (s. 53-69). Ankara: Siyasal.
• Şimşek, T. (2005). Çocuk edebiyatı. Konya: Suna.
• Şirin, M. R. (1987). Çocuk edebiyatı yıllığı. İstanbul: Gökyüzü.
• Şirin, M. R. (2022). Çocuk, çocukluk ve çocuk edebiyatı. İstanbul: Uçan At.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (TTKB). (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine... Ankara: MEB.
• https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf adresinden 12 Ağustos 2022 tarihinde alınmıştır.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Tirmizî. (t.y.a). Sünen-i Tirmizî tercemesi 2. O. Z. Mollamehmetoğlu (Çev.), İstanbul: Yunus Emre.
• Tirmizî. (t.y.b). Sünen-i Tirmizî tercemesi 4. O. Z. Mollamehmetoğlu (Çev.), İstanbul: Yunus Emre.
• Turan, İ. (2010). Bazı batı ve Türk çocuk klasiklerinde dini ve ahlaki değerler. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(1), 171-194.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Tylor, E. B. (1889). Primitive culture: Researches into the development of mythology, philosophy, religion, language, art and custom. NY: Henry Holt and Company.
• Uçan, H. (2005). ‘Çocuk kadar saf’, temiz olabilmek / kalabilmek [Özel Sayı]. Hece, 104-105, 18-23.
• Uçan, H., Akdağ, E. ve Uysal, B. (2022). Yabancılara Türkçe öğretiminde Gülten Dayıoğlu’nun “Gelincik Dizisi” çocuk kitaplarının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi (Proje Nu: 18.KARİYER.170).
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2020). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Urgan, M. (1997). Virginia Woolf. İstanbul: Yapı Kredi.
• Ünal, F. (2019). Karakter gelişiminde ve eğitiminde aile, çevre ve okul. V. Aktepe ve M. Gündüz (Ed.), Karakter ve değer eğitimi içinde (s. 41-64). Ankara: Pegem Akademi.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Woolf, V. (2012). Yaşlı kadın ve papağan. İ. Özdemir (Çev.), İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Woolf, V. (n.d.). The widow and the parrot. https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=c2hjc2MuazEyLmluLnVzfG1ycy1zaGVhcm58Z3g6ODExMjZjZDQ1Mjg0OWNh adresinden 2 Haziran 2022 tarihinde alınmıştır.