Çocuklar için çizgi romanla tarih anlatısı, çevirisi ve eleştirisi

Year 2022, Issue: 29, 1086 - 1106, 21.08.2022

Ayşe Şirin Okyayuz Elif Ersözlü

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164917

Cited By: 1

Abstract

Çalışmamızda eğitsel çizgi romanların çevirisi üzerinde durulmaktadır. Ancak, çalışmada tek bir eser ve çevirisine örnek olarak odaklanılacaktır: Larry Gonick tarafından kaleme alınan The Cartoon History of the Universe Volumes 1-7 From the Big Bang to Alexander the Great (1990) ve ….. tarafından 2010 yılında yapılan XXXXX’ başlıklı XXXX tarafından basılan çevirisi. Bu çalışmanın amacı Türkçeye çevrilmiş bir eğitsel çizgi romanın ilk olarak çevirmeninin gözünden (kısıtlar, çeviri zorlukları, çeviri seçimleri ve benzeri.) anlatmak ve çevirmenin yazdığı bölümü görmeyen ve kitaba bir uzman çeviri eleştirmeni/ editör olarak yaklaşacak bir başka gözden kaynak ve erek metin karşılaştırmalı olarak değerlendirmektir. Bu sürecin amacı ise çevirmenin amaçladığı metne dair bulgularının eleştirmen ve editörün bulguları ile karşılaştırmak ve eleştirmenin gözünden nasıl yorumlandığını incelemek, dolayısıyla da çevirmen ve eleştirmen bakış açısındaki farklılıkları veya benzerlikleri ortaya koymaktır. Bunun ötesinde de sonuç bölümünde açıklandığı üzere çeviride aktör-ağ kuramı açısından bu yaklaşımın özellikle de çizgi roman çevirisinde öneminin altını çizmektir. Çalışma kısaca, çizgi romanların çeviribilim alanında nadir incelendiğini ve neden incelenmesi gerektiğini ortaya koyan giriş bölümüyle başlar. Bunu takiben çizgi roman çevirisi konusunda kısaca bir alan yazını taraması sunulur. İngilizceden Türkçeye çevrilen bir bütünce işlendiğinden bir sonraki bölümde kısaca Türkiye’de çizgi roman çevirisi üzerinde durulmaktadır. Bütünce eğitsel bir çizgi roman olduğundan bir sonraki bölümde eğitsel çizgi romanların çevirisi konusuna değinilerek kaynak metin ve yazarı hakkında kısa bilgi verilmektedir. Araştırma metodolojisinin anlatıldığı kısmı takiben ilk önce çevirmenin analizi ve anlatısı, daha sonra çevirmenden tamamen bağımsız olarak oluşturulan eleştirmen/editörün çeviri analizi sunulmaktadır. Tartışma bölümünde bu iki analiz bölümündeki bilgiler harmanlanarak, farklılıklar, benzerlikler açısından değerlendirilecek ve yorumlanacaktır. Sonuç bölümünde ise bulgular özetlenmektedir.

Keywords

çizgi roman çevirisi, eğitsel çizgi roman, evrenin çizgi tarihi, çeviri süreci, çeviri eleştirisi

The translation of a cartoon history of the universe written for child readers, its’ translation and criticism

Abstract

This article focuses on the translation of educational comics. A cartoon book and its’ Turkish translation are analyzed: The Cartoon History of the Universe Volumes 1-7 From the Big Bang to Alexander the Great (1990) by Larry Gonick and its’ translation by…. printed in 2010 published by …… The aim of the study is to analyze an educational cartoon translation from the translator’s perspective (referring to constraints, translation challenges, translator choices etc.) and to focus on the same texts from a translation critic/editor perspective who does not have previous knowledge about the section penned by the translator. The objective is to compare the text intended by the translator and the text written through the lenses of the professional translation critic/editor and to pinpoint differences and similarities and viewpoints. Furthermore, in the conclusion the article underlines the importance of the use of this approach and the actor-network theory in investigating educational material in cartoon format. The introduction outlines that cartoons and comics are less studied within translation studies and that they need to be thoroughly investigated. A literature review on the translation of comics and cartoons follows this section. Since the corpus to be studied in English and its’ translation into Turkish, a section on the Turkish translations of such publications is added. The next section is about the translation of educational material in cartoon format. The next sub section refers to the source text followed by the methodology, the analysis of the translator the analysis of the editor. The discussion section collates both analysis sections, the difference of point of view and similarities are discussed. The conclusion presents a summary of the findings.

Keywords

translation of cartoons, educational comics, a carton history of the universe, translation process, translation criticism

References

• Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Barberi, D. (1991). I Lingua del Fumetto. Milano: Bompiani.
• Bar-Tal, D. (2017) Self-Censorship as a Socio-Political-Psychological Phenomenon: Conception and Research. Political Psychology 38/S1, 37-65.
• Billiani, F. (ed.) (2007). Modes of censorship- national contexts and diverse media. London: Routledge
• Cantek, L. (ed.) (2002a). Çizgili hayat kilavuzu, kahramanlar, dergiler ve türler. İstanbul: İletişim Yayınları
• Cantek. L. (2002b) Türkiye’de Çizgi Romanın Umumi Manzarası. L. Cantek (ed.) içinde (s.15-27). Çizgili hayat kilavuzu, kahramanlar, dergiler ve türler. İstanbul: İletişim Yayınları
• Chiaro, D. (ed.) (2010)Translation, humour and literature. London: Continuum.
• Eisner, W. (2001 [1985]). Comics as sequential art. Florida: Poorhouse Press.
• Ford, L.T.A (1990). 4,500,000,000 Years in 350 pages. The Harvard Crimson. https://www.thecrimson.com/article/1990/12/13/4500000000-years-in-350-pages-pbcbritics/
• Gottlieb, H. (1998). Subtitling. M. Baker (ed.) içinde. The Routledge Encyclopedia of Translation Studies. (s. 244-248). London ve New York : Routledge.
• Haffie, T. (1992). The cartoon history of the universe, vols. 1-7: from the big bang to Alexander the Great. BioScience 42/9. Oxford: Oxford University Press.
• Hatim, B. ve Mason, I. (1990) Discourse and the translator. London ve New York: Longman.
• Jüngst, H. (2008). Translating educational comics. F. Zanettin (ed.) içinde. Comics in Translation (s.172-199). UK: St. Jerome Publishing.
• Kaindl, K. (1999). Thump, whizz, boom: a framework for the study of comics under translation. Target 11/2, 263-288.
• Kireççi, Ü. (2018) Çizgi Romanda Çeviri. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Çeviribilim Anabilim yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Gonick, K. (1990). The Cartoon History of the Universe Volumes 1-7 From The Big Bang to Alexander The Great. New York: Broadway Books
• ……………..(2010)……………………………………………………………………………………………………………………………………. Latour, B. (2005). Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network-Theory. Oxford: Oxford UP.
• Lefevere, A. (1992).Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. London and New York: Routledge.
• Mey, K. A-L. (1998) Comics. J. Mey (ed) içinde. Concise Encyclopedia of Pragmatics. (s. 136-140). Amsterdam: Elsevier.
• Okyayuz, A.Ş. (2017) From translation to originals … is it just a short step? New Writing, 14/3, 348-368.
• Restino, F. (2006). Storia del Fumetto. Milano: UTET.
• Scatasta, G. (2002). La Traduzione dei Fumetto. R. Zachhi, M Morini (ed) içinde. Manuale di Tranduzione dall’İnglese (s. 102-112). Milano: Bruno Mandadori..
• Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and & Beyond .Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins
• Upson, Matt and Hall, C. Michael (2013) Comic Book Guy in the Classroom: The Educational Power and Potential of Graphic Storytelling in Library Instruction, Kansas Library Association College and University Libraries Section Proceedings 3/1, 28-38.
• Uslu Üstten, A. ve Pilav, S. (2016) Temel seviyede yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çizgi romanların öğrenme düzeyine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4/4, 599-606.
• Vandaele, J.(ed.) (2002). Special Issue The Translator Studies in Intercultural Communication. Translating Humour. UK: St. Jerome Publishing.
• Yağcı, F., Gürbüz, D ve Sezgin, E. (2021). Ergenlik dönemi çocuklarin cinsel eğitime yönelik tutumlari ile ebeveynlerinin toplumsal cinsiyet algilari arasindaki ilişkinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23/4, 1211-1225
• Yaman, B. (2021). Çizgi roman geleneğinin yaşatilmasi kapsaminda halk edebiyati anlatilarinin çizgi romana dönüşümü ve çevirileri yoluyla kültür aktarimi . Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi 2/1, 57-75.
• Yavuz, S. (2012). Türkiye’de genç bireyler ve ebeveynleri arasinda yaşanan sorunlarin aile yapisi araştirmasi sonuçlarina göre değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 12 /7 , 9-28.
• Yıldız Erol, A. (2020). Göstergelerarasi çeviride yenidenyazma ve yenidenyaratma kavramlari. . Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi , 2/2 , 225-231 .
• Zabalbeascoa, P. (2005). Humor and translation - an interdiscipline. Humor-international Journal of Humor Research, 18, 185-207.
• Zanettin, F. (2008). Comics in translation: an overview. F. Zanettin (Ed.) içinde (s. 1-32). Comics in Translaion. UK: St Jerome Publishing.