Otoetnografik Bir İç Mekan Anlatısı: Çocukluk Evinde Nesneler Aracılığıyla Evin Anlamını Aramak

Year 2025, Issue: 53, 745 - 760, 30.11.2025

Melike Şerbet , Emre Demirel

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1732000

Abstract

Çalışmada, ev mekânının sadece fiziksel özellikleriyle meydana gelmediği; aksine kurucu öğesinin nesneler olduğu ve nesnelerin evin sahici anlamını verdiği tartışılmaktadır. Bu nesneler, mekâna taşınan, biriktirilen, sahiplenilen ve zamanla “evin anlamını ikame eden” öğelerdir. Bu perspektifte araştırmacı, çocukluğunu geçirdiği evin nesneleriyle kurduğu ilişkiyi etnografik açıdan incelemektedir. Geçmişte, evin mekânsal eylemlerine tanıklık etmiş araştırmacı, bu mekândan kaydettiği anıları, hikâyeleri, evin çaplı tasarruf vesikasını ve ilgili literatürü, çalışmanın başlıca veri kaynakları olarak kullanmaktadır. Bu bakımdan, otobiyografik malzemenin araçsallaşmasıyla otoetnografi yönteminin kullanılmasına olanak tanımaktadır. Yöntemin yardımıyla, evin bir odasındaki nesnelerin deşifre edilmesi, evin ve odanın anlam katmanlarını açan bir çalışma sahasına dönüşmektedir. Sahada keşfedilen “iptidai”, “ritüel” ve “nostalji” kavramları, ev etnografisini ve ev-nesne ilişkisini analiz etmeyi sağlayan kavramsal ölçütlerdir. Araştırmacının kendi çizdiği ev diyagramı ve iç mekân temsili, bu çalışmanın otoetnografik birer ürünüdür. Böylece araştırmanın yönteme paralel olarak, iç mimarlık alanyazınına hem bilimsel hem de sanatsal açıdan katkı sunması öngörülmektedir.

Keywords

Otoetnografi , İç Mekân , Ev , Oda , Nesne

An Autoethnographic Interior Narrative: Seeking The Meaning of Home Through Objects in a Childhood Home

Abstract

This study discusses that “home is not merely a physical space but is instead defined by objects that inhabit it. These objects -placed, accumulated, and owned- gradually “replace the meaning of the home”, giving it a significance distinct from that of “house”. Focusing on the house where the researcher spent her childhood, the study explores her relationship with its objects through an ethnographic point of view. Personal memories and object-based narratives—together with documents such as the title deed and literature on domestic studies—are employed as primary data. Consequently, the autobiographical material is transformed into research through autoethnography. A selected room and its object inventory become the core field of analysis. Concepts such as “primitivism”, “ritual”, and “nostalgia” guide the ethnographic interpretation of the home-object relationship. The concluding illustration that re-represents the home serves as the autoethnographic output of the study.

Keywords

Autoethnography , Interior Space , Home , Room , Object

References

• Ayatar, H. A. (2004). Mimarlıkta ritüel. TOL, (4), 22-25.
• Aygün Cengiz, S. (2023, 13 Nisan). Otoetnografi: acı mıhlanıp bir kalpte durmasın. ortada dursun. VEKAM Konferansları. 30 Nisan 2023 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=bNLToK6m8gI adresinden alınmıştır.
• Aykaç, G. (2022). Annemin hayatlı evi: eviçi emeğin mekânsal halleri. Ege Mimarlık, (115), 52-55.
• Bachelard, G. (2017). Mekânın poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İthaki Yayınları.
• Barlas, M. (2019). Çağdaş sanatta nesne-mekân olarak ev imgesi. Sanat ve Tasarım (24), 95-109.
• Bektaş Ata, L. (2016). Bir güvenlikli site hikâyesi: gündelik hayatın dönüşümüne otoetnografik yaklaşım. Fe Dergi, 8 (2), 46-61. DOI: 10.1501/Fe0001_0000000164
• Bici Nasır, E. (2016). Salonun çelişkili niteliğine dair güncel bir kesit. Lale Özgenel (Der.). Mekânlar/ zamanlar/ insanlar: evsellik, ev, barınma ve mimarlık tarihi içinde, (ss. 7-21), ODTÜ MF.
• Bilgin, N. (1991). Eşya ve insan. Gündoğan Yayınları.
• Blunt, A. ve Dowling, R. (2006). Home. Routledge.
• Coffey, A. (1999). The ethnographic self: fieldwork and the representation of identity. SAGE Publications.
• Dovey, K. (1985). Home and homelessness. Irwin Altman ve Carol M. Werner (Ed.). Home environments içinde (Volume 8), (ss. 33-64), Springer Science+Business Media.
• Ellis, C. ve Bochner, A. P. (2000). Autoethnography, personal narrative, reflexivity: researcher as subject. Norman K. Denzin ve Yvonna S Lincoln (Ed.). Handbook of qualitative research içinde (2nd ed.), (ss. 733-768), SAGE Publications.
• Ginsberg, R. (2020). Mediations on homelessness and being at home: in the form of a dialogue. G. John M. Abbarno (Ed.). The ethics of homelessness: philosophical perspectives içinde (Second, Revised and Expanded Edition, Volume 343), (ss. 43-53), Brill Rodopi.
• Göregenli, M. (2003). Sürgünün sonu ya da ev’e dönüş. TOL, (2), 71-76.
• Hasol, D. (2021). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü (Geliştirilmiş 19. Baskı), YEM Yayın.
• Kayın, E. (2008). Mekân hikâyeleri. Kanguru Yayınları.
• Kılıçkıran, D. (2018). Evin ötesinde “ev”: kavramsal bir çerçeve önerisi. Dosya, (41), 1-7.
• Morkoç, M. ve Ertürk, F. S. (2021). Autoethnographic approach in art experience. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences, 8 (1), 87-96. https://doi.org/10.18844/prosoc.v8i1.5798
• Neumann, M. (1996). Collecting ourselves at the end of the century. Carolyn Ellis ve Arthur P. Bochner (Ed.). Composing ethnography: alternative forms of qualitative writing içinde (Ethnographic Alternatives Series Volume 1), (ss. 172-198), Alta Mira Press.
• Nişanyan Sözlük. (t.y.). İptidai. Türkçe Etimolojik Sözlük içinde 16 Ocak 2025 tarihinde https://www.nisanyansozluk.com/kelime/iptidai adresinden alınmıştır.
• Ngunjiri, F. W., Hernandez, K. C. ve Chang, H. (2010). Living autoethnography: connecting life and research (editorial). Journal of Research Practice, 6 (1), Article E1, 1-15.
• Orhon, G. (2021). Cisimleşmiş bellek, yaşayan nesne: eşya, ev, müze. Kevser Güler ve Süreyyya Evren (Haz.). Gökcisimleri üzerine içinde, (ss. 51-58), Arter Yayınları.
• Özdemir, A. ve Özdemir, A. (2019). Arkeolojide hane, mekân ve mekân analizi: teorik ve pratik yaklaşımlar. Academic Knowledge, 2 (1), 28-49.
• Özgenel, L. (2016). Ev'in halleri (cases of the house). Lale Özgenel (Der.). Mekânlar/ zamanlar/ insanlar: evsellik, ev, barınma ve mimarlık tarihi içinde, (ss. xi-xvii), ODTÜ MF.
• Reed-Danahay, D. E. (1997). Introduction. Deborah E. Reed-Danahay (Ed.). Auto/ethnography: rewriting the self and the social içinde, (ss. 1-17), Berg Publishers.
• Şerbet, M. (2025, Eylül 12-14). The tale of an adobe house: memories through the language of objects [Tam Metin]. Kerpic’24/ 11th International Conference, Kayseri. Nuh Naci Yazgan University Publications. s. 138-145. https://kerpic.nny.edu.tr/files/kerpic-2024-tam-metin-kitabi.pdf
• Toluyağ, D. (2020). Sanat pratiğinde enstalasyon, mekân, nesne ve sanatçı örnekleri. Akademik Sanat, 5 (11), 101-114. DOI: 10.34189/asd.5.11.007
• Vanlı, Ş. (2006). Mimariden konuşmak, bilinmek istenmeyen 20. yüzyıl türk mimarlığı, eleştirel bakış (Cilt 1). VMV Yayınları.
• Yavuz, O. (2019). Otoetnografı̇k yaklaşımda fotoğrafın yeri ve yöntemi üzerine: pia arke’nin çifte kimliği. Moment Dergi, 6 (2), 470-491.
• Wall, S. (2006). An autoethnography on learning about autoethnography. International Journal of Qualitative Methods, 5 (2), 146-160.
• Wall, S. (2008). Easier said than done: writing an autoethnography. International Journal of Qualitative Methods, 7 (1), 38-53.