Meclis-İ Meb’usân Zabıt Cerideleri (1293=1877) Üzerinden Türk Belediyeciliğini Anlamak

Yıl 2009, Cilt: 14 Sayı: 2, 293 - 310, 01.06.2009

  Yrd.Doç.Dr.Yakup Altan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

MECLİS-İ MEB’USÂN ZABIT CERİDELERİ (1293=1877) ÜZERİNDEN TÜRK BELEDİYECİLİĞİNİ ANLAMAK

Öz

Bu çalışmanın amacı, I. Meşrutiyet Dönemi’nde belediyelerle ilgili
yasal düzenleme çalışmalarını ve yaşanan tartışmaları Meclis-i Meb’usân
Zabıt Cerideleri üzerinden anlamaya çalışmaktır. Çalışmada, belediye
örgütünün kuruluşu tarihsel süreç içinde genel hatlarıyla ele alınmış ve
sonrasında Dersaâdet Belediye Kanunu ve Vilâyât Belediye Kanunu’nun
Meclis-i Meb’usân’da görüşülmesi sırasındaki tartışmalar içerik analizi
yöntemiyle incelenmiştir. Ortaya çıkan bulgular, meclis toplantılarındaki
tartışmaların, İstanbul ve taşra belediyelerinin durumu; İstanbul’un yirmi
belediyeye bölünmesi; belediye kurulacak yerler ve nüfus kriteri; belediye
başkanı ve belediye meclisi; belediye organlarının seçimi; seçme ve seçilme;
belediye personeli; mali yapı; belediyenin görevleri konularına
odaklandığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Yerel yönetimler, Türk Belediyeciliği, Tanzimat, Meclis-i Meb’usân Zabıt Cerideleri

Kaynakça

• Bilal ERYILMAZ, Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları, İstanbul 1992.
• Bilal ERYILMAZ, Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılanması, Birleşik Yayıncılık, İstanbul 1997.
• Birgül Ayman GÜLER, Yerel Yönetimler Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, TODAİE Yayınları, Ankara 1998.
• Burhan KUZU, Türk Anayasa Metinleri ve İlgili Mevzuat, Filiz Kitabevi, İstanbul 1988.
• Enver Ziya KARAL, “Tanzimat’tan Evvel Garplılaşma Hareketleri 1718–1839”, Tanzimat I, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 3273, İstanbul 1999, s. 13–30.
• Halil NADAROĞLU, Mahalli İdareler, 4. b., Beta Basım Yayım, İstanbul 1989.
• Hamiyet Sezer FEYZİOĞLU ve Selda KILIÇ, “Tanzimat Arifesinde Kadılık- Naiplik Kurumu”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 38, Ankara 2005, s. 31-53.
• Henri PIRENNE, Ortaçağ Kentleri Kökenleri ve Ticaretin Canlanması, 4. b., İletişim Yayınları, İstanbul 1994.
• İlber ORTAYLI, “İmparatorluk Döneminde Mahalli İdarelerin ve Belediyeciliğin Evrimi”, Türkiye’de Belediyeciliğin Evrimi, İlhan Tekeli- İlber Ortaylı, Ergun Türkcan (Ed.), Türk İdareciler Derneği Bilimsel Araştırma Dizisi: 2, Ankara 1978, s. 3-24.
• İlber ORTAYLI, “Osmanlı İmparatorluğu’nda İdari Modernleşme ve Mahalli İdare Alanındaki Gelişmeler”, Osmanlı İmparatorluğu’nda İktisadi ve Sosyal Değişim Makaleler I, İlber Ortaylı, 2. b., Turhan Kitabevi, Ankara 2004.
• İlber ORTAYLI, “Yerel Yönetim: Devraldığımız Miras”, Türk Belediyeciliğinde 60. Yıl Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara 23-24 Kasım 1990, s. 63-74.
• İlber ORTAYLI, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı, Turhan Kitabevi, Ankara 1994.
• İlber ORTAYLI, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• İlber ORTAYLI, Tanzimatdan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, Hil Yayınları, İstanbul 1985.
• İlber ORTAYLI, Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler (1840-1878), Sevinç Matbaası, Ankara 1974.
• İlber ORTAYLI, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, 2. b., Cedit Neşriyat, Ankara 2008.
• İlhan TEKELİ, “Yerel Yönetimlerde Demokrasi ve Türkiye’de Belediyelerin Gelişimi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, Haziran 1983, s. 3-22.
• İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
• Kemal GÖZLER, Anayasa Hukukuna Giriş, 12. b., Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa 2008.
• Meclis-i Meb’usan Zabıt Ceridesi (1293=1877), Hakkı Tarık US (Toplayan), Vakit Gazete-Matbaa-Kütüphane, İstanbul 1939.
• Meclis-i Meb’usan Zabıt Ceridesi (1293=1877-1878), İkinci Cild, Hakkı Tarık US (Hazırlayan), Vakit Gazete-Matbaa-Kütüphane, İstanbul 1954.
• Mehmet SEYİTDANLIOĞLU, “Yerel Yönetim Metinleri (I), Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 4, Sayı 6, Kasım 1995, s. 85-102.
• Mehmet SEYİTDANLIOĞLU, “Yerel Yönetim Metinleri (XV) Dâire-i Belediye Meclislerinin Tertibi Hakkında T’alimât”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 7, Sayı 4, Ekim 1998, s. 133-139.
• Mehmet SEYİTDANLIOĞLU, “Yerel Yönetim Metinleri IV: Şehremaneti’nin Kuruluşu ve Şehremaneti Nizamnamesi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 5, Sayı 3, Mayıs 1996, s. 75-82. Musa
• İmparatorluğunda Kadılık Kurumu ve 1838 Tarihli “Tarîk-i İlmiyye’ye Dâir Ceza Kânunnamesi”, AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı 25, 1981-1982, s.139-161.
• Musa ÇADIRCI, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• Muzaffer SENCER, “Tanzimat’a Kadar Osmanlı Yönetim Sistemi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 2, Haziran 1984, s. 21-44.
• Osman Nuri ERGİN, Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, Cilt 3, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul 1995.
• Osman Nuri ERGİN, Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, Cilt 4, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul 1995.
• Stanford J. SHAW, E. K. SHAW, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt 2, Mehmet Harmancı (Çev.), e yayınları, İstanbul 1994.
• Yaşar YÜCEL, “Osmanlı İmparatorluğu'nda Desantralizasyona (Adem-i Merkeziyet) Dair Genel Gözlemler”, Belleten, Cilt XXXVIII, No:152, Ekim 1974, s.657-707.
• Ziya KAZICI, Osmanlı’da Yerel Yönetim (İhtisap Müessesesi), Bilge Yayınları, İstanbul 2006.
• Ziyaeddin Fahri FINDIKOĞLU, “Tanzimat’ta İçtimai Hayat”, Tanzimat II, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 3275, İstanbul 1999, s. 619-659.