UYUMSUZLUK (UYUŞMAZLIK) TEORİSİ BAĞLAMINDA ORTAOYUNU METİNLERİNİN İNCELENMESİ / ANALYSIS OF ORTAOYUNU TEXTS IN THE CONTEXT OF INCONSISTENCY THEORY

Year 2016, Issue: 35, 235 - 244, 20.06.2016

Onur Aykaç

https://doi.org/10.21497/sefad.94911

Cited By: 2

Abstract

Ortaoyunu; etrafı seyircilerle çevrili yuvarlak/oval bir alanda belirli bir oyun iskeleti doğrultusunda oynanan, musiki, raks ve taklitle yoğrulmuş geleneksel Türk tiyatrosu dalıdır. Temsillerdeki güldürü, genel olarak söz ve hareket komiğine dayanmakta, oyuncuların söz söyleme kabiliyeti ve taklit gücü güldürünün dozunu belirlemektedir. Ortaoyunu gösterilerinde gülme eylemini doğuran insanî duyguları daha net ortaya koyabilmek için, Batılı “gülme teorileri”ne müracaat etmek faydalı olacaktır. Bunlardan biri, uyumsuzluk (uyuşmazlık) teorisidir. Bu teori, “olması beklenen ile olan arasındaki tutarsızlığa” vurgu yapmakta ve kişide oluşan “şaşkınlık/beklenmezlik hissinin” gülmenin kaynağı olduğunu iddia etmektedir. Bu yazıda, varlığından haberdar olunan ortaoyunu metinleri detaylı olarak incelenmiş ve uyumsuzluk teorisine örnek teşkil eden bölümler, örnekler eşliğinde ortaya konulmuştur.

Keywords

Ortaoyunu, seyirci; uyumsuzluk teorisi; inceleme.

References

• AYKAÇ, Onur (2016). Biçim ve İçerik Yönünden Ortaoyunu. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Ü.
• BERGER, Arthur Asa-WİLDAVSKY, Aaron (1994). “Who Laughs at What”. Society (31): 82-86.
• BERGSON, Henri (2014). Gülme (Gülüncün Anlamı Üzerine Deneme). çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Cevdet Kudret (2007a). Ortaoyunu C. I. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Cevdet Kudret (2007b). Ortaoyunu C. II. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Genç Oyuncular (1962). Vatandaş Oyunu. İstanbul: İzlem Yayınevi.
• GEZEN, Müjdat (1997). Salak Oğlum. İstanbul: Mitos-Boyut Yay.
• MORREALL, John (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. çev. Kubilay Aysevener-Şenay Soyer. İstanbul: İris Yay.
• TÜRKMEN, Fikret (2002). “Gülme Teorileri ve Bursa Yöresi Yörük Fıkralarının Analizi”. Bursa Halk Kültürü: I. Bursa Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri 4-6 Nisan 2002. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yay. 367-375.