Öğretmenlerin Tolerans Düzeyi Ile Psikolojik Iyi Oluşlari Arasindaki Ilişki

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 997 - 1028, 21.10.2023

Yüksel Gündüz , Tamer Çağırga

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1257148

Öz

Çalışma, öğretmenlerin tolerans düzeyleri ile psikolojik iyi oluş durumları arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla yapılan çalışma ilişkisel tarama mode-linde yürütülmüştür. Çalışmanın evrenini 2019-2020 eğitim öğretim yılında, Şırnak il merkezi ve Cizre ilçesinde ilk ve ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenler oluş-tururken, örneklemini ise evrenden basit tesadüfî yöntemle seçilen 800 öğretmen oluş-turmaktadır. Çalışmada, “Tolerans” ve “Psikolojik İyi Oluş” ölçekleri veri toplamak amacıyla kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen verilerin çözümlenmesinde, frekans dağılımı, yüzdelik oran, aritmetik ortalama, “t” testi, ANOVA, korelasyon ve regres-yon teknikleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin sahip oldukları toleransın düzeyi “düşük” ve “çok düşük” iken, psikolojik yönden iyi oluş düzeylerinin de “yüksek” olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin sahip oldukları tolerans durumları, cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılıklar gösterirken, kıdem durumu, medeni durum, branş, eğitim durumu ve okul türü değişkenleri açısından anlamlı farklılık göstermediği görülmektedir. Öğretmenlerin psikolojik yönden iyi oluşları, cinsiyetlerine göre anlamlı farklılık gösterirken, medeni duruma, eğitim du-rumu, mesleki kıdemi, kurum türü ve branşa göre anlamlı farklılık göstermemiştir. Öğretmenlerin sahip oldukları tolerans durumları ile psikolojik yönden iyi oluşları arasındaki ilişki, anlamlı ve negatif yönde olmuştur. Öğretmenlerin sahip oldukları tolerans durumları, onların psikolojik yönden iyi oluşlarının anlamlı bir yordayıcısı-dır. Bu sonuçlardan hareketle, öğretmenlerin düşük olan tolerans düzeylerini yükselti-ci eğitim etkinlikleri ve bu kapsamda değişik uygulamalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Tolerans, Psikolojik İyi Oluş, Öğretmen, İlişki

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Ağaçbacak, P. M. (2019). Pozitif psikoloji bağlamında sınıf öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile özyeterlik inançları ve örgütsel bağlılık davranışları arasında-ki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Alabucak, E. (2019). Beliren yetişkinlerin psikolojik iyi oluşlarını açıklamada yalnızlık, sosyal destek, kardeş ilişkileri ve bazı demografik değişkenlerin rolü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Arslan, A. ve Tura, G. (2022). Öğretmenlerin psikolojik iyi oluşlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi: Yüksekova örneği. EDUCATIONE, 1(2), 212-234.
• Aslan, Ö. (2005). Kur’an ve hoşgörü. Ankara: Avrasya Yayıncılık.
• Atalay, Y. Ö. (2008). Felsefi açıdan tolerans ve hoşgörü. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Ataş, T. (2017). Psikolojik danışmanların sosyal destek anlayışı ile tolerans düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Aydoğan, İ. (2019). Öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordayıcısı olarak okul iklimi algıları. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi-İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Eğitim Yönetimi ve Denetimi, Ortak Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Batuhan, H. (2007). Semiyotik, fanatizm ve tolerans. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bolat, M. (2013). Engelli çocuğu olan anne babaların tolerans düzeylerine göre tükenmişlik durumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Brown, K. W. ve Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and ıts role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology. 84 (4). 822-848.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. (2002). Öğretmen performansının arttırılmasında okul yöneticinin rolü. Milli Eğitim Dergisi. 153-154. Erişim: 30/11/2019. http://dhgm.meb.gov.tr/
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2000). Research Methods in Education. London: Routledge Falmer, Cohen, A. J. (2014). Toleration. USA: Polity Press.
• Çağırga, T. (2020). Öğretmenlerin tolerans düzeyi ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• Demir, Y., Ersanlı, E. ve Kutlu, M. (2016). Öğretmenlerin tolerans düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. 6. Uluslararası Canik Sempozyumu: Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Samsun.
• Demir, D. (2018). Bilişim öğretmenlerinin sanal yalnızlık, mesleki tükenmişlik ve psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Demirci, İ. ve Şar, A. (2017). Kendini bilme ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6 (5). 2710-2728.
• Demirtaş, S. (2016). Okul yöneticilerinin psikolojik iyi olma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Mevlana Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Diener, E., King, L. ve Lyumbomirsky, S. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to Success?, American Psychological Association, 131(6), 803-855.
• Diener, E., Wirtz, D., Biswas-Diener, R., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., et al. (2009). New measures of well-being. The collected works of Ed Diener. The Netherlands: pringer.
• Diener, E. ve Diener, M. (1995). Cross- cultural correlates of life satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 24. 25-41.
• Erözyürek, A. (2019). Okul yönetiminin demokratiklik düzeyi ile öğretmenlerin psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Ersanlı, E. (2014). The validity and reliability study of tolerance scale. Journal of Basic and Applied Scientific Research. 4 (1). 85–89.
• Ersanlı, E. ve Dicle, A. N. (2011). Üniversite öğretim elemanı yetiştirme programında tolerans eğitiminin yeri ve önemi. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi, Yeni Yönelişler ve Sorunlar. 2(11). 1531-1535.
• Gediksiz, E. (2013). Alçakgönüllülük ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Genç, H. ve Durmuş, E. (2020). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluşun yordayıcısı olarak bağışlama. Uluslararası Sosyal araştırmalar Dergisi. 13 (70). 510-518.
• Griebel, C. (2015). Emotional ıntelligence as a mediator in the relationship between mindfulness and subjective well-being. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eastern Illinois University, Illinois.
• Gül, Y. E. ve Alimbekov, A. (2020). Öğretmen adaylarının hoşgörü ve yaşam doyum düzeylerinin incelenmesi, Turkish Studies - Education, 15(2), 831-849.
• Gündüz, M. (2019). Determination of tolerance levels of teacher candidates. SDU International Journal of Educational Studies, 6(2), 43-52.
• Kabaağaç, S. ve Alova, E. (1995). Latince Türkçe sözlük. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, Y. (2000). Aydınlanma çağı ve felsefesi. İstanbul: Tiglot Matbaacılık.
• Keyes, C. L. M., Dhingra, S. S. ve Simoes, E. J. (2010). Change in level of positive mental health as a predictor of future risk of mental illness. American Journal of Public Health, 100, 2366-2371.
• Koydemir, S., Selişik, ZES. ve Tezer, E. (2005). Evlilik uyumu ve mükemmeliyetçilik boyutları arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3 (23). 65-74.
• Köylü, D. ve Gündüz, Y. (2019). Öğretmenlerin karar alma sürecine katilim düzeylerinin örgütsel bağlılık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8 (15), 279-299.
• Kumcağız, H. ve Y. Gündüz (2016). Relationship between psychological well-being and smartphone addiction of university students. International Journal of Higher Ed-ucation. 5 (4).144-156.
• Kurt, N. (2018). Öğretmenlerin psikolojik sermaye algıları ile psikolojik iyi oluşları ve iş doyumları arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri En-stitüsü, Ankara.
• Locke, J. (2017). Tolerans üzerine bir mektup. Fikret Yılmaz (çev.) Ankara: Atıf Yayınları.
• Meydan, C. H. ve Şeşen H. (2011). Yapisal eşitlik modellemesi amos uygulamalari. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Muhammed, H. İ. (2019). Development of the tolerance scale: A study of valıdıty andrelıabılıty, Master's Thesis, Yüzüncü Yıl Unıversity Institute Of Educational Sciences, Van.
• Nicholson, P. (1985). Toleration as a moral ideal, in: John Horton and Susan Mendus (eds.) Aspects of Toleration. Philosophical Studies (158-185), London: Methuen.
• Özen, Y. (2010). Kişisel sorumluluk bağlamında öznel ve psikolojik iyi oluş (Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 (4). 46-58.
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık, kişilik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ryff, C. D. ve Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology. 69 (4). 719-727.
• Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Directions in Psycholog-ical Science, 4(4), 99-104.
• Ryff, C. D. ve Singer, H. B. (1996). Psychological well-being: Meaning, measurement and implications for psychotherapy research. Psychotherapy and Psychosomatics Journal. 65 (1),14-23.
• Şahin Taşkın, Ç. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen özyeterlik inanç ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik inançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (27), 63-75.
• Saraç, T. (1985). Büyük Fransızca-Türkçe sözlük. İstanbul: Adam Yayınları.
• Sarıtaş, S. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik iyi oluş halleri, mesleki kaygı düzeyleri ve özyeterlik inançlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sezer, F. (2013). Psikolojik iyi olma durumu üzerine etkili faktörler. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(4),489-504.
• Suri H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis. Qualitative Research Journal, 11(2), 63-75.
• Taş, M. Ünal, S. (2022). İlkokul öğretmenlerinin meslekte geçirdikleri sürenin hoşgörü düzeylerine etkisinin incelenmesi, Yedi Aralık Sosyal Araştırmalar Dergisi (YASAD), 1(2), 96-106.
• Tanış, A. (1995). İtalyanca-Türkçe büyük öğretici sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu,
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi. 28 (3). 374-384.
• Telef, B. B., Uzman, E. ve Ergun, E. (2013). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş ve değerler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies. 8 (12). 1297-1307.
• Timur, M. S. (2008). Boşanma sürecinde olan ve olmayan evli bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniver-sitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Topuz, H. (1995). Hoşgörü. Ankara: Unesco Türkiye Milli Komisyonu Yayınları.
• Tuzgöl Dost, M. (2005). Öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3 (23), 103–111.
• Türe, H. ve Ersoy, A. F. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin hoşgörü eğitimine bakışı ve hoşgörü eğitimine ilişkin uygulamaları. Anadolu Journal Of Educational Sciences International. 5 (1). 57-87.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tütüncü, M. (2012). Yönetici ve çalışanların psikolojik iyi olma ve stres düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uslu, M. (2016). Okul yöneticilerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Waterman, A. S. (1984). The psychology of individualism. New York: Praeger.
• Yakut, S., Yakut, İ. (2018). Öğretmenlerde psikolojik iyi oluş ve iş yerinde dışlanma ilişkisi, Turkish Studies Social Sciences, 13 (18), 357-1376.
• Yeşiltepe, S. S. ve Çelik, M. (2014). Öğretmenlerin evlilik uyumlarının psikolojik iyi olma ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online. 13 (3), 992-1013.
• Yılmaz, A.,Uçum, Y., Kızılırmak, A., Aktepe, H., Petek, S., Gündüz, H. (2023). Çeşitli eğitim kademelerinde görevli öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(27), 13-23.
• Yürüşen, M. (1996). Liberal bir değer olarak ahlaki ve siyasi hoşgörü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Zhao, J., Kong, F.,Wan, Y. (2013). Shyness and subjective well-being: The role of emotional intelligence and social support. Social Indicators Research. 114 (3). 891-900.