The American Board and the Lausanne Conference Processes

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 229 - 255, 30.05.2024

Gülbadi Alan , Ayşegül Kuş

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1455441

Öz

This study aims to deal with and analyse how the American Board missionaries viewed both the process leading to the Lausanne Conference and the Treaty of Lausanne through the Missionary Herald, the journal of the American Board and to cast a light upon the views of America and the missionaries towards the new Ankara government within the framework of the Treaty of Lausanne. Thus, it is intended to show on which basis America built its relations with the newly established Turkish state after the collapse of the Ottoman State, and on which principles of this relationship are founded.
In line with this purpose, the process leading to the Treaty of Lausanne and the Lausanne Treaty has been chosen as an example. In other words, case study analysis, one of the qualitative research patterns, was used to understand and evaluate the relations between the United States and the newly established Turkish state, and the study was mainly based on the information given by the American Board missionaries regarding the Lausanne Treaty. The data obtained were analysed through the descriptive analysis method, which allows the data to be summarised and interpreted within the framework of predetermined themes and to examine the cause-effect relationship in the quotations.
As a result of the Treaty of Lausanne, missionary organisations were now completely subjected to Turkish law and lost their foreignness and privileges. For the American Board missionaries in Turkey, the behaviour of the American government officials that led to all these developments were considered "tragic mistakes that could not be corrected". Despite this view, the treaty made it possible to make more precise plans for the continuation of missionary initiatives in Turkey. The rights and privileges expected in the work to be carried out were finalised with this treaty.

Anahtar Kelimeler

The Lausanne Conference, The Lausanne Treaty, The United States of America, American Board Missionaries, James L. Barton, Ismet Pasha

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Amerikan Board Misyonerleri ve Lozan Konferansı Süreci

Öz

Bu çalışma, Amerikan Board’un yayın organı Missionary Herald aracılığıyla Amerikan Board misyonerlerinin Lozan Konferansı sürecine ve Lozan Antlaşması'na nasıl baktıklarını ele almayı ve analiz etmeyi, ayrıca Lozan Antlaşması çerçevesinde Amerika'nın ve misyonerlerin yeni Ankara hükümetine bakışına ışık tutmayı amaçlamaktadır. Böylece Amerika'nın yeni kurulan Türk devletiyle ilişkilerini hangi temeller üzerine inşa ettiği ve bu ilişkinin hangi ilkelere dayandığı tespit edilmeye çalışılacaktır.
Bu amaç doğrultusunda bir yargıya varabilmek için Lozan Antlaşması ve antlaşmaya giden süreç örnek olarak seçilmiştir. Yani ABD ile yeni kurulan Türk devleti arasındaki ilişkileri anlayabilmek ve değerlendirebilmek için nitel araştırma desenlerinden biri olan örnek olay analizi kullanılmış ve çalışma ağırlıklı olarak Amerikan Board misyonerlerinin Lozan Antlaşması sürecine ilişkin verdikleri bilgilere dayandırılmıştır. Elde edilen veriler, verilerin önceden belirlenmiş temalar çerçevesinde özetlenip yorumlanmasına ve alıntılardaki neden-sonuç ilişkisinin incelenmesine olanak sağlayan betimsel analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.
Elde edilen veriler doğrultusunda Lozan Antlaşması neticesinde, misyoner örgütleri tamamen Türk yasalarına tabi olmuş, yabancılıklarını ve ayrıcalıklarını kaybetmişlerdir. Türkiye'de görev yapan Amerikan Board misyonerleri, tüm bu gelişmelere yol açan ABD hükümet yetkililerinin davranışları "düzeltilemeyecek trajik hatalar" olarak değerlendirmişlerdir. Bu görüşe rağmen antlaşma, Türkiye'deki misyonerlik girişimlerinin devamı için daha kesin planlar yapılmasını mümkün kılmıştır. Yürütülecek çalışmalarda beklenen hak ve ayrıcalıklar bu antlaşma ile kesinleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lozan Konferansı, Lozan Antlaşması, Amerika Birleşik Devletleri, Amerikan Board Misyonerleri, James L. Barton, İsmet Paşa

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Presidency of the Republic of Türkiye, Directorate of State Archives, BOA, HR.İM.., No:79-69
• Presidency of the Republic of Türkiye, Directorate of State Archives, BCA, Muamelat Genel Müdürlüğü, No:267-801-3.
• Presidency of the Republic of Türkiye, Ministry of Foreign Affairs Turkish Diplomatic Archives, No:502/100166-1, 2, 3.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, 1923, Volume II - Office of the Historian. (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1923v02/d799 - 01.02.2024)
• The One Hundred and Thirteenth Annual Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Published by the Board Congregational House, Boston 1923.
• The One Hundred and Fourteenth Annual Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Published by the Board Congregational House, Boston 1924.
• The Missionary Herald, Vol. CXVIII, Thomas Todd Company Printers, Boston 1922.
• The Missionary Herald, Vol. CXIX, Thomas Todd Company Printers, Boston 1923.
• Açıkses, E., “Lozan’da Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri Arasında İmzalanan 6 Ağustos 1923 Tarihli Anlaşma”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 6/21 (1998), pp.8-31.
• Armaoğlu, F., “Amerikan Belgelerinde Lozan Konferansı ve Amerika”, Belleten, Vol.L, No.32 (1991), pp.483-527.
• Bayraktar, H., “Geçmişten Günümüze İstanbul’da Nüfus”, Coğrafya Dergisi, No:11, İstanbul 2003, pp.5-20.
• Deniz, B. ve Öztaş, S., “Dr. Fuad Umay ve Çocuk Esirgeme Kurumu Faaliyetleri”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19 (Haziran-2020) pp.558-580.
• Erol, M., Birinci Dünya Savaşı Arefesinde Amerika’nın Türkiye’ye Karşı Tutumu, Ankara 1976.
• Gül, M. F., “Osmanlı Devleti’nde Kapitülasyonların Kaldırılması Sonrasında Halkın Tepkilerine Dair Bazı Tespitler”, Internatiolan Journal of Social Sciences Academy, Year 3, Issue 5, April 2021, p.732-754.
• Günergun, F., “Adnan Adıvar’ın Bilim Tarihi Çalışmaları: Osmanlı Türklerinde İlim’den Önce ve Sonra”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, VII/1 (2006), pp.13-54.
• Lippe, J. M. V. D., “The ‘Other’ Treaty of Lausanne: The American Public and Official Debate on Turkish-American Relations”, The Turkish Yearbook of International Relations, Year 1993, Issue 23, Vol XXIII, 1993, pp.31-63.
• Turan, Ş., İsmet İnönü – Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Bilgi Yayınevi, İstanbul 2003.
• Yıldırım, N., “Hekim Kimliği ile Abdülhak Adnan Adıvar ve Tıp Tarihi ve Deontoloji Müderrisliği”, Osmanlı Bilimi Araştırmaharı, Vol. VII, No:2 (2006), pp.55-86.
• www.dlir.org. (01.02.2024)